146
olmalıdır. Xüsusi əhəmiyyət kəsb edə biləcək məsələlərdən biri də ölkəmizdə azad
iqtisadi zonaların yaradılmasıdır.
16. Müasir şəraitdə Azərbaycanda xarici ticarət əlaqələrinin tənzimlənməsi
mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi zamanı xarici ticarətdə biliteral asılılıq
probleminə də xüsusi diqqət yetirilməlidir. nkişaf səviyyəsindən asılı olmayaraq heç
bir regional qurumla (dövlət və ya inteqrasiya bloku olmasından asılı olmayaraq)
münasibətlərdə biliteral asılılığın formalaşmasına imkan verilməməlidir. Bunun
həyata keçirilməsi üçün xarici ticarət fəaliyyətinin coğrafi təmərküzləşməsinə heç cür
yol verilməməli, hər vəchlə multiliteral əlaqələrin inkişaf etdirilməsinə çalışılmalıdır.
Xarici ticarətin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi həm gömrük tarif, həm də qeyri-tarif
metodları vasitəsi ilə həyata keçirilməlidir.
17. Respublikamızda xarici ticarətin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi həm
gömrük tarif, həm də qeyri-tarif metodları vasitəsi ilə başlıca olaraq aşağıdakı əsas
istiqamətlərdə həyata keçirilməlidir:
1. xrac potensialının inkişafının təmin edilməsi və ixracın strukturunun
təkmilləşdirilməsi;
2. stehsal olunan məhsulların rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi;
3. dxalın səmərəliliyinin artırılması;
4. Texnoloji yeniləşmənin həyata keçirilməsi və ölkənin güclü iqtisadi
potensialının yaradılması məqsədi ilə investisiyaların və kreditlərin prioritet sahələrə
cəlb edilməsi;
5. Daxili bazarda azad rəqabət mühitinin inkişaf etdirilməsi, istehlakçıların
hüquqlarının müdafiəsinin təmin edilməsi;
6. Yerli istehsalçıların mənafelərinin qorunması;
7. Ticarət, iaşə və digər növ xidmət sahələrində vahid informasiya-uçot
sisteminin yaradılması;
8. Ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinin təmin edilməsi.
18. Bu və digər istiqamətləri özündə əks etdirən xarici iqtisadi siyasət o vaxt
effektli ola bilər ki, onun işlək, çevik və milli maraqları təmin edən hüquqi
tənzimləmə mexanizmləri olsun. Xarici iqtisadi siyasət strategiyasının effektivliyini
147
yüksəltmək üçün, yerli və regional orqanların təşəbbükarlığı genişləndirilməli,
yerlərdə hüquqi və digər xidmətlərin yaradılması ilə bağlı ümumi prosesual qaydalar
sadələşdirilməlidir. Bağlanılan müqavilələrin, razılaşmaların və konvensiyaların
sistemləşdirilməsi, ayrı-ayrı sferalarda boşluqların aşkarlanması, götürülən
öhdəliklərin icrasının analizi, yenilərin bağlanması, beynəlxalq aləmdə və AB-də
qüvvədə olan qayda və standartlar toplusunun istifadəsi və o cümlədən, yeni vahid
normativ-hüquqi aktların işlənib hazırlanması və qəbulu zərurətini vurğulamaq
lazımdır.
19. Orta müddətdə normativlərin işlənib hazırlanması sisteminin
təkmilləşdirilməsi məqsədilə aşağıdakılar təklif olunur:
-
Bütün sahələr üçün valyuta ayırmaları ilə bağlı normativlərin tətbiqi;
-
Sahə prinsipindən əmtəə prinsipinə tədricən keçidlə bağlı normativlərin
qəbulu;
-
Valyuta gəlirlərinin mərkəzləşdirilmiş yerli fondlara transferi ilə bağlı
vahid prinsipin qəbulu.
20. Bütövlükdə sinergetik effektləri sistem kimi istifadəyə imkan verən və
eləcə də, ekoloji cəhətdən daha sabit iqtisadi sistemlərin yaradılmasını və onlayn
rejimdə yaradıcı potensialın açıqlanması imkanlarını təmin edən təşkilati-idarəetmə,
sosial-iqtisadi, siyasi-hüquqi xarakterdə tədbirləri birləşdirən layihə təklif edilir.
148
ST FADƏ ED LM Ş ƏDƏB YYAT
1.
Arif Şəkərəli oğlu Şəkərəliyev, “Dövlətin iqtisadi siyasəti: reallıqlar və
perspektivlər”, monoqrafiya, Bakı 2009, s. 154-169
2.
Ayxan Nəsibli, “Tədqiqat: Azərbaycanda ticarət dinamikası və ticarət
məhdudiyyətlərinin adambaşına düşən xərcləri”, Azad Düşüncələr Assosiasiyası,
Bakı, 2011
3.
Abdullayev A. A., Xanlarov . F., “Azərbaycan Dövlətinin investisiya
strategiyası” // AMEA, xəbərlər, iqtisadiyyat, humanitar və ictimai seriyası, Bakı,
Elm, 2003
4.
Amil Məmmədəli oğlu Məhərrəmov, “Qloballaşma şəraitində
Azərbaycan Respublikasının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasında gömrük
siyasətinin formalaşması və inkişaf perspektivləri”, iqtisad elmləri doktoru alimlik
dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın avtoreferatı, Bakı, 2010
5.
A. N. Abbasbəyli, “Müasir beynəlxalq münasibətlər və qloballaşma”,
dərslik, Bakı, 2007, s. 61-81
6.
Alıyev sa Hüseyn oğlu, “Qloballaşma müstəvisində yeni iqtisadi
təfəkkürün formalaşması zəruriliyi və onun nəzəri-metodoloji əsasları haqqında”,
elmi məqalə /
http://hieb.science.gov.az/index.php?mod=7&view=item&id=395
7.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
qtisadiyyat
nstitutu,
“Qloballaşma mühitində milli iqtisadi inkişaf modelin: formalaşması və inkişafı
problemləri”, monoqrafiya, Bakı, 2010, s. 69-85
8.
Arif Şəkərəli oğlu Şəkərəliyev, “Dövlətin iqtisadi siyasəti: reallıqlar və
perspektivlər”, monoqrafiya, Bakı, 2009
9.
“Azərbaycan Respublikası ilə Avropa ttifaqı arasında Tərəfdaşlıq və
Ə
məkdaşlıq Sazişi”, elmi məqalə, Azərbaycan Respublikası Xarici şlər Nazirliyinin
rəsmi internet saytı /
http://mfa.gov.az/?options=content&id=566
10.
«Azərbaycan-Türkiyə: bir millətin iki dövlətini bağlayan iqtisadi tellər”,
elmi məqalə, Media Forum / http://www.azerbaycanli.org/az/page434.html
11.
“Azərbaycan - slam Konfransı Təşkilatı münasibətləri”, elmi məqalə /
http://lib.aliyevheritage.org/az/6958380.html
12.
“Azərbaycanın xarici ticarəti 2006-2007-ci illər”, Statistik məcmuə,
Bakı, 2008
13.
Allahverdiyev H. B., “ qtisadiyyatın hüquqi tənzimlənməsinin əsasları”,
Bakı, 2009
14.
Berrin Mutlu Bölek, “Azərbaycanın xarici ticarət əlaqələrinin
səmərəliliyinin yüksəldilməsi istiqamətləri”, iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru elmi
dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın avtoreferatı, Bakı, 2014
15.
Bölek B. M., “Azərbaycan Xarici Ticarətinin Dünya qtisadiyyatına
nteqrasiyası, Azərbaycan Universiteti “Müasir Dünyada nteqrasiya və Müqavimət
Prosesləri” Beynəlxalq Elmi Nəzəri”, Konfrans, Bakı, 2011
16.
B. . Məmmədxanov, S. A. Mehdizadə, “Müasir inteqrasiya meylləri və
onun qiymətləndirilməsi”, elmi məqalə
17.
“Beynəlxalq
iqtisadi
münasibətlər”,
elmi
məqalə
/
http://azerbaijans.com/content_730_az.html
Dostları ilə paylaş: |