Microsoft Word fuattez doc

 
49 
uzun bir gömlek giymiştir, kemerin alt kısmında püsküller yer alır, başta ise yüksek fes 
ş
eklinde bir başlık bulunmaktadır.
47
 
Nuzi’de özel bir evin çok önemli bir odasında duvar resmi bulunmuştur. Burada metop 
içindeki  hayat  ağacı,  bukranion  veya  hathor  tarzı  bir  yüz  maskı  Suriye  ve  Mısır 
örneklerini  anımsatmaktadır.
48
  Resim  Toroslar  ve  Zagros  arasındaki  bölgede  Mitanni 
kaynaşmasının  bir  kanıtı  kabul  edilebilir.  Nuzi’de  kuvvetli  bir  şekilde  geometrize 
edilmiş olan Bukranion, Tel Halaf’ta bulunmuş kalkolitik seramiklerde görülen çok eski 
bir  semboldür.  Boğa  başı  geometrik  bir  eleman  gibi  algılanmaktadır.  Geometrik 
stilizasyona dair bir başka örnek de Alalah’ta kazısı yapılan Niqmepa sarayındaki beyaz 
renkli dolomit-kireçtaşı üzerindeki plastik hayvan maskıdır. Kabartmada doğal formlar, 
dönen boynuzlar bir koçbaşı olduğunu gösterir. Bu taş maskın tam bir boyalı benzeri, 
Nuzi’de duvar süsü olarak bulunmuştur.
49
 
 
1.3. M NOS-MYKEN RES M SANATI: 
Girit adasında M.Ö. II. binyıl başlarından 1200 yıllarına kadar olan dönemde, güney ve 
kuzeyde  büyük  şehirler  ve  saraylar  kurulmuştur.
50
  Mimaride  en  önemli  yapılar  olan 
Knossos, Mallia
 (adanın kuzey kıyısında), Hagia Triada, Zakro (adanın doğusunda) ve 
Phaistos
  (güney  Mesara  ovasında)  sarayları,  M.Ö.  3.  binyıl  evlerinin  gelişmiş  bir 
ş
eklidir. Genel plan merkezi bir avlu etrafına sıralanan ve farklı zamanlarda eklenen oda 
ve koridorlardan oluşmaktadır.
51
  
M.Ö.  II.  binyılın  başlarında  yapıldığı  düşünülen  sarayların  M.Ö.  1700  ve  1600  yılları 
dolaylarında olmak üzere iki kez tahrip olduğu anlaşılmaktadır. Her iki tahribattan sonra 
öncekine  oranla  daha  görkemli  şekilde  yeniden  yapılmışlardır.  Ele  geçen  merdiven 
kalıntıları  çok  katlı  yapılar  olduklarını  göstermektedir.  Geniş  pencereler,  taraçalar  ve 
                                                 
47
 Moorgat 1985, 51,52. 
48
 Frankfort 1954, 251. 
49
 Moorgat 1985, 68. 
50
 Pekman 1967, 10. 
51
 Mansel 1995, 29. 

---

 
50 
balkonlara  sahip  olan  en  önemli  salon  ve  daireler  üst  katlarda  yer  almaktadır.  Saray 
mimarisinde  taş  payeler  ve  aşağıdan  yukarıya  kalınlaşan  ahşap  sütunlar  sıklıkla 
kullanılan taşıyıcı elemanlardır.  
Saray  duvarları  ince  bir  alçı  tabakasıyla  kaplanmış,  bunların  üzerine  geometrik  ve 
bitkisel  motifler  ile  insan  ve  hayvan  figürleri,  mimari  tasvirler  işlenmiştir.  Figürlü 
freskolara M.Ö. 1700’lerden başlayarak en çok Knossos sarayında, Amnisos villasında 
ve  Hagia  Triada  sarayında  rastlanmıştır.  Mineral  ve  metal  oksitlerden  elde  edilen 
kırmızı, sarı, beyaz, mavi, yeşil ve siyah renkte, dayanıklı ve saf boyaların kullanıldığı 
duvar resimlerinde meanderler, eğik çizgiler, rozet ve spiral bantları gibi motiflerin de 
sıklıkla kullanıldığı  görülmektedir.
52
  Konu  olarak saray  yaşamından  sahneler, dans  ve 
eğlence  sahneleri  işlenmiştir.  Knossos  sarayının  doğu  kanadında,  boynuzlarından 
yakaladıkları boğanın sırtında takla atan kadın ve erkek figürlerini gösteren resimler ana 
tanrıça bayramları ile ilişkili dinsel yarışma sahneleridir.  
Aynı  çağda  Knossos’ta  insan  figürlerinin  çok  küçük  ölçüde  yapıldığı  “minyatür 
freskolar”  yaygınlaşmıştır.  Betimler  duvarda  belli  bir  yükseklikte,  alabaster  kaplama 
levhalarının  üst  kısmında  frizler  oluşturmaktadır.  Minyatür  freskoların  konuları,  kült 
törenleridir.  ki  yanında  zengin  giysili  hanımlar  veya  rahibelerin  oturduğu,  kutsal 
boynuz  çiftleriyle  taçlandırılmış  üç  kısımlı  bir  sütunlu  tapınağın  çevresinde  kadınlı 
erkekli büyük bir kalabalık toplanmıştır. Aynı üslupta başka bir duvar resminde, içinde 
bir kült dansı yapılan zeytin ağaçları betimlenmiştir. Burada da oturan rahibeler töreni 
izlemektedir  ve  çevrede  çok  sayıda  kadın-erkek  tasvir  edilmiştir.  M.Ö.  1600–1500 
yıllarında  doğa  tasvirleri  yaygınlaşmıştır.  Knossos’taki  “Freskolar  Evi”  ve 
“Kervansaray”  olarak  adlandırılan  mekanlardaki,  bu  çağa  ait  bir  dizi  duvar  resmi 
ilginçtir.  Aralarında  Lys  (zambaklar),  süsenler,  safranlar,  yaban  gülleri  ve  sarmaşıklar 
yetişmiş  damarlı  taşlardan  kayalık  bir  arazide  küçük  kuşlar,  keklikler  ve  maymunlar 
dolaşmaktadır. Zenci köleleriyle bir asker betimi de Freskolar Evi’nde yer almaktadır. 
“Kraliçenin  megaronu”  olarak  adlandırılan  mekandaki,  balıklar,  kayalıklar,  deniz 
bitkileri ve kestaneleri arasında yüzen yunusları gösteren duvar resmi de aynı çağa aittir.  
                                                 
52
 Aleksiou 1991, 48. 

---

 
51 
Knossos  Sarayı’nın  M.Ö.  1450’lere  tarihlenen  kuzeybatı  kanadında  yer  alan  kült 
mekanında tanrıya sıvı sunumu sahnesi canlandırılmıştır. Sayısız armağan taşıyanların 
betimlendiği,  yine  bu çağa ait  olan büyük  figürlü,  görkemli tören alayı  sahnesinde de 
rhytonlar  ve  başka  değerli  kapları  kraliçe  veya  tanrıçanın  onuruna  gerçekleştirilen  bir 
tören  için  getiren  genç  erkekler  gösterilmiştir.
53
  Küçük  saraylar  ve  villalar  da 
çoğunlukla  duvar  resimleriyle  süslenmiştir.  Amnisos’taki  resimlerde  beyaz  ve  kırmızı 
Lys’ler  yer  almaktadır.  Hagia  Triada’da  tapınak  yanında  oturan  bir  tanrıça  ile  içinde 
kuşlar,  kediler  ve  yaban  keçilerinin  dolaştığı,  olağan  bitkileriyle  bir  doğa  sahnesi 
betimlenmiştir.  Heraklion’un  doğusunda  Tylissos’ta  bulunmuş  olan  minyatür  duvar 
resminde ise atletik yarışmalar konu edilmiş, Parsa yakınlarındaki bir villada da duvar 
resimleri saptanmıştır.
54
  
Girit’in  egemenliği  altında  bulunan  Thera  adasının  freskoları,  teknik  olarak  benzerlik 
göstermelerine  karşın  konuları  açısından  farklılıklar  taşır.  Thera’nın  küçük  odalardan 
oluşan  küçük  evlerinin  duvarlarında  kaliteli  duvar  freskleri  bulunmaktadır.  Thera 
freskolarınde Girit’ten farklı olarak kayalar, doğal teper halinde gösterilmiştir. Burada 
çıplak  volkanik  tepeler  engebeleriyle  beraber  kırmızı,  sarı,  mavi,  koyu  kahverenginde 
boyanmış ve konturu siyah ile yapılmıştır. Üzerine de tepenin boyutlarıyla hiç uymayan 
devasa zambaklar çizilmiştir.  
Thera  freskolarında  oyun  oynayan  çocuklar,  elinde  balık  tutan  figür  gibi  çıplak  genç 
erkek figürleri sadece bu adaya özgü örnekleri oluşturmaktadır. Bu freskolarda gerçek 
bir anatomi  uygulaması vardır.
55
  Bu figürler  mavi saçları,  garip saç  tıraşları  ve  çıplak 
olmalarıyla toplumun geri kalan kısmından ayrılmakta ve özel bir gruba dahil oldukları 
vurgulanmaktadır. Daha sonraki Hellen sanatından farklı olarak Minos’da erkekler özel 
bir göreve sahip olanlar dışında çıplak gösterilmezdi.
56
  
Balık taşıyan genç erkelerin hareketsizliği yanında sürü halindeki kırlangıç balıkları ya 
da mavi renkli maymunlar örnekleri hareketliliğiyle dikkati çekerler. Bu resimlerde aynı 
                                                 
53
 Tansuğ 1999, 32. 
54
 Aleksiou 1991, 50. 
55
 Sinemoğlu 1984, 321. 
56
 Marinatos 1984, 32. 

---