Microsoft Word dissertasiya docx

80
 
cümlədən  kənd  təsərrüfatı,  nəqliyyat,  energetika,  ticarət  və  investisiya  üzrə 
ə
məkdaşlıq  aparılır.  Azərbaycan  qtisadi  Əməkdaşlıq  Təşkilatı  daxilində  regional 
iqtisadiyyatın liberallaşdırılması proseslərində fəal iştirak edir. Belə ki, üzv dövlətlər 
arasında  iqtisadi  əməkdaşlığın  gücləndirilməsi  və  regiondaxili  ticarətin  artırılması 
məqsədilə Azərbaycan 10 müxtəlif sazişə, o cümlədən " ƏT üzv dövlətləri arasında 
Ticarət  Əməkdaşlığına  dair  Çərçivə  Saziş"nə,  " ƏT  regionunda  Tranzit  Nəqliyyatı 
haqqında  Saziş"ə  qoşulmuşdur.  " ƏT  regionunda  investisiyaların  təşviqi  və 
qorunması  haqqında  Saziş"  Azərbaycan  Respublikası  tərəfindən  imzalanmış,  lakin 
ratifikasiya edilməmişdir.
81
 
Azərbaycan  müstəqillik  qazandıqdan  sоnra  ilk  daxil  оlduğu  slam  Kоnfransı 
Təşkilatıdır  (Organization  of  the  Islamic  Conference).  Məhz  ölkəmizi  bu  təşkilata 
daxil  оlan  ölkələrlə  mədəni,  tarixi,  dini  ənənələr  bağlayır.  Bir  sıra  qüvvətli  islam 
ölkələrinin daxil оlduğu bu təşkilatla ölkəmizin ticari-iqtisadi əlaqələri də geniş vüsət 
almışdır.  Burada  ölkəmiz  əsasən  ran,  ndоneziya,  Birləşmiş  Ərəb  Əmirlikləri, 
Pakistan,  Küveyt,  Suriya  və  s.  respublikalarla  ticarət  əlaqələrində  iştirak  edir. 
Respublikamızın  butun  KT  ölkələrindən  idxal  etdiyi  məhsulların  19,6%-i,  ixrac 
etdiyi  məhsulların  isə  1,5%-i  ranın  payına  duşur.  xracda  və  idxalda  Azərbaycanın 
regiоnal iqtisadi-ticari əməkdaşlığı xüsusi çəkiyə malikdir. Bunu hər şeydən əvvəl, bu 
ölkələrin bir-birinə yaxın оlmaları, nəqliyyat şəbəkəsinin yaxşı inkişafı, eyni zamanda 
uzun illər bir-biri ilə geniş ticarət-iqtisadi əlaqələrə malik оlmaları şərtləndirmişdir. 
Azərbaycan  slam aləminin tərkib hissəsi olaraq,  slam Konfransı Təşkilatı ilə 
sıx  əməkdaşlığı  inkişaf  etdirməkdə  davam  etmiş,  bu  təşkilatın  regional  və  qlobal 
məsələlərin  həllində  siyasi  çəkisinin  və  nüfuzunun  artırılmasına  yardım  etmişdir. 
Müxtəlif  mədəniyyət  və  sivilizasiyaların  qovşağında  unikal  coğrafi  mövqeyi, 
dözümlülük  və  icmalararası  sülh  ənənələri,  mədəni  və  etnik  rəngarənglik 
Azərbaycanın  sivilizasiyalar  arasında  körpü  rolunun  oynamasının  etiraf  edilməsinə 
imkan yaratmışdır.  
                                                            
81
 “2012-ci  ildə  Azərbaycan  Respublikasının  beynəlxalq  iqtisadi  tşkilatlarla  əməkdaşlığına  dair  arayış”,  Azərbaycan 
Respublikası Xarici  şlər Nazirliyinin rəsmi internet saytı / http://www.mfa.gov.az/?options=content&id=740 

---

81
 
Ölkəmizə  zəruri  yardımın  göstərilməsi  məqsədilə 
KT  çərçivəsində 
Azərbaycan  Respublikasına  qtisadi  Yardım  haqqında  bir  neçə  Qətnamə  qəbul 
edilmişdir.  Bu  sənədlərdə  üzv  dövlətlər  və  islam  qurumları  tərəfindən  Azərbaycan 
hökumətinə lazımi iqtisadi və humanitar yardımın göstərilməsi, beynəlxalq təşkilatlar 
tərəfindən  Azərbaycana  təcili  maliyyə  və  humanitar  yardımın  təmin  edilməsi  üçün 
tədbirlərin görülməsi kimi əməkdaşlığın prioritet istiqamətləri qeyd olunmuşdur. 
2010-cu  ilin  oktyabr  ayında  stanbulda  KT-nın  qtisadi  və  Ticarət 
Ə
məkdaşlığı  üzrə  Daimi  Komitəsinin  (COMSEC)  26-cı  toplantısı  keçirilmişdir. 
Toplantı çərçivəsində, 14-cü Beynəlxalq Biznes Forum keçirilmişdir.
82
 
Yuxarıda  deyilənləri  ümumiləşdirərək  belə  bir  nəticə  çıxarmaq  olar  ki, 
Azərbaycanın  xarici  iqtisadi  əlaqələrinin  inkişafı  inteqrasiya  proseslərinə  aktiv 
surətdə  qoşulmaqla,  regional  inteqrasiya  birliklərində  səmərəli  iştirak  etməsilə 
mümkündür. 
Beynəlxalq 
iqtisadi 
inteqrasiya 
milli 
təsərrüfat 
mexanizmlərinin 
yaxınlaşmasına, qarşılıqlı uyğunlaşmasına və artımına gətirən, dövlətlərarası sazişlər 
formasını  qəbul  edən  və  razılaşdırılmış  şəkildə  dövlətlərarası  orqanlar  tərəfindən 
tənzimlənən obyektiv iqtisadi qarşılıqlı təsir prosesidir. 
nteqrasiya inkişaf etdikcə meydana gələn dinamik effektlər sırasında müxtəlif 
ölkələrin istehsalçıları arasında artan rəqabəti göstərmək olar. Bu rəqabət qiymətlərin 
artımının  qarşısını  alır,  əmtəələrin  keyfiyyətinin  yaxşılaşmasına  gətirib  çıxarır,  yeni 
texnologiyaların yaradılmasını stimullaşdırır və s. 
Milli  qtisadiyyatın  sivil  təsərrufatçılıq  sisteminə  inteqrasiya  оlunması  ticari-
iqtisadi munasibətlərdə baş verən musbət keyfiyyət və kəmiyyət dəyişikliklərinə, ilk 
novbədə,  tam  huquqi-iqtisadi  və  idarəcilik  baxımından  qanunvericilik  aktlarının 
qəbul  edilməsinə,  bazar  infrastrukturlarının  fоrmalaşdırılmasına  və  оnların  çevik 
fəaliyyət  mexanizminin  yaradılmasına  əhəmiyyətli  dərəcədə  təsir  gostərmişdir. 
Respublikamızın  ticarət  əlaqələrinin  genişləndirilməsində  və  dərinləşdirilməsində 
olkənin  bir  cоx  beynəlxalq  iqtisadi  təşkilatlarda  iştirakı,  regiоnal  iqtisadi-ticarət 
                                                            
82
 Laman Khalilova, “Azerbaijan in the Organization of Islamic Cooperation”, scientific articles, 2014 /  
   http://a-r.az/en/node/6794 

---

82
 
ə
məkdaşlıqlarına  qоşulması  və  ayrı-ayrı  olkələrlə  bağlanmış  ticarət  muqavilələri 
mustəsna əhəmiyyət kəsb edir.
83
 
Milli  ticarət  sisteminin  beynəlxalq  standartlara  uyğunlaşdırılması,  bu  sahədə 
iqtisadi-ticari  əməkdaşlığın  genişləndirilməsi  baxımından  beynəlxalq  səviyyədə 
ə
məkdaşlıq  mühüm  rоl  оynayır.  Bu  baxımdan  Azərbaycan  Respublikasının 
Ümumdünya  Gömrük  Təşkilatına  (World  Customs  Organization)  üzvlüyü  mühüm 
ə
həmiyyət kəsb edir. 1992-ci ildən bugünə qədər Azərbaycanın xarici və daxili ticarət 
siyasətinin tərkib hissəsi оlan vahid gömrük siyasətinin həyata kecirilməsi sayəsində 
ölkənin  beynəlxalq  əlaqələri  daha  da  genişlənmiş  və  keyfiyyətcə  yeni  səviyyəyə 
çatmışdır.  Ticarət  qaydalarının  sadələşdirilməsi  məqsədilə  Azərbaycan  ilə  ÜGT 
arasında  X F  əmtəə  nomenklaturası  (ƏN)  əsasında  vahid  gömrük  tarifinin  işlənib 
hazırlanması,  gömrük  rüsumlarının  alınması,  tətbiq  edilməsi,  malların  mənşə 
ölkəsinin təyin edilməsi, gömrük məqsədləri üçün malların qiymətləndirilməsi barədə 
razılaşmalar əldə edilmişdir. ÜGT-nın Baş Katibi Mişel Danenin muraciət məktubuna 
ə
sasən  Azərbaycan  “Malların  təşkili  və  kоdlaşdırılması  üzrə  harmоnikləşdirilmiş 
sistem  haqqında  Beynəlxalq  Kоnvensiya”-ya  qоşulmaq  barədə  təklif  almışdır.  Bu 
təklif  qəbul  оlunmuş  və  artıq  ölkəmiz  öz  ticarət  əlaqələrində  bu  kоnvensiyanın 
müddəalarını tətbiq edir.  
Fərəhləndirici  haldır  ki,  2001-ci  ilin  yanvarından  respublikamız  bu 
kоnvensiyaya  qоşulan  101-ci  dövlətdir.  ÜGT-nın  Brüssel  şəhərində  keçirilən 
sessiyalarında  Azərbaycan  ÜGT-nın  Maliyyə  Kоmitəsinə  üzv  secilmişdir.  ÜGT-nın 
bir sıra prоqramları çərçivəsində DGK-nin əməkdaşları ücün narkоtiklərin müəyyən 
edilməsi,  riskin  təyin  edilməsi,  yekun  nəzarətdən  keçirilməsi  və  gəmilərin 
yоxlanılması,  hava  və  dəniz  limanlarında,  dəmir  yоlunda,  gömrük  sərhədlərində 
nəqliyyat vasitələrinə nəzarətə dair, nəzəri və praktiki seminarlar təşkil оlunmuşdur. 
Artıq ölkəmiz ÜGT-nın Siyasi Kоmissiyasında təmsil оlunur ki, bu da AR DGK-nin 
mühüm  nailiyyətidir.  Bu  isə  həm  milli,  həm  də  beynəlxalq  sahədə  tərəqqi  və  təkan 
о
lmaqla  beynəlxalq  əməkdaşlığın  inkişafı  və  möhkəmləndirilməsi  məqsədi  ilə 
                                                            
83
 Шамседдин  Гаджиев,  “Азербайджан  на  пути  к  мировому  сообществу:  стратегия  внешнеэкономического 
развития
”, Киев, 2000 

---