Microsoft Word dissertasiya docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
122 Xarici ticarət əlaqələrinin tarif tənzimlənməsinin elementlərindən biri də gömrük dəyəridir. Bu ölkəyə gətirilən məhsulların qiymətləndirilməsinin əsasında durur. Gömrük dəyəri aşağıdakı üsullarla müəyyən edilir: - Gətirilən malların sərbəstləşmə qiyməti ilə; - Eyni cinsli malların sövdələşmə qiyməti ilə; - Dəyərin toplanması üsulu ilə; - Dəyərin çıxılması üsulu ilə; - Ehtiyat üsulu ilə. Xarici iqtisadi fəaliyyətin tənzimlənməsinin tarif metodu 22 aprel 1998-ci il tarixli “Azərbaycan Respublikasında idxal-ixrac əməlyyatları üzrə gömrük rüsumlarının dərəcələri haqqında” Nazirlər Kabinetinin qərarı və digər normativ aktlara uyğun həyata keçirilir. Xarici ticarətin tənzimlənməsinin klassik metodu olan gömrük tarifləri təcrübədə böyük üstünlüyə malik olsalar da, beynəlxalq sövdələşmələrdə bütün ölkələr üçün universal forma kimi qəbul oluna bilmir. Buna görə də, müasir şəraitdə xarici iqtisadi əlaqələrin tənzimlənməsində qeyri-tarif siyasəti də yeridilir. Qeyri-tarif metodları idxal və ixracın həcm və strukturuna, onların coğrafi istiqamətlərinə gömrük tariflərinə nisbətən daha çox təsir edir. Əgər dövlətin gömrük müdafiəsinin orta səviyyəsini kəmiyyətcə kifayət qədər dəqiq qiymətləndirmək mümkündürsə, ə ksinə qeyri-tarif metodlarından istifadə səviyyəsi isə onların çox böyük müxtəlifliyi və müxtəlif iqtisadi məzmuna malik olmaları üzündən kəmiyyətcə yalnız təxmini qiymətləndirilə bilir. Beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş təsnifləşdirmə sxemləri hal-hazırda qeyri- tarif məhdudiyyətlərinin 800-ə qədər konkret növünü göstərir. Onların çoxu gömrük tariflərindən fərqli olaraq, kəmiyyətcə dəqiq qiymətləndirilə bilmirlər və buna görə də statistikada zəif əks olunurlar. Qeyri-tarif metodlarının məhz bu cəhəti, dövlətlərə ticari siyasət sahəsində öz məqsədlərinə nail olmaları üçün, onları ayrı-ayrılıqda və yaxud da onların hər hansı bir müəyyən kombinasiyasını istifadə etməyə imkan verir. Azərbaycan Respublikasının əlverişli ticarət rejimi tətbiq etdiyi ölkələrin malları üçün gömrük rüsumlarının son həddi Milli Məclis tərəfindən müəyyən olunur. 123 Bəzən mövsümi xüsusi növ gömrük rüsumları da tətbiq olunur. Mövsümi rüsumlar ə sasən malların idxal və ixracını operativ tənzimləmək məqsədilə tətbiq olunur. 111 Azərbaycan Respublikasında idxal-ixrac əməliyyatlarının tənzimlənməsi qaydaları haqqında Prezidentin fəarmanına əsasən müxtəlif növ idxal və ixrac ə məliyyatlarının növləri aşağıdakılardır: 1. Respublikada istehsal, emal, təkrar emal olunan malların ixracında rezidentlər sərbəstdirlər və nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla onların fəaliyyətləri məhdudlaşdırıla bilməz; 2. Kredit ixrac əməliyyatları faktiki mal ixracından sonra haqqı müəyyən şə rtlərlə və hər hansı müddət ərzində ödənilən malların ixrac əməliyyatlarını nəzərdə tutur; 3. Təkrar ixrac əməliyyatları Azərbaycana gətirilən xarici mənşəli malların yenidən işlənilmədən digər xarici əməliyyatlardır; 4. Konseqnasiya yolu ilə ixrac əməliyyatları xarici şəxslərlə bağlanmış müqavilələrə əsasən respublika hüdudlarından kənarda satışı müəyyən müddət ə rzində aparılan malların ixracını nəzərdə tutur; 5. Müvəqqəti ixrac əməliyyatları xarici ölkələrdə xidmət göstərilməsi, lizinq ə məliyyatlarının aparılması, sərgilərdə iştirak və s. üçün malların yenidən işlənmədən Azərbaycan Respublikasına qaytarılması şərti ilə ixracıdır; 6. Rezidentlərin öz vasitələri hesabına idxal; 7. Barter əməliyyatları, dəyəri ödənilmədən ekvivalent məbləğdə qarşılqlı mal mübadiləsini nəzərdə tutur; 8. Kooperasiya əməliyyatları xammal, yarım fabrikat və məhsulların bu və ya digər (təmiz, emal, son məhsul şəklində gətirilməsi və s.) məqsədlə müvəqqəti olaraq ixracını (və yaxud idxalını) nəzərdə tutur; 9. Sərhədyanı ticarət müstəsna olaraq müvafiq sərhədyanı ərazi çərçivəsində istehsal olunan, eləcə də müvafiq sərhədyanı ərazi çərçivəsində istehlakı nəzərdə tutulan, resbulikanın sərhədyanı ərazisində daimi yaşayış yeri olan bütün rezidentlər 111 Mirkişili Tahir Famil oğlu, “Keçid iqtisadiyyatı şəraitində Azərbaycan Respublikasının xarici ticarət siyasəti və onun təkmilləşdirilməsi istiqamətləri”, iqtisad elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiyanın avtoreferatı, Bakı, 2005 124 tərəfindən həm sərhəd dövlətlərlə, həm də beynəlxalq müqavilələrdə müəyyən olunmuş müvafiq sərhədyanı ərazidə xarici şəxslərlə həyata keçirilə bilər. 112 Sərhədyanı ərazilər və sərhədyanı ticarət qaydaları qtisadi nkişaf Nazirliyinin rəyi ilə Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən olunur. Bütün rezidentlər tərəfindən satılan malların ölkə ərazisindən çıxarılmasına gömrük orqanları tərəfindən yalnız onların haqqının ödənildiyi, yaxud akkreditiv və ya birinci dərəcəli bankların zəmanətinin təqdim edildiyi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasında valyuta ə məliyyatlarının aparılması üçün icazəsi, müvəkkil bankların bunu təsdiqləyən sənədi təqdim olunduqda icazə verilir. Bütün rezidentlər tərəfindən xarici ölkələrdən mal alınması və xidmət göstərilməsi ilə bağlı olan idxal hesablaşmaları Azərbaycan Respublikasının mövcud qanunvericiliyinə müvafiq olaraq aparılır. dxal hesablaşmalarına nəzarət müvafiq banklar tərəfindən həyata keçirilir. Xarici ticarət əməliyyatlarının həyata keçirilməsi zamanı malların respublikanın gömrük ərazisindən aparılmasına və gətirilməsinə gömrük orqanları, hesablaşmalarına isə müvəkkil banklar nəzarət edir. Mövcud qanunvericiliyin və qaydaların pozulması halları barədə adı çəkilən orqanlar tədbirlər görülməsi üçün aidiyyatı dövlət orqanlarına təqdimat verməlidirlər. Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının və xarici ölkə vətəndaşlarının işləmək üçün ölkədən getməsi və ölkəyə gəlməsi məqsədlərini “Əmək miqrasiyası haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu” tənzimləyir. Bu qanunda göstərilir ki, ə cnəbilər haqqı ödənilən əmək fəaliyyətini həyata keçirmək üçün fərdi icazə aldıqdan sonra Azərbaycanda işləyə bilərlər. Ümumiyyətlə qanunda əcnəbilərin Azərbaycan Respublikasında əmək miqrasiyası qaydaları və Azərbaycan vətəndaşlarının xarici ölkələrə əmək miqrasiyasının tənzimlənməsi mexanizmləri əks olunmuşdur. Yuxarıda adları çəkilən hüquqi aktlardan başqa 11 dekabr 1998-ci ildə Azərbaycan BMT-nin “Bütün fəhlə miqrantların və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının qorunması haqqında” 18 dekabr 112 Amil Məmmədəli oğlu Məhərrəmov, “Qloballaşma şəraitində Azərbaycan Respublikasının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasında gömrük siyasətinin formalaşması və inkişaf perspektivləri”, iqtisad elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın avtoreferatı, Bakı, 2010 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|