Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
225
Türk dillərində indiki zaman
-yandır
2
-amok, -
aŋok, -anok
indiki
ehtimal bildirən indiki
qaqauz
konkret indiki
du:r, otı:r,
yatı:r, yö:r
türkmən
ümumi indiki
-yar
2
keçmiş indiki
-er, -yer
şimdiki
indiki
ır
4
-yor
Azərbaycan
türk
Oğuz
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
226
-ıptur (-ıptı)
-işda, -maqta
davamlı indiki
hal-hazırki indiki
indiki- gələcək
qaraqalpaq
-adı
2
keçici indiki
indiki-gələcək
indiki davamlı
konkret indiki
ıp+otır, ıp+tür,
ıp+jatır, ıp+jür
-a, -e, -ü
-a, -e, -y
-a, -e, -y +
taqan
qazax
noqay
hal-hazırki indiki
-a, -y + yatır
Qıpçaq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
227
ümumi və konkret
indiki
daimi indiki
indiki
-a, -ə, -y
-a, -e, -y
ıuçu, -ıçan
başqırd
qaraçay-
balkar
nəticəli indiki
-ıb/b
-a, -e
indiki
qumuq
-a, -ə
xəzerqe
kazan-tatar
Bulqar
indiki
-a, -e, -y
karaim
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
228
-үaq, -qaq, -
gek, -kek
-ōyan, -ūyan
indiki II
indiki I
I p+par
II, III u, o + dro
sarı-uyğur
indiki III
indiki-konkret
indiki-davamedici
indiki-gələcək
-a
-yap
-moқda
-por, -par
özbək
salar
indiki I
indiki II
-ar, -er, -yr
Karluq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
229
barabin
konkret indiki
-a, -y
-a/ -tı
2
indiki I
indiki II
danışıq anında indiki
-p yatı, otı
odır, çör, tur
uzaq indiki
adi indiki
konkret indiki
konkret indiki
-tur
-a, -y dır
-a, -e dır
4
(ı)
-u, -i/tur,
çoru, olur
tuva
tofalar
indiki davamedici
-bışaanqa
indiki
-p ça
2
şor
Uyğur-oğuz
indiki
-ça
2
adi indiki
-a, -e dır
xakas
davamlı indiki
-atığan
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
230
Türk dillərində gələcək zaman
-ar
2
, -ır
4
-icek
2
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən gələcək
qaqauz
qeyri-qəti gələcək
-ar
2
türkmən
qəti gələcək
-cak
2
qeyri-qəti gələcək
geniş zaman
gələcək zaman
qəti gələcək
-acaq
2
-ar
2
-ar
2
, -ır
4
-acak
2
Azərbaycan
türk
Oğuz
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
231
-ar
2
, -r
-acak
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən gələcək
qaraqalpaq
qeyri-müəyyən gələcək
-ar
qırğız
müəyyən gələcək
-a, -y
qeyri-müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən gələcək
qəti gələcək
ehtimal bildirən gələcək
-ar
2
-mak
2
,
-pak
2
, -bak
2
-ar
2
, -r
-ayak
2
qazax
noqay
Qıpçaq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
232
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən
gələcək
qeyri-müəyyən
gələcək
-ır, -er, -or,
-ör
-acak
2
-ar, -r
başqırd
qaraçay-
balkar
qəti gələcək
-ar
2
+lık
2
-ar
2
gələcək zaman I
qumuq
-ažaq
2
gələcək zaman II
kazan-tatar
keçmişdə gələcək
-ažaq+idi
bilgele kiləçək
-azak
2
bilgesez kiləçək
-ar, -ır, -er
Bulqar
gələcək zaman
-ır
3,
-ar
3
karaim
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
233
-ar
2
, -ir
2
-үу, -gу, -үo, go,
-үu, -gu
gələcək zaman II
gələcək zaman I
үуs, -qуs,
-xуs, -gуs
sarı-uyğur
gələcək zaman III
gələcək zaman IV
-үуr, -qуr,
-gуr, -kуr
qəti gələcək
tarixi qəti gələcək
ehtimal bildirən
-ar, -r
-ajak
-ğu, -qu, -gi, -ki
-gur, -gar, -үur,
-үar, -qur, -qar,
-kur, -kar
özbək
salar
müəyyən gələcək
qeyri-müəyyən
gələcək
-ar, -er, -yr
Karluq
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
234
gözlənilən gələcək
qəti gələcək
ehtimal bildirən
indiki-gələcək
-r
-kalak
-ar
2
-qay
2
, -kay
2
tuva
tofalar
xakas
-ar
gələcək
barabin
gələcək zaman I
-r
gələcək zaman II
gələcək zaman III
-maқ
2
-ğalak
2
Uyğur-oğuz
şor
mümkün gələcək
gələcək I
-r
-qadıq
2
həyata keçməmiş
-qalak
2
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
235
Qeyri-qəti gələcək zamanın inkarı
dillər
Tək Cəm
I II III
I II III
Azərbay
oxumaram
oxumazsan
oxumaz
oxumarıq
oxumazsınız
oxumazlar
türk
sormam
sormazsın
sormaz
sormayız
sormazsınız
sormazlar
türkmən
bilmerin
bilmersiŋ
bilmez
bilmeris
bilmersiŋiz
bilmezler
qaqauz
satmarım/
satmam
satmarsın/
satmazsın
satmar/
satmaz
satmarız/
satmazız
satmarsınız/
satmazsınız
satmarlar/
satmazlar
qazax
bilmespin bilmessiŋ/
bilmessiz
bilmes bilmespiz
bilmessiŋder/
bilmessizder
bilmes
qırğız
ketpesmin
ketpessiz/
ketpessiŋ
ketpes
krtpespiz
ketpessizder/
ketpessiŋer
ketpes
altay
albazım
albazıŋ
albas
albazıbıs
albazığar
albaslar
noqay
bermespen
bermessiŋ
bermes
bermespiz
bermessiz
bermesler
qaraqalp
jazbaspan
jazbassaŋ
jazbas
jazbaspız
jazbassız (lar)
jazbas
başqırd
almam
almashın
almas
almabıź
almashığız
almastar
qumuq
jatmäsman
jatmässan
jatmäs
jatmäsbiz
jatmässiz
jatmäsłar
qaraçay
kalmazma
kalmazsa
kalmaz
kalmazbız
kalmazsız
kalmazla
karaim
barmasmın
barmassın
barmastır
barmasbız
barmassız
barmastırlar
kazan-
yazmam(ın)
yazmassıŋ
yazmas
yazmabız
yazmassız
yazmaslar
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
236
özbək kelmasman kelmassan kelmas
kelmasmiz kelmassiz
kelmaslar
tuva
olbas men
olbas sen
ol olbas
olbas bis
olbas siler
olar olbas
sarı-
uyğur
men satmas sen satmas
goł satmas mys satmas siler satmas
gołar satmas
tofalar
barbas men
barbas sen
barbas
barbas bis
barbas siler
barbas (tar)
xakas
aspaspın
aspassıŋ
aspas
aspaspıs
aspassar
aspas
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
237
MÜNDƏRİCAT
Məhəbbət MİRZƏLİYEVA
İstedad və elmi qabliyyətin, nəzəribilik və bacarığın,
elmə vurğunluq və çalışqanlığın labüd nəticəsi
..............3-7
GİRİŞ..............................................................................8-9
I FƏSİL
TÜRK DİLLƏRİNDƏ FELİN ZAMANLARI:
TƏDQİQATLAR, İSTİQAMƏTLƏR VƏ
BAXIŞLAR
.....................................................................10-59
II FƏSİL
TÜRK DİLLƏRİNDƏ FEL ZAMANLARININ
MORFOLOJİ ƏLAMƏTLƏRİ
.......................................59-129
III FƏSİL
TÜRK DİLLƏRİNDƏ HƏMHÜDUD
KATEQORİYALARDA ZAMAN,
FEL ZAMANLARININ SEMANTİK-ÜSLUBİ
XÜSUSİYYƏTLƏRİ....
.................................................130-186
NƏTİCƏ
.....................................................................187-191
КАТЕГОРИЯ ВРЕМЕНИ В ТЮРКСКИХ
ЯЗЫКАХ
(РЕЗЮМЕ
)
....................................................192-193
TENSE CATEGORY IN TURKIC LANGUAGES
(SUMMARY)
...................................................................194-195
İXTİSARLAR
....................................................................196
ƏDƏBİYYAT
..............................................................197-219
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
238
CƏDVƏL
(Əlavə).......................................................220-236
MÜNDƏRİCAT
...........................................................237-238
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
239
GÜLNARƏ FƏXRƏDDİNQIZI
T
T
Ü
Ü
R
R
K
K
D
D
İ
İ
L
L
L
L
Ə
Ə
R
R
İ
İ
N
N
D
D
Ə
Ə
Z
Z
A
A
M
M
A
A
N
N
K
K
A
A
T
T
E
E
Q
Q
O
O
R
R
İ
İ
Y
Y
A
A
S
S
I
I
Çapa imzalanmış: 05.11.2009
Şərti çap vərəqi 22,8
Sifariş № 416
Kağız formatı 60х84 1/16. Tiraj 500.
Kitab «Nurlan» nəşriyyat-poliqrafiya müəssisəsində
Hazır diapozitivlərdən çap olunmuşdur.
Direktor: prof. N.B.Məmmədli
Ünvan: Bakı-64, İçərişəhər, 3-cü Maqomayev 8/4
Tel.: 497-16-32; 0503114189 (mob.)
Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
240
G
G
Ü
Ü
L
L
N
N
A
A
R
R
Ə
Ə
F
F
Ə
Ə
X
X
R
R
Ə
Ə
D
D
D
D
İ
İ
N
N
Q
Q
I
I
Z
Z
I
I
T
T
Ü
Ü
R
R
K
K
D
D
İ
İ
L
L
L
L
Ə
Ə
R
R
İ
İ
N
N
D
D
Ə
Ə
Z
Z
A
A
M
M
A
A
N
N
K
K
A
A
T
T
E
E
Q
Q
O
O
R
R
İ
İ
Y
Y
A
A
S
S
I
I
КАТЕГОРИЯ ВРЕМЕНИ
В ТЮРКСКИХ ЯЗЫКАХ
TENSE CATEGORY
IN TURKIC LANGUAGES
Dostları ilə paylaş: |