Microsoft Word fuattez doc
Yüklə 31,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
46 mühürcülükte görülür. M.Ö. 13. yüzyıla gelindiğinde artık kendi stilini bulmuştur. M.Ö. 1. binyılda bu sanat Önasya dünyasının en etkili ve en gözde sanatı haline gelmiştir. Fırat’ın batı tarafında bulunan Mari (Tel Harri) M.Ö. 3000 yılın başlarında kurulmuştur. Önemli bir kent devleti olan Mari’nin yöneticileri Fırat boyunca yapılan ticaretin kontrolünü ellerinde tutmuşlardır. M.Ö. 19. yüzyılda Asurlu Şamşi-Adad kenti ele geçirerek Amurlu yöneticileri sürmüş, yerine kendi oğlu Yasmah-Adad’ kral yapmıştır. Ş amşi-Adad’ın M.Ö. 1780 yılnda ölümünden sonra Amurlular kenti tekrar ele geçirmişlerdir. M.Ö. 1757 yılında Hammurabi sarayı ve kenti yıkmıştır. Yıkılan kent terkedilmiş ve üzerine yeni yerleşimler gelmemiştir. Böylece korunan Mari Sarayındaki resimler (M.Ö. 2000–1700) Mezopotamya Bölgesi’nin bilinen en eski duvar resimlerini oluşturmaktadır. 39 Mari Sarayının resim sanatına ait kalıntıları sadece Zimrilim’in ve Hammurabi’nin saltanat dönemlerindeki resmin durumunu değil aynı zamanda biraz daha erken bir evreyi, Şamşiadadl ve oğlu Yasmahaddu çağını da aydınlatmaktadır. Eski Babil dönemine ait bilinen bu en erken duvar resimleri, olasılıkla Eski Asur ile beraber ortaya çıkmıştır, ne yazık ki bunlar, özellikle duvarların yüksek kısımlarında yer almaları nedeniyle çok tahrip olmuşlardır. Duvar resimleri dağılmış olmalarına rağmen, 106 no.lu avlunun dört duvarını veya başka pek çok mekanı kaplayan genel kompozisyona bakılarak resimlerin konuları hakkında fikir ileri sürülebilmektedir. 40 Yasmahaddu devrinin en çok tanınmış iki parçasında da olasılıkla bizzat rahiplik görevini üstlenen kralın önderliğinde gerçekleştirilen boğa kurban etme konusunu yansıtan eski bir sahne canlandırılmıştır. M.Ö. 2040-1870 yıllarına tarihlenen bu eserler net bir kült konusunu yansıtan en iyi örneklerdir. 41 Burada görülen parça, avlunun güney duvarında yer alan uzun bir kurban alayını göstermektedir. Halep Milli 39 Brödner 1989, 80. 40 Frankfort 1954, 124. 41 Moorgat 1985, 27. 47 Müzesinde yer alan parçada Rahip veya kurbancı bir boğayı urganından ve burun halkasından çekerek getirmektedir. 42 Konturlar siyah ile, boşluklar beyaz, siyah sarı ve kızıl kahverengi arasında değişen tonlarda doldurulmuştur. Diğer parçalarda ayrıca mavi ve aşı boyası da görülür. 43 Yasmahaddu sadece 106 no.lu avlunun duvarlarını değil, kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla, bir bölümü kraliyet konutu olarak kullanılmış olan 34 no.lu salonu da büyük bir hükümdar gibi aynı şekilde donatmıştır, ileriye doğru yürür pozisyonda ve aynı el hareketiyle gösterilmiştir. Büyük bir kompozisyon olan bu kült motifinin yanı sıra, Yasmahaddu’nun ressamı diğer bir motif daha yaratmıştır. Kült resmi efsanevi nitelik taşımaktadır. Bununla ilişkilendirilen bir başka sahnede dağın zirvesindeki bir ağacın iki yanındaki iki yaban keçisi tasvir edilmiştir. Bu çağda ressamlar dinsel ve mitolojik konuların yanı sıra Mısır’da olduğu gibi kraliyet ideolojisine hizmet edecek motiflere de yer vermişlerdir. Buna örnek olarak 106 no.lu avlunun batı duvarının süpürgelik kısmındaki kırık bir parçada, bir kral veya yüksek bir memur, etek uçları çift yumurta friziyle süslü kuyruk-kemerli bir manto giymiş vaziyette canlandırılmıştır. Silahlı olarak betimlenmiş kral figürü askeri bir sahneyi göstermesinin ötesinde Yasmahaddu’nun yaşamında büyük bir kumandan olduğunu ve resim sanatına verdiği değeri de yansıtmaktadır. ‘Retable’ olarak adlandırılmış olan kraliyet konutuna ait 46 no.lu odanın boyandığı dönem Yasmahaddu’ya değin gitmektedir. Alışılagelmiş duvar resminin aksine Eski Doğu’ya ait bir tür tuval üzerindeki, ahşap bir çerçeve içindeki bu resimlerin özel bir anlamı vardır. 44 Mari Sarayı 106 no.lu avludan halı havasında duvar resmi, Mari’nin son kralı Zimrilim’in kutsanması ana temayı oluşturur. Kutsama olayı klasik bir liderlik sembolü 42 Hrouda 1992, 80. 43 Kohlmeyer – Strommenger 1982, 112. 44 Moorgat 1985, 27. 48 olarak verilmiştir. Su tanrıları da sahnede yer almıştır. Yan sahnede mitolojik yaratıklar hurma toplar durumda gösterilmişlerdir. 45 Yasmahaddu’nun duvar boyunca uzanan frizindeki konularda çeşitlilik söz konusudur. Bu konuların paralellerini, yüzük taşlarında ve bazen de stellerde bulmak mümkündür. Konular üç ana gruba ayrılabilir: 1- Mitolojik (ağaç, iki keçi, dağ resminin olduğu parçalar.) 2- Dinsel (boğa kurbanı). 3- Kraliyet (savaş sahnesinde mavi mantolu ve kılıçlı erkek figürü) Din görevlisinin kutsama sahnesinde kenarlar püskül şeklinde bezemelerle çerçevelenmiştir, böylece bir halı imitasyonundan söz edebilir. Olasılıkla Yasmahaddu evresine ait olan ve ahşap çerçeve içeren ‘retable’ olarak adlandırılan sahne de duvar halısı özelliği taşımaktadır. 46 Kurigalzu sarayı da, Mari’nin Eski Babil çağına ait duvar resminin erken geleneklerini sürdürmüştür. Teknik fazla değişmemiştir. Alçı sıva ve kalın bir balçık sıva tabakasının üzerine eski renkler olan siyah-beyaz-kırmızı kullanılmıştır. Tel Abiad sarayının I-IV nolu tabakalarına ait erken bölümlerinde sadece geometrik motifler bezeme olarak uygulanmıştır. Olasılıkla memurları gösteren, yürüyen erkek figürlerinden oluşan bir friz sarayın mekanlarını süslemektedir. Bu friz, çizgi bezemelerle çerçevelenmiş ve birbiriyle bağlantılı dörtgen resim alanlarının bir araya gelmesinden oluşmaktadır. Resimler, duvarları ve kapı köşelerini korumak için asılan bir duvar halısı etkisi yaratmaktadır. Bu resimler iki tip görülmektedir: ilki başı açık uzun giysili, uzun saçları arkada toplanmış, uzun sakallı tiplerdir. kinci tip kemerli, önde ve yandan kapanacak zarf modelinde 45 Hrouda 1992, 340 46 Moorgat 1985, 28. Yüklə 31,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|