251
figür ile benzer kıyafet ve tiptedir. Uzun sakallı olan figürün başında sur biçimli taç
vardır. Omzuna takılı durumda süslü Pers tipi ok ve yay bulunmaktadır. Kırmızı plili
elbisesi ayak bileklerine kadar uzanmaktadır. Ayaklarında kırmızı pabuçlar dikkat
çekicidir.
Persli komutan tarafından saldırıya uğramış olan asker sivri başlık, tunik ve zig zag
desenli pantolon giymektedir. Komutan sakalından yakalamış ve karnına kılıcını
saplamış durumdadır. Figür sağ elindeki yayını hava kaldırmıştır. Belinde sapı yere
kadar uzanan savaş baltası vardır. Bu figürün hemen arkasında, sol kolunu havaya
kaldırmış ikinci bir asker bulunmaktadır. Kalas tam buradan kesilmiş olduğu için yüzü
ve gövdenin ön tarafı korunmamıştır. Ancak figürün sol kolu havada Pers komutanına
doğru hamle yaptığı kesindir. Kırmızı başlığı zig zag desenli pantolonu ve tuniği
görülebilmektedir. Belinde diğer askerde olduğu gibi uzun saplı savaş baltası
bulunmaktadır. Baltalar skit tipindedir.
402
Pers komutanının önünde yüz üstü düşmüş bir düşman askeri yer almaktadır. Figürün
sırtında saplanmış iki ok görülmektedir. Gövdesinin alt tarafı kalasın kesildiği noktaya
geldiği için iyi korunmamıştır. Dizleri bükük bir şekilde uzanmış izlenimini
vermektedir. Persli komutanın önündeki iki düşman askerinin arkasında sürücüsü
düşmüş bir at figürü bulunmaktadır. Atın altında başı sağa yönelmiş sırt üstü yatan
sürücüsü görülmektedir. Figürün dizleri karnına doğru çekik bir kolu yanda diğer kolu
dirsekten bükük bir şekilde başına dokunmaktadır. Şaha kalkmış olan atın göğsüne üç
ok saplanmış durumdadır. Kırmızı renk olan atın eyeri (örtüsü) siyah renktir. Pers
atlarından farklı olarak bu atın ve diğer düşman atlarının kuyruğunun düğümlü olduğu
görülmektedir.
Binicisi düşmüş atın arkasında ok atar durumda üç atlı gelmektedir (Lev. 46: c). Atlılar
uzun tunik ve zig zag desenli pantolon giymişlerdir. Bu tarz Med pantolonu giyen ve
ayrıca ellerinde çift kavisli kompozit yay taşıyan savaşçılar olasılıkla skit veya diğer
kuzey göçebe halklarından birine mensuptur.
403
Öndeki atlının eyerinde sadak dikkati
402
Bittner 1985, 176 n. 6, pl. 14.3.
403
Brentjes 1995, 187-198.
252
çekmektedir. Üç atlının arkasında yine aynı pozda ok atan iki atlı daha bulunmaktadır.
yi korunmamış olmalarına rağmen sivri külahlı başlıkları tunikleri ve öndekinin zig zag
desenli pantolonu seçilebilmektedir.
Sahnenin sonunda iki piyade ellerinde ok ve yayları ile görülmektedir. ki figür de
kırmızı sivri başlıklı ve tunikli ve Med tarzı zig zag desenli pantolonludur. kinci figür
ok ve yayını germiş olmasına karşın boğazına saplanmış ok ile vurulmuş, başını hafifçe
öne eğmiştir. Öndeki askerin gövdesi ise hafifçe öne eğik vurulmuş pozdadır. Ancak
gövde kısmı görülmediği için vücuduna saplanmış bir ok olup olmadığı
bilinememektedir.
Karaburun II’de Hellenler ile Persler, Tatarlı’da skitler ile Persler arasındaki savaş
404
canlandırılmaktadır. Her iki sahnede de Perslerin üstün gelmekte olduğu net bir şekilde
anlaşılmaktadır. Persler soldan gelmekte, yenilgiye uğramış karşı taraf ise sahnenin
sağında yer almaktadır. Savaş sahnelerinin ikonografisinde sol taraftan ilerleyen
savaşçılar kazanan tarafı belirtmektedir.
405
Her iki sahnenin ortasında Pers komutanı
hasmı üzerinde galip gelmiş olarak gösterilmiştir. Pers komutanı Karaburun II’de at
üzerinde düşmanına mızrağını saplarken (Lev. 32: b), Tatarlı’da yaya olarak düşmanına
kılıç saplamaktadır(Lev. 46: a).
Karaburun II ve Tatarlı resimlerindeki Perslerin kıyafetlerinde belirgin öğeler dikkati
çeker. Tatarlı’da sahnenin merkezindeki komutan ile sahnenin en solundaki yaya olarak
ok atan iki figür (Lev. 45: a; Lev. 46: a)hariç tüm Persler atlı olarak betimlenmişlerdir.
Bunlar atlı olmaları nedeniyle pantolon giymektedirler. Başlarındaki tiara Pers
olduklarını netleştirmektedir. Karaburun II’de ise Pers figürlerin hiç biri tiara
takmamaktadır. Burada net bir şekilde görülebilen üç Pers’ten sadece biri at üzerindedir.
Her üç figür de anaksyrides giymektedir(Lev. 32: a, b; 33: b).
M.Ö. 390/70 yıllarına tarihlenen Nereidler Anıtı’nda dört ayrı yerde savaş betimlemesi
bulunmaktadır.
406
Bunlardan Batı Alınlık, Büyük Podyum ve Küçük Arşitrav Frizlerinde
404
Summerer 2005, 135; Calmeyer 1993, 14-15; Borchhardt 2002, 95.
405
Luschey 2002, 17-18.
406
Polat 1998, 120; Smith 1900, 1 vd.; Bruns - Özgan 1987, 35 vd., Taf. 4-7; Childs 1973, 105-116.
253
Persler ile Hellenlerın arasındaki savaş betimlenmiştir.
407
Bu savaş betimlerinde atlı
askerler, Pers tarafında yer alırken düşman tarafında atlı figür yoktur. Peltast ve
hoplitler her iki tarafta da yer almasına karşın Hellenler genellikle çıplak olarak
gösterilmiştir.
Nereidler Anıtı’nın sol yarısı korunmuş olan batı alınlığında sağa doğru koşan Hellen
peltast ve hoplitlerden oluşan altı figür bulunmaktadır. Alınlığın ortasına gelen kısımda
cepheden gösterilen çıplak bir Hellen askeri yer alır. Sağ dizi üzerine çökmüş olan
figürün sol ayağı sola doğru dik bir şekilde uzanmaktadır. Kendini savunmak üzere
yukarı doğru kaldırdığı sol elinde bir kalkan taşımaktadır. Figürün bu sol kolu üzerinde
bir ata ait ayak parçası korunmuştur. Diğer kompozisyonlardan tanıdığımız bu poz,
önünde süvarinin var olması gerektiğini göstermektedir. Kaldı ki alınlığın orta
noktasının burası olduğu düşünülürse atlı figür buradaki alana rahatlıkla sığmaktadır.
Çıplak asker Hellen ise ona saldıran süvari Pers olmalıdır.
Nereidler Anıtı’nın büyük podyum frizine ait ele geçen bloklar üzerinde de Hellenler ile
Persler arasındaki savaş betimlenmiştir. Çoğunlukla ikili mücadele şeklinde
savaşmaktadırlar. Bu nedenle blokların dizilişi konusunda kesin bir sonuca varmak
mümkün değildir. Perslerin ordusunda süvariler, hoplitler, peltastlar ve okçular yer
almaktadır. Hellen tarafında ise hoplitler, peltastlar ve çıplak savaşçılar
bulunmaktadır.
408
Hellen sanatında erkek figürlerde çıplaklık kahramanlığı ifade
etmektedir.
409
Ancak burada askerlerinin büyük bir kısmının çıplak olarak
betimlenmesinin sebebi Hellen askerlerini Perslerden ayırmak amacıyla olmalıdır.
410
Pers ordusunda hoplitlerin, peltastların yer alması Pers ordusu içerisinde paralı Hellen
askerlerin varlığına işaret etmektedir. Savaşın en hareketli anının betimlendiği bu frizde
Hellen ve Pers askerlerini ayırmak zordur. Kabartmalarda bazı boya izleri
407
Nereidler anıtında yer alan dördüncü savaş betimi olan küçük podyum frizinde bir şehrin kuşatılması
betimlendiğinden çalışmamızın dışında bırakılmıştır.
408
Smith 1900, 11 vd.
409
Boardman 1994, 238.
410
Polat 1998, 146.
Dostları ilə paylaş: |