Microsoft Word Gulnara-kitab son doc

Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
3
 
 
 
 
 
 
İ
İ
S
S
T
T
E
E
D
D
A
A
D
D
 
 
V
V
Ə
Ə
 
 
E
E
L
L
M
M
İ
İ
 
 
Q
Q
A
A
B
B
İ
İ
L
L
I
I
Y
Y
Y
Y
Ə
Ə
T
T
İ
İ
N
N
,
,
 
 
N
N
Ə
Ə
Z
Z
Ə
Ə
R
R
İ
İ
 
 
B
B
İ
İ
L
L
İ
İ
K
K
 
 
V
V
Ə
Ə
 
 
B
B
A
A
C
C
A
A
R
R
I
I
Ğ
Ğ
I
I
N
N
,
,
 
 
E
E
L
L
M
M
Ə
Ə
 
 
V
V
U
U
R
R
Ğ
Ğ
U
U
N
N
L
L
U
U
Q
Q
 
 
V
V
Ə
Ə
 
 
Ç
Ç
A
A
L
L
I
I
Ş
Ş
Q
Q
A
A
N
N
L
L
I
I
Ğ
Ğ
I
I
N
N
 
 
L
L
A
A
B
B
Ü
Ü
D
D
 
 
N
N
Ə
Ə
T
T
İ
İ
C
C
Ə
Ə
S
S
İ
İ
 
 
 
 
 
 
 
Azərbaycan dilçiliyində dilin bu və ya digər kate-
qoriyası ilə bağlı istər sinxron, istərsə  də diaxron as-
pektdə saysız-hesabsız tədqiqatlar mövcud olsa da, hə-
min kateqoriyaların bu və ya digər problemini tarixi-
müqayisəli və tipoloji təhlilə cəlb etmək zəruriyyəti hələ 
də qalmaqdadır. Belə kateqoriyalardan biri də həm fəl-
səfi, həm də dilçilik baxımından xüsusi maraq doğuran 
və tədqiqinə bu gün də ehtiyac duyulan zaman kateqo-
riyasıdır.  
Felin zamanları dünya dilçilyində, eləcə  də tür-
kologiyada aktuallığını bu günə kimi itirməyən mövzu-
lardan olub, həllini hələ də tapmayan bir sıra mübahisəli 
məqamları ilə diqqət çəkir.  
Əyani aspirant Gülnarə Fəxrəddin qızı Əliyevanın 
“Türk dillərində zaman kateqoriyası” mövzusuna müra-
ciəti bu baxımdan heç də təsadüfi xarakter daşımır.  
Azərbaycan dilçiliyində akademik A.A.Axundov 
kimi görkəmli bir alimin vaxtı ilə yazdığı və bu gün də 
dilçilərin stolüstü kitabına çevrilmiş “Felin zamanları” 
əsərinin möhtəşəmliyi danılmaz faktdır. Belə bir əsər-
dən sonra bu mövzuya müraciət elmdə ilk addımlarını 
atan gənc tədqiqatçıdan böyük cəsarət istəyir. Özündə 
belə bir cəsarəti tapa bilmiş aspirant Gülnarə  Əliyeva 

---

Gülnarə Fəxrəddin qızı.Türk dillərində zaman kateqoriyası.Bakı.2010, s
.
4
 
 
 
 
Azərbaycan dilçiliyində ilk dəfə olaraq türk dillərində 
felin zamanlarını  tədqiqata cəlb etmiş, istedad və elmi 
qabiliyyətinin, nəzəri bilik və bacarığının, elmə vurğun-
luğu və  həsəd aparılası çalışqanlığının labüd nəticəsi 
kimi türkologiyaya töhfə ola biləcək bitkin bir elmi əsər 
– hər bir gənc tədqiqatçının arzu etdiyi sanballı bir mo-
noqrafiya ortaya qoymuşdur.  
Sinxron planda yazılmış əsərdə tədqiqatçı ilk növ-
bədə türkoloji tədqiqatların araşdırılması – bu və ya 
digər türk dilində zaman kateqoriyasına həsr olunmuş, 
demək olar ki, bütün əsərlərin təhlili fonunda felin za-
man kateqoriyasının mahiyyətini açmağa, onun təsnifat 
prinsiplərini müəyyənləşdirməyə, fel zamanlarının say 
müxtəlifliyinin elmi izahını verməyə, zaman kateqo-
riyasının qrammatik əlamətlərini bütün əlvanlığı ilə türk 
dillərinin zəngin materialları  əsasında nümayiş etdir-
məyə, mövcud dilçilik baxışlarını müəllif mövqeyini 
bildirməklə şərh etməyə çalışmışdır. 
Zaman kateqoriyasının linqvistik tədqiqatı prose-
sində çox zaman ona sırf fəlsəfi tərəfdən, ən yaxşı halda 
yalnız semantik cəhətdən yanaşılmış və yanaşılır. Nəti-
cədə bu kateqoriyanın qrammatik mənasını müəyyən-
ləşdirən morfoloji xüsusiyyətlərin, zəngin morfoloji əla-
mətlərin əhəmiyyəti azaldılır, bununla da təkcə mübahi-
səli məqamlar deyil, yanlış mövqelər də ortaya çıxmış 
olur. 
Gülnarə Əliyevanın zaman kateqoriyasını sırf dil-
çilik hədəfinə çevirməsi, felin zamanlarına məhz bu 
yöndən yanaşması türk dillərində onların düzgün təsni-

---