248
arabasıdır. Erkek olduğu anlaşılan ölü bir örtü ile örtülüdür. Ölünün ayakları ve kolları
bu örtünün dışında bırakılmıştır. Ölünün başucunda ve ayakucunda arabaya
yerleştirilmiş tabure üzerinde oturan iki kadın yer almaktadır. Her iki kadında kırışıklı
khiton üzerine himation giymişlerdir. Başucundaki kadın sol eliyle ölünün omzuna
dokunurken diğer eliyle de ölünün başına dokunmaktadır. Ayakucunda oturan kadın ise
sol eliyle yas ifadesi olarak başını tutarken sağ elinde yelpaze tutmaktadır. Arabanın
arka tarafında ayakta öne doğru uzattığı elinde tympanon ya da küçük bir kalkan
olabilecek bir nesne tutmaktadır.
399
Arabanın arkasından ise sadece başları korunmuş
sakallı iki erkek gelmektedir. Arabayı çeken katırın hemen üstünde karşılıklı duran iki
kuş bulunmaktadır.
Karaburun II ve Tatarlı resimlerinde gördüğümüz prosession sahnesi bir ekphorayı
canlandırmaktadır. Pers geleneğinde olmayan bu sahnenin Phryg ve Hellen
geleneklerinin bir yansıması olduğu kesindir. Karaburun II ve Tatarlı resimleri
Anadolu-Pers
400
sanatını daha açık bir deyişle bu sanatın eklektik yapısını ortaya koyan
güzel örneklerdir.
7.3. SAVAŞ SAHNELER :
ncelemiş olduğumuz yapılardan sadece Karaburun II ve Tatarlı mezar odalarında savaş
konusunun işlendiği sahneler bulunmaktadır.
Karaburun II mezar odasının duvarlarını tek bir figürlü friz çevrelemektedir. Her
duvarda farklı bir konu betimlenmiş olmasına karşın batı duvarındaki kline sahnesine ait
iki figür kuzey duvarında yer almaktadır. Kuzey duvarının ana konusunu savaş sahnesi
oluşturmaktadır. Buradaki sahne iki hizmetkar figüründen sonra kısa, açık mavi bir
tunik giymiş olan savaşçı figürüyle başlamaktadır (Lev. 32: a). Siyah saçlı ve sakallı
399
Hürmüzlü 2003, 260, fig. 76.
400
Daskyleion kazıları başkanı Sayın Prof. Dr. Tomris Bakır’ın Pers etkili kabartma ve steller üzerine
yapmış olduğu çalışma sonucunda bunlarda Hellen öğelerden çok Anadolu özellikleri olduğu ortaya
konmuştur. Bundan dolayı bu eserlere Greko-Pers yerine Anadolu-Pers olarak adlandırılmasını daha
uygun bulunmuştur. Bakır 1994, 24-30.
249
olan savaşçı, saçlarından yakalamış olduğu okçuya, mızrağını saplamaktadır. Saldıran
savaşçı, okçuyu, frizin ortasındaki süvariye yardım etmesini engellemek için
öldürmektedir.
Sahnenin merkezinde sağa doğru dörtnala ilerleyen atlı figürü yer almaktadır (Lev. 32:
b). At üzerindeki figürün gövdesi ve başı korunmamıştır. Sadece öne doğru uzattığı iki
kolu, sakalının ucu ve bacağı korunmuştur. Korunan kısımlarından anlaşıldığı üzere
uzun kollu mor bir kıyafet ile pantolon giymektedir. Bir eliyle atın koşumlarını, diğer
eliyle de bir mızrak tutmaktadır. Mızrak atın önünde yerde uzanan savaşçının göğsüne
saplanmıştır (Lev. 33: a). Yerde uzanan savaşçı, miğferli ve zırhlıdır. Sahnenin tek atlı
figürünün öldürmekte olduğu bu figür, süslü miğferi ile düşman komutanı olmalıdır. Bu
figürün hemen sağında bir elinde mızrağı diğer elinde kalkanı ile ileri doğru hamle
yapan bir savaşçı bulunmaktadır (Lev. 33: b). Savaşçının geride olan sağ bacağı düşmüş
figürün kalkanının arkasında kalmaktadır. Kısa tunik giymiş olan savaşçının sol omzu
üzerinde arkaya sarkan pelerinin düğümü görülmektedir. Bu savaşçının hemen önünde
ikinci bir savaşçıya ait bacak korunmuştur. Çıplak olan bacak saldırı durumundaki
savaşçıdan kaçan düşman askerine ait olmalıdır. Bu figürden sonrası eksiktir. Sadece bir
savaşçıya ait bir baş korunmuştur. Figür, yarı açık ağzı ve kısa geniş gözüyle büyük bir
telaş içinde yansıtılmıştır. Tüm belirtiler yenilen tarafın ordusuna mensup bir savaşçı
olduğunu göstermektedir.
Duvarlarında savaş sahnesi içeren resimler bulunan diğer yapı ise Tatarlı Tümülüsü’dür.
Tatarlı mezar odasının iç duvarları ahşap kalaslardan oluşturulmuştur ve bu kalaslar
üzerine ayrı ayrı sahneler resmedilmiştir. Mezar odasının doğu duvarına ait iki kalastan
birincisinde cenaze alayı sahnesi ikinci kalasta ise savaş sahnesi yer almaktadır (Lev.
44: e). Tek parça olan kalas hırsızlar tarafından ikiye bölünmüştür. Burada sahne sağdan
ve soldan ortaya doğru akmaktadır. Soldan gelen grup tiara tipindeki başlıkları zig zag
çizgi desenli pantolonları ile Persleri göstermektedir. Sağdan gelen grubun ise giydikleri
başlıklar sayesinde skit savaşçıları olduğu anlaşılmaktadır.
Sahnenin solunda ok atar durumda Pers ordusuna ait iki figür yer almaktadır (Lev. 45:
a). Birbiriyle aynı duruş ve kostüme sahip olduğu tahmin edilen bu iki kişiden sadece ön
250
taraftaki tam olarak korunabilmiştir. ki figür de sakallı olup başlarında sur şeklinde
taçları (kidaris) vardır. Ellerinde süslü Pers tipi ok ve yaylar bulunmaktadır. Tam
korunmuş olan ikinci figürün kırmızı plili elbisesi ayak bileklerine kadar uzanmaktadır.
Bu iki figürün kıyafet ve saç şekillerine göre yüksek rütbeli olmaları gerekmektedir.
Hemen önlerinde üç atlı, ileri doğru ok atmaktadır. Tiara başlık, tunika ve zig zag
desenli pantolon giymişlerdir. Öndeki atın üstünde kırmızı renkte eyer (örtü) vardır. Bu
örtü zig zag desenli kırmızı bir bantla atın göğsüne bağlanmaktadır. Koşar durumda
olan atların ön ayakları ileri doğru havadadır.
Üç atlının önünde yine aynı kıyafette ve aynı pozda dört atlı gelmektedir (Lev. 45: b).
Net bir şekilde görülen öndeki atlı tiarası tuniği ve zig zag çizgili pantolonu ile tam bir
Perslidir. Figür ok ve yayını germiş fırlatmadan az önceki anda canlandırılmıştır.
Atlı figürlerinden sonra iki kırmızı atın çekmekte olduğu araba gelmektedir (Lev. 45: c,
d). Arabanın içinde bir sürücü ve ok atmakta olan bir figür yer almaktadır. Her iki figür
de tiara giymektedir. Yalnız kıyafetleri diğer tiara giymiş figürlerden farklıdır. Arkadaki
arabayı kullanan figür kırmızı üzerine siyah benekli bir giysi taşımaktadır. Öndeki ok
atan figür bileğine kadar uzanan geniş kollu kırmızı bir kıyafet giymiştir. Ok atma
pozundaki figür diğer ok atan figürlerin aksine yayı sol eliyle çekmektedir. Diğer tüm
ok atan figürler yayı sağ elleriyle germektedirler. Arabanın beyaz olan kasasını bir sıra
bant halinde siyah nokta şeklinde çiviler çevirmektedir. Tekerleğin alt kısmında şına
demiri üzerinde kabaralar şeklinde çivi başları görülebilmektedir. Arabayı çeken atların
kuyrukları sahnede yer alan diğer atlardan farklı olarak yere kadar uzanmaktadır. Mezar
odasının kuzey duvarındaki at arabalarından oluşan prosessionda, kasasından atların
üzerine doğru uzanan kavisli kırmızı çizginin ucunda küçük bir çan burada da net olarak
görülmektedir.
401
Sahnenin tam ortasında karşısındaki düşmana saldıran bir Pers komutanı yer almaktadır
(Lev. 46: a). Figür sol eliyle düşmanının sakalını tutmakta, sağ elindeki kılıcını
düşmanının karnına saplamaktadır. Sahnenin solunda yer alan ok atar durumdaki iki
401
Summerer 2005, 134. Bintepeler Tümülüs 89’da bir arabaya ait parçalarla beraber bronz çanlar
bulunmuştur: Kökten-Ersoy 1998, 120, figs. 7c, d.
Dostları ilə paylaş: |