Microsoft Word dissertasiya docx

104
 
III FƏS L. AZƏRBAYCAN RESPUBL KASININ XAR C   QT SAD  
S YASƏT STRATEG YASININ FORMALAŞDIRILMASI MEXAN ZM N N 
HÜQUQ  TƏM NATI VƏ ONUN TƏKM LLƏŞD R LMƏS  
ST QAMƏTLƏR  
 
3.1. Azərbaycanın dünya təsərrüfatına inteqrasiyasının 
institusional – təşkilati mexanizmlərinin formalaşdırılması 
Ölkənin  xarici  iqtisadi  siyasəti  dövlət  və  beynəlxalq  institusional-təşkilati 
mexanizmlər  tərəfindən  tənzimlənir.  Azərbaycan  Respublikasının  sözü  gedən 
təşkilati-idarəetmə  strukturu,  xarici  siyasəti  tənzimləyən  “Respublikanın  iqtisadi  və 
ictimai-siyasi  həyatının  stabilləşdirilməsi  əlavə  tədbirlərinə  dair”  qanun  və 
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası əsasında formalaşdırılmışdır. 
Xarici  iqtisadi  fəaliyyət  subyektlərinə  istehsalçı  müəssisələr,  nazirliklərin  və 
müvafiq  orqanların  xarici  iqtisadi  ticarət  strukturları,  Azərbaycan  Respublikası 
ə
razisindəki  beynəlxalq  təşkilatların  nümayəndəlikləri,  konsorsiumlar,  birgə 
müəssisələr,  idxal-ixrac  əməliyyatlarını  həyata  keçirən  marketinq  şirkətləri  və  o 
cümlədən, sığorta, nəqliyyat və s. sahələr üzrə fəaliyyət göstərən strukturlar daxildir.  
Dövlətin  xarici  iqtisadi  fəaliyyəti  daha  çox  beynəlxalq  iqtisadi  və  maliyyə 
qurumlarının vahid qayda və normaları əsasında tənzimlənir. Dünya iqtisadi rejimini 
pozanlara qarşı hərbi-siyasi sanksiyalar qlobal siyasi struktur sayılan BMT tərəfindən 
tətbiq  edilir.  Müasir  şəraitdə  xarici  təzyiqlər  ölkənin  iqtisadi  həyatının  ayrılmaz 
atributu sayılmaqdadır. 
Maliyyə  bazarlarına  inteqrasiyasının  genişləndirilməsi  və  Beynəlxalq  Valyuta 
Fondu,  Beynəlxalq  nkişaf  Assosiasiyası,  Dünya  Bankı,  Avropa  Yenidənqurma  və 
nkişaf Bankı və digər beynəlxalq maliyyə xidmətləri tərəfindən nəzarətin artırılması 
Azərbaycan  da  daxil  olmaqla  MDB-də  maliyyə  və  pul  sisteminin  stabilləşməsinə 
ə
lavə dəyər qazandırdı.
97
 
                                                            
97
 Эмир-Ильясова  Эсма  Ильяс  гызы,  «Внешнеэкономические  связи  Азербайджанской  Республики  в  условиях 
интеграции
  в  мировую  экономику»,  автореферат  диссертации  на  соискание  ученой  степени  доктора 
экономических
 наук, Баку, 2013 

---

Qanunvericilik  bazasının  t
ümumdünya  beynəlxalq v
inteqrasiya  proseslərinin  sür
məqsədilə, ölkə parlamentl
Bu  yöndə  daha  bir  addım,  Az
tərəfindən razılaşdırılmış
mexanizmlərin qəbuludur. 
Saziş, ÜTT, AB aid etm
Beynəlxalq  əlaq
hakimiyyət  orqanları,  müvafiq  nazirlikl
fəaliyyət  göstərən  beyn
hakimiyyət orqanları və
Azərbaycan  Respublikası  Konstitusiyasına  müvafiq  olaraq  ölk
hakimiyyəti Prezidentə
aşağıdakılar  daxildir:  Az
təşkilatlarda  diplomatik  t
təqdimat  vermək,  xarici  dövl
nümayəndələr  təyin  etm
Beynəlxalq,
MDB, AEX,
Çoxmillətli orqanlar
Y B və s.)
Dövlətlərarası,
tənzimləmə
Dövlət tənziml
Yerli orqanlar,
Sahə nazirlikl
nvericilik  bazasının  təşkil  olunması  və  unifikasiyası  zamanı 
lxalq və  sahəvi  normativ  aktlar oynaya  bil
rinin  sürətləndirilməsi  və  onların  effektivliyinin  yüks
amentləri tərəfindən qanun bazalarının yaxınla
daha  bir  addım,  Azərbaycanın  beynəlxal
dırılmış ümümdünya institutlarına birləşməsi v
buludur. Bu cür sənəd və strukturlara Tarifl
aid etmək olar. 
laqələrin  tənzimlənməsində  əhəmiyyətli 
t  orqanları,  müvafiq  nazirliklər,  sahə  nazirlikləri  v
beynəlxalq  əlaqələr  üzrə  departamentlər
ə
 qeyri-hökumət təşkilatları oynayır. (S
rbaycan  Respublikası  Konstitusiyasına  müvafiq  olaraq  ölk
ə
 məxsusdur. Prezidentin xarici siyasətl
Azərbaycan  Respublikasının  xarici  dövl
kilatlarda  diplomatik  təmsilciliklərinin  təsis  edilməsi  il
xarici  dövlətlərə  və  beynəlxalq  t
yin  etmək  və  ya  onları  geri  çağırmaq,  xarici dövl
regional və sahə orqanları (BƏT, BMT, AB,
AEX, A B, AP, AM, ombudsman və s.)
orqanlar (BMT, ÜTT, XTBS, B A, BVF, DB,
ə
rarası,
parlamentlərarası,
hökumətlərarası
orqanları
ə
nzimləmə orqanları
orqanlar, E B və digər vətəndaş ictimai birlikləri
nazirliklərinin beynəlxalq bölmələri
105
 
unifikasiyası  zamanı  əsas  rolu 
vi  normativ  aktlar oynaya  bilər.  Bu  normativ  aktlar 
onların  effektivliyinin  yüksəldilməsi 
bazalarının yaxınlaşmasını təmin edir. 
lxalq  tənzimləmə  sistemi 
si və bunun üçün xüsusi 
Tariflər və Ticarət üzrə Baş 
li  rolu  dövlətin  mərkəzi 
ri  və  qurumları  nəzdnində 
r  və  o  cümlədən,  yerli 
Sxem 3.1.)  
Sxem 3.1. 
 
rbaycan  Respublikası  Konstitusiyasına  müvafiq  olaraq  ölkənin  icra 
tlə bağlı səlahiyyətlərinə 
rbaycan  Respublikasının  xarici  dövlətlərdə  və  beynəlxalq 
si  ilə  bağlı  Milli  Məclisə 
lxalq  təşkilatlara  diplomatik 
xarici dövlətlərin  diplomatik 
AB,
DB,
rarası

---

106
 
nümayəndələrinin  etimadnamələrini  və  geri  çağırılmalarına  dair  sənədlərini  qəbul 
etmək,  dövlətlərarası  və  hökumətlərarası  müqavilələr  bağlamaq,  dövlətlərarası 
müqavilələrin  ratifikasiyası  və  ya  denonsasiyası  (ləğvetmə)  üçün  Milli  Məclisə 
təqdimat vermək, beynəlxalq müqavilələrin ratifikasiyası ilə bağlı fərman imzalamaq 
və  o  cümlədən,  Azərbaycan  Respublikası  məhkəmə  orqanlarının  və  Milli  Məclisin 
yuridiksiyası altında Konstitusiyaya daxil edilməmiş digər məsələlər. 
Azərbaycan  Respublikası  qanunverici  orqanı  Milli  Məclisdir.  MM  müxtəlif 
sferalarda və o cümlədən, gömrük, ticarət və bank işi sahəsində qanunlar qəbul edir, 
beynəlxalq  müqavilələri  ratifikasiya  və  ya  denonsasiya  edir,  prezidentin  təqdimatı 
ə
sasında 
Azərbaycan 
Respublikasının 
xarici 
dövlətlərdəki 
diplomatik 
nümayəndəliklərini  təsis  edir,  strukturunu  və  tərkibini  təsdiq  edir,  dünyanın  digər 
ölkələrinin parlamentlərinə, hökumətlərinə və beynəlxalaq strukturlara müraciətlərlə 
bağlı  qanunlara  düzəliş  və  əlavələrə  dair  qərar  qəbul  edir.  MM  08.12.1992-ci  il 
tarixində  “Azərbaycan  Respublikasının  dünya  dövlətlərinin  parlamentlərarası 
ittifaqlarına  daxil  olmasına  dair”  qətnamə  qəbul  etmişdir.  Daha  sonra  ölkənin 
müxtəlif beynəlxalq və regional alyanslara qəbuluna dair bir çox addımlar atılmışdır.  
Hal-hazırda  MM  müxtəlif  dünya  dövlətlərinin  parlamentlərarası  ittifaqlarına 
daxildir  –  Avropa  Şurası  Parlament  Assambleyası,  Avropada  Təhlükəsizlik  və 
Ə
məkdaşlıq  Təşkilatı  Parlament  Assambleyası,  MDB  ölkələri  Parlamentlərarası 
Assambleyası. MM həmçinin NATO Parlament Assambleyasının assosiativ üzvüdür, 
slam  Konfransı  Təşkilatı  Parlament  Assambleyasının  və  Qaradəniz  qtisadi 
Ə
məkdaşlıq Şurası Parlament Assambleyasının tamhüquqlu üzvüdür.  
Qeyd  olunan beynəlxalq  strukturlarla  yazışmaları  MM  Aparatının  Beynəlxalq 
Ə
laqələr  üzrə  Şöbəsi  həyata  keçirir.  Şöbənin  səlahiyyətlərinə  aşağıdakılar  daxildir: 
Avropa  Şurası  sessiyalarında  qəbul  edilməsi  planlaşdırılan  hesabat,  qətnamə  və 
tövsiyyələrin layihələrinin alınması və deputatların onlarla tanış olmasını təmin etmə, 
xarici  ölkələrdən  Azərbaycana  gələn  müxtəlif  siyasi  dairələrlə,  partiya  qrupları, 
hökumət nümayəndə heyətləri, Prezidentlər, Baş Nazirlər, Parlament Sədrləri, səfirlər 
və səfirlik nümayəndələri, iri Transmilli Şirkətlər, beynəlxalq strukturların rəhbərləri, 

---