Microsoft Word Ернинг геологик эволюцияси Мухаммадова Наргиза

 V— Rodiyiy (Mezogeya) qit’asining tiklanishi (O.G.Soroxtin, 
S.A.Ushakov bo’yicha). 
 
Rodiniy qit`asining rifeyda parchalanishi va bo’linishi qit’alararo riftlar 
tizimi paydo bo’lishiga olib keladi va bir qator okeanlarning ochilishi bilan 
yakunlanadi. Shimoliy Amerika va Sharqiy Gondvana Shimoliy Amerika va 
Baltiya o’rtasidagi havzalar shular jumlasidandir. Xuddi shunday tuzilmalar 
Sharqiy Sibirning janubiy va g`arbiy chekkalarida ham paydo bo’lgan. 
Gondvana hududida Mozambik okeani paydo bo’lib, uni G`arbiy (Janubiy 
Amerika, Afrika) va Sharqiy (Hindiston, Avstraliya, Antarktida) qismlarga 
ajratib tashlagan. Bularning barchasi rifeydagi asosiy geodinamik voqealarni 
aks ettiradi.
Mezoproterozoyning oxirlarida Avstraliya Sharqiy Antarktida qit’asi 
bilan bog`liq bo’lgan. Ikkalasining chetlarida muzlik yotqiziqlari keng 

---

34 
tarqalgan (tillitlar). Antarktida va Avstraliya Gondvananing sharqiy qismiga 
mansub bo’lib, G`arbiy Gondvanadan Mozambik okeani tufayli ajralib turgan. 
Proterozoyning oxirida G`arbiy Gondvananing surilishi, Mozambik okeanining 
bekilishiga olib keldi. Mozambik okeanining bekilishi proterozoyning 
ikkinchi yarmidan boshlanib, kembriygacha davom etgan, ya’ni deyarli 500 
mln yilni o’z ichiga olgan. G`arbiy va Sharqiy Gondvananing o’zaro 
to’qnashuvi natijasida yagona Gondvana megaqitasi hosil bo’lgan va o’zining 
yaxlitligini mezozoygacha saqlab kelgan (4-rasm). 
4-rasm. Rodiniy qit’asining taxminiy qayta tiklanishi (I.W.D.Daziel 
bo’yicha). 1—3 — arxey- proterozoy davridagi kratonlar: 1 — Lavraziya 
(L — Lavrentiy, S — Sibir B — Baltiya), 2 — G`arbiy Gondvana (A— 
Amazoniya, ZA — G`arbiy Afrika, RP — Rio de Plata, K — Kongo, KL 
— Kalaxari), 3 — Sharqiy Gondvana (VA — Sharqiy Antarktida, AV —