Microsoft Word fuattez doc

 
37 
Tezin 1., 2. ve 3. bölümlerinde Anadolu’nun ve çevresinin II. binden itibaren kısa bir 
tarihi  ve  resim  sanatının  gelişimi  özetlenerek  verilmeye  çalışılmıştır.  4.  bölümde  ise 
oldukça  kısıtlı  olan  antik  kaynakların  resim  sanatı  üzerine  verdiği  bilgiler 
değerlendirilmiştir.  5.  bölümde  duvar  resim  yapım  teknikleri  ve  kullanılan  renkler 
hakkında  bilgiler  verilmektedir.  Bu  bölümün  devamı  şeklinde  olan  7.  bölümde,  6. 
bölümün ışığı altında tez kapsamında incelediğimiz resim örnekleri değerlendirilmiştir.  
Tezin  8.  bölümünde  resimlerin  konuları,  hem  kendi  içlerinde  hem  de  karşılaştırmalı 
olarak ele alınmıştır.  konografik açıdan incelenerek resim sanatı ile paralel malzemeler 
arasında ilişkiler kurulmaya çalışılmıştır. Öncelikle steller, mimari kabartmalar, pişmiş 
toprak levhalar ve seramikler resim sanatından izler taşıyan malzemeler ile resim sanatı 
arasındaki bağlantılar çözülmeye çalışılmıştır.  

---

 
38 
 
1. M.Ö. II. B N YILDA RES M SANATI 
M.Ö. II. bin yılı, Akdeniz dünyası için birçok değişikliklerin olduğu bir dönemdir. Bu 
Dönem’de  Minos-Myken,  Mısır  ve  Mezepotamya,  ortaya  koydukları  özgün  kültürleri 
ile  öne  çıkan  uygarlıklardır.  Bu  uygarlıkların  resim  sanatınde  kendi  aralarında  bazı 
etkileşimler olsa da aralarındaki farklar oldukça ayırt edicidir. 
 
1.1. 
MISIR RES M SANATI: 
Afrika  kıtasının  kuzey  doğusunda  yer  alan  Mısır’ın  topraklarını  Nil  vadisi  ve  çöller 
oluşturur.  Deniz  ve  çöl  ülkenin  doğal  savunma  engelidir.  Ülkenin  hayat  kaynağı  Nil 
nehridir ve nüfusun büyük bir kısmı burada toplanmıştır.
12
 Mısır, ilk önceleri Aşağı ve 
Yukarı  Mısır  olarak  iki  ayrı  krallık  tarafından  yönetilmekteydi.  Bu  krallıkları  Kral 
Menes (M.Ö. 3100) birleştirmiş ve iki krallığın birleştiği yerde başkent olarak Menfis’i 
kurmuştur. Böylece Mısır tarihi, Menes’in kurduğu firavun sülalesiyle başlamıştır.
13
  
Mısır sanatında resim önemli bir yer tutmaktadır. Tapınak ve mezar odalarının duvarları 
ya  kabartmalar  ya  da  resimler  ile  doldurulmaktadır.  Buralarda  boş  bırakılmış  duvar 
neredeyse  hiç  yoktur.  Mısır  yazısı  olan  hiyeroglif  de  aslında  bir  çeşit  resim  dilidir. 
Mekanlara  yapılmış  olan  kabartmalar  oldukça  alçaktır  ve  boyanın  önemli  bir 
tamamlayıcı  öğe  olarak  kullanıldığı  görülmektedir.  Kabartmaların  resim  sanatı  içinde 
değerlendirilmeleri düşünülmektedir.
14
 Kabartma oyuntu veya çıkıntı halinde iki şekilde 
yapılmaktadır.  Çıkıntılı  kabartmalarda  şekilleri  çevreleyen  yüzey  5  mm.  kadar 
derindedir.  Oyuntulu  kabartmada  ise  şekillerin  dış  konturları  yüzeyin  içine  oyulurdu. 
Çıkıntılı kabartmalar daha çok iç mekanlara oyuntulu kabartmalar ise mekanların dışına 
yapılmasına  karşın  farklı  dönemlerde  farklı  tercihler  de  olmuştur.  Dinsel  yapılar  ve 
mezarlarda çoğunlukla kabartma tercih edilmiştir. Buna rağmen ikinci derecede öneme 
                                                 
12
 Yıldırım 2002, 72. 
13
 Yıldırım 2002, 73. 
14
 Tansuğ 1999, 25. 

---

 
39 
sahip  olan  resimde  kullanılan  teknikler  sanatçıların  daha  özgür  çalışmalarına  olanak 
sağlamış ve çok büyük eserler ortaya konmuştur.  
Mısır  resmi  daha  çok  bilgi  vermek  amacıyla  yapılmıştır.  Sahnede  yer  alan  objelerin 
varlığı görsel kaygılardan çok dile getireceği bilgiye bağlıdır.  nsan figürlerinde temel 
duruş  ayaktadır.  Baş  profilden,  göz  ve  kaş  ise  cepheden  gösterilmiştir.  Omuzlar  tam 
cephedendir. Vücudun ön tarafında koltuk altından bele kadar olan çizgi göğsü de içine 
alarak yandan verilir. Geniş göğüs kafesi içerisinde giysileri ile ilgili ayrıntılar yer alır. 
Arka  koltuk  altından  başlayan  çizgi  bele  bağlanır.  Bel,  bacaklar  ve  ayaklar  yandan 
gösterilir.  Göbek,  belin  biraz  çıkıntılı  olan  ön  çizgisine  yakın  bir  yere  konur.  Her  iki 
ayağın  gösterilebilmesi  için  biri  biraz  öndedir.  Çoğunlukla  olgun  bir  gençlik  tasvir 
edilir.  kinci  derecede  öneme  sahip  figürlerde  sahneyi  hareketlendirmek  için  kel
15
, 
buruşuk  ve  vücutları  çarpık  çizimler  nadiren  yapılmıştır.  Mısır  resminde  görülen  bu 
özellikler,  sanatçıların  asıl  kaygısının  estetik  yaratma  değil,  belgeleme  olduğunu 
göstermektedir.  nsan  figürlerinde  natüralizm  değil  idealizm  söz  konusudur.  Anlatıcı 
(narratif) özelliği olan Mısır sanatı, sanatçının belirli bir anda görebileceği değil, belirli 
bir  yere  ait  olduğunu  bildiği  figür  ve  nesnelere  dayanmaktadır  ve  katı  kurallara 
bağlıdır.
16
 
Resim yapılacak yüzey  kabaca düzeltildikten sonra kalın bir kil tabakasıyla sıvanıyor, 
üzerine ince bir alçı tabaka kaplanıyordu. Sanatçılar boyayı sürmek için önceleri fırça 
olarak saz ve kamış sapları kullanıyorlardı. Daha sonra palmiye liflerinde yapılmış fırça 
kullanmaya  başladılar.
17
  Mısır  resminde  renk  en  önemli  unsurdur.  Sahnede  ışığa  ve 
gölgeye yer yoktur. Bütün figür tek renktir. Çoğunlukla kullanılan renkler beyaz, siyah, 
mavi, yeşil, sarı, kırmızıydı.
18
 Beyaz, kireç ya da alçı taşından; siyah, is ya da yanmış 
kemikten; kırmızı, demir oksitten; sarı daha az sağlam olan ve bileşiminde arsenik olan 
orpimentten  ya  da  okradan;  yeşil  ve  mavi  genellikle  fritten,  bazende  malakit  ve  lapis 
lazuliden  elde  edilirdi.  Boyaların  sabitlenebilmesi  için  farklı  zamanlarda  farklı 
uygulamalar  görülmektedir.  Yumurta  en  sevilen  bağlayıcı  olmasına  rağmen  sıcak 
                                                 
15
 Kel olarak betimlenen figürlerin çoğu rahipleri temsil etmektedir. 
16
 Gombrich 1976, 36. 
17
 Tansuğ 1999, 28-29. 
18
 Berger 1904, 5. 

---