Microsoft Word dissertasiya docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
113 Statistik hesabat vahid beynəlxalq təsnifata müvafiq olaraq əmtəə adı, qrupu, görünüşü və mövqeyi üzrə aparılır. Beləki, ölkənin xarici ticarətində effektivliyin yüksəldilməsi məqsədilə “Azərbaycan Respublikası xarici ticarətinin liberallaşdırılması haqqında” tədbirlər o cümlədən, “Azərbaycan Respublikası xarici ticarətinin sonrakı liberallaşdırılması haqqında” prezident fərmanı qəbul edilmişdir. Fərmanın xüsusiyyəti ondan ibarət idi ki, o bütün hüquqi şəxslərə respublikanın strateji əhəmiyyətli məhsullarını ixrac etmələrinə icazə verirdi və o cümlədən, ixrac olunacaq malın həcmini, ödənişin sərbəst dönərli valyutada qəbul edilməsi və ilkin ödəniş normativləri və qaydalarını, digər təşkilati tədbirləri və malın sərhəddən keçirilməsinə nəzarət qaydalarını müəyyən edirdi. 104 Xarici iqtisadi fəaliyyət sistemində əsas yeri Ticarət-Sənaye Palatası tutur. O xarici iqtisadi əlaqələrin inkişafının təşviq edilməsi üçün müəssisələr və təşkilatlar tərəfindən 2000-ci ildə yaradılmışdır. Palata müəssisə və təşkilatların maraqlarını ölkə xaricində və daxilində qoruyur. Ticarət-Sənaye Palatası özünün aparatına malikdir və xarici iqtisadi əlaqələrin bütün iştirakçılarını əhatə edir. Onun fəaliyyətinə: ixtiraların xarici ölkələrdə patentləşdirilməsi, ixrac məhsullarının ekspertizası, ölkə daxilində və xaricində əmtəələrin reklamı, işgüzar müqavilələrin bağlanması, ixrac olunan qeyri-ənənəvi malların axtarıb tapılması, Azərbaycan mallarının xarici ölkələrdə, xarici ölkə mallarının isə Azərbaycanda sərgilərinin təşkil edilməsi və o cümlədən, beynəlxalq sərgi və yarmarkalarda iştirak daxildir. Xarici iqtisadi əlaqələrin tənzimlənməsi üzrə əməli fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının regional və ticarət nümayəndəlikləri həyata keçirir. Xarici ölkələrdə Azərbaycanın regional nümayəndəliklərinin yaradılması sahəsində konkret addım MM tərəfindən “Avropa qtisadi Birliyi yanında NK tabeçiliyində Azərbaycan Respublikası nümayəndəliyinin təsis edilməsi haqqında” qəbul edilən qərar olmuşdur. Nümayəndəliklərin xarici ölkələrdə prioritet fəaliyyət istiqamətləri aşağıdakılardır: 104 F.Qənbərov., “Xarici iqtisadi əlaqələr və iqtisadi artım”, Bakı, Elm, 2012. 114 - Xarici ölkə bazarlarında dövlət maraqlarının qorunması, haqsız rəqabət hallarının, qeyri-sərfəli əqdlərin və qeyri-ekvivalent mübadilələrin aşkara çıxarılması və xəbərdarlıqların edilməsi; - Xarici ticarət dövriyyəsi strukturunun optimallaşdırılmasına, rəqabətqabiliyyətli mal və xidmətlərin xarici bazarlara çıxarılmasına, ixrac həcminin yüksəldilməsinə, idxal həcminin isə azaldılmasına istiqamətlənmiş tədbirlərin görülməsi; - qtisadiyyatın inkişafı üçün əhəmiyyət daşıyan iri həcmli ekoloji təmiz layihələrin hazırlanmasına və reallaşdırılmasına daimi nəzarət; - Ticari-iqtisadi, elmi-texniki və mədəni əməkdaşlıq və birgə müəssisələrin yeni formalarının inkişafı istiqamətində mümkün köməkliklərin və xarici iqtisadi fəaliyyət iştirakçılarına müvafiq ortaqlar seçmələrində köməklik göstərilməsi; - Xarici iqtisadi fəaliyyət iştirakçılarının informasiya təminatının yaxşılaşdırılması. Beynəlxalq tənzimləmə sistemi tərəfindən razılaşdırılmış çoxmillətli strukturlara və orqanlara qoşulma və xüsusi müxanizmlərin və hüquq normalarının qəbulu önəmlidir. Bu qəbldən olan sənədlərə Tariflər və Ticarət üzrə Baş Saziş – Ümumdünya Ticarət Təşkilatı aiddir. Beynəlxalq səviyyədə Tariflər və Ticarət üzrə Baş Saziş müddəalarına riayət olunması tələb olunur. Ölkələrin ÜTT-na daxil olması həmin ölkələrin dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya etməsi prosesini sürətləndirəcək. Xarici iqtisadi əlaqələrin ümumi tənzimlənmə sistemində inteqrasiya yeni kəmiyyət və keyfiyyət vəziyyəti almaqdadır. ctimai qarşılıqlı asılılıq, əlaqələr və maraqlar qeyri-hökumət institutları vasitəsilə formalaşdırılır, həyata keçirilir və ifadə olunur. nteqrasiya yeni strukturların yaradılmasını və ya mövcud strukturların yeniləşdirilməsini lazım bilir. qtisadiyyatın və xarici iqtisadi əlaqələrin effektiv fəaliyyət göstərməsi üçün tənzimləmə mexanizmnin optimallaşdırılması tələb olunur. Beynəlxalq inteqrasiyanın məqsədi əsas dəyərlərin inkişafı, insan cəmiyyətlərinin fəthi, iqtisadi rifahın əldə olunması və iqtisadi təhlükəsizliyin təmin olunmasıdır. 115 Bütün bunlar onu təsdiq edir ki, müasir şəraitdə heç bir dövlət göstərilən prioritetləri və öz iqtisadi təhlükəsizliyini tək başına təmin edə bilməz. 105 3.2. Azərbaycan Respublikasının xarici iqtisadi siyasət strategiyasının formalaşdırılmasının hüquqi təminatı Xarici iqtisadi siyasət dövlətlər arasında bütün növ ehtiyatların hərəkəti zamanı yaranan iqtisadi münasibətlər sistemini əks etdirir. Bu ikitərəfli münasibətlər dövlətin iqtisadi həyatının bütün sferalarını və əsasən istehsal, ticarət, investisiya və maliyyə fəaliyyətini əks etdirir. Xarici iqtisadi əlaqələrin təmzimləyiciləri iqtisadi və təşkilati-bölüşdürücü ola bilər. qtisadi tənzimləyicilər xarici əlaqələrin yaranması və həyata keçirilməsinin iqtisadi maraqlarına təsir edir. Onlara aiddir: tələb və təklifin nisbəti, dünya və daxili qiymətlərin, tariflərin, valyuta məzənnələrinin, faiz dərəcələrinin nisbəti, əmtəələrin istehsalının həcmi, keyfiyyət və səmərəlilik üzrə dünya və yerli inkişaf səviyyələrinin nisbəti, iqtisadi stimullar, proqnozlar, planlar, proqramlar və s. O, vacib makroiqtisadi proporsiyaların müəyyənləşdirilməsində və inkişafın perspektiv məqsədlərinin tapılmasında istifadə olunur. Təşkilati-bölüşdürücü tənzimləyicilərə inzibati-amirlik xarakterli tənzimləyicilər aiddir. Onlar dövlətin və onun orqanlarının xarici-iqtisadi əlaqələrin formalaşması və inkişafına müxtəlif təsirini nəzərdə tutur. Onlara aşağıdakılar aiddir: ə mtəələrin idxal və ixracını kvotalaşdırma və lisenziyalaşdırma, müxtəlif növ fəaliyyətlərin lisenziyalaşdırılması, əmtəələrin ixracından əldə olunan valyuta qazancının bir hissəsinin mütləq satışı mexanizmi, gömrük rejimi, əmtəələrin gətirilməsi və aparılmasının gömrük tərtibatı, valyuta nəzarəti, gömrük nəzarəti, ixrac nəzarəti, idxal nəzarəti və s. Xarici iqtisadi əlaqələrin dövlət tərəfindən aktiv tənzimlənməsi dövlətin xarici iqtisadi siyasətinin əsas məqsədidir. Xarici iqtisadi siyasətin tərkibini aşağıdakı sxemdə daha aydın görmək olar. (Sxem 3.2.) Sxem 3.2. 105 Səmədzadə Z. Ə., “Dünya iqtisadiyyatı. Çin iqtisadi möcüzələri”, Bakı, 2001 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|