Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

183 
 
vurur, qırğı kimi gedəni yolda saxlayıb, ovlayır, xurcunları tökür, 
bəyəndiyini səbətə atırdı. Neçə illər həmin xanım mahalda atını oynatdı. 
1953-cü ildə, daha doğrusu,  əlli üçüncü ilin yazında birdən-birə Rütubət 
xanımın ayağı kəsildi. 
- Nə oldu bu xanıma? 
Xəbər verən yox idi. Biri deyirdi naxoşdur, biri deyirdi qaçıb. Kimisi 
deyirdi ölüb, amma milisioner İsmayıl yenə bazarda idi. İki  əlini dalında 
çataqlayıb dayanır, deyəsən məzuniyyətə  çıxmışdı, dayanıb bu fani 
dünyanın işlərinə tamaşa eləyirdi. 
- Ay İsmayıl, Rütubət xanım hanı bəs? 
İsmayıl bir ayağını götürüb o birisini qoyub, ətrafına baxınır, dinmirdi. 
Vaxtı ilə hamını "başa salan" İsmayıl, indi nitqdən düşmüşdü. Susurdu. 
-  Ay Ismayıl, necə oldu bəs o arvad! 
- Nə arvad,əyə? 
- Rütubət xanım. 
İsmayıl susub, boynunu qaşıyırdı. 
- Rütubət xanım hanı? 
- Ayrı söhbət danış! 
Rütubət xanım o gedən getdi, bir xəbər çıxmadı. 
Rütubət xanımın  şəhərdə boğazlı  çəkmə ilə addımladığını,  İsmayılın 
kölgə kimi həmişə onu izlədiyini,  əmrinə "baş üstə" deyib durduğunu, 
səbətini xüsusi bir zirəkliklə götürdüyünü görən adam deyirdi, bu arvad 
rayonun allahıdır. Heç güman etmək olmazdı ki, bu rayonda kök salan 
Rütubət xanım bu tezliklə yox ola! 
Amma  əlli üçüncü il yaman il idi. O ilin yazında nə oldusa, Rütubət 
xanımın çərxi çevrildi. Xanım o gedən getdi, nə onu görən, nə  də  əmrini 
eşidən oldu. Şəhər camaatı gülüb sevinir, şükür eləyirdilər ki, koxadan, 
yüzbaşıdan yaxamız qurtardı. 
Rütubətdən var-yox, bir İsmayıl qalmışdı. O da payız yarpağı kimi lap 
saralıb solmuş, kiçilib yüngülləşmişdi. Daha "başa salmalı" adam tapmırdı. 
Taqəti də yox idi. Rütubət xanım haqqında bir söz eşidəndə  xəcalətindən 
qızarır, üzünü yana çevirir, xahiş edirdi: 
- Ayrı söhbət danış! 
- Getsin o gunlər gəlməsm, ay İsmayıl! 
- Sənə dedim ayrı söhbət danış! 
 
1962 
 

---

184 
 
NİYƏ OVDAN AYAQ ÇƏKDİM 
 
Bu da bir azardır. Biri içkiyə, biri qumara, biri nərdtaxtaya, biri rəqs 
meydançalarında oynamağa, biri quşbazlığa, biri futbola qurşanır. 
Mən də ovçuluq azarına tutulmuşdum. Havada quş uçanda pişik kimi 
diksinib atılırdım. Başımdan ağrı tuturdu: "Bay, səni yanmayasan!" 
Güman edirdim ki, gördüyüm quşları ovlamamaq, vurmamaq mənim 
üçün həm qəbahət, həm də acizlikdir. Eşidən, görən deyəcək evdə iki-iki ov 
tüfəngi, özü igid adam, de gəl, əlindən bir iş gəlmir əfəldir. 
Bu fikir-xəyal, məni, demək olar, çöllərə salmışdı. Qazandığımı barıta, 
patrona verib çantama doldurur, hər istirahət axşamı maşına oturub 
şəhərdən çıxır, rayonlara düşürdüm. 
Kənd-kəsək, dərə-təpə demirdim. Dəniz sahillərində, dağlıq rayonlarda 
məni müəllim kimi tanıyan yox idi. Kimdən soruşsan, ovçu Kazım 
deyərdilər. "Ovcu Kazım odu getdi, ovçu Kazım budu gəldi". Her yerdə 
düşərgəm var idi. 
Ovçular özü də cürbəcürdür. Biri əsəb xəstəliyi ucundan, təmiz hava 
deyib çöllərə düşür. Biri bu peşədən qazanc götürür, bir başqası canavar, 
tülkü, qaban kimi vəhşi heyvanları qırmaqdan həzz alır. 
Məndə bu arzuların, nə bilim hansı var idi. Əslində heç biri yox idi. 
Necə və nə üçün ovçuluğa qurşandığımı özüm də müəyyən edə bilmirdim. 
Bəlkə aldığım silah, həvəslə oxuduğum kitabçalar, gördüyüm kinolar bu 
yola salmışdı. Bilmirəm hansı idi, ancaq on ilə yaxın idi ki, bu yola 
düşmüşdüm. 
Düşmüşdüm, özü də yaman düşmüşdüm.  İki otağımın biri yaşamaq 
yerim məskənim, ikincisi necə deyərlər, ovçuluq laboratoriyam idi. Burada 
qaban dərisi, qalın kürk, qulaqlı papaq, yun şal, boğazlı çəkmə, patrondaş, 
dəri torba, açarlı çanta, canavar əli, ceyran buynuzu, quş qanadı, xülasə, nə 
desən tapılardı. Özümdən başqa kimsə bu otağa girməzdi. Girsə  də baş 
çıxarmazdı. Anam mənə yalvarardı ki, oğul, otağı heç olmasa ayda bir 
süpürsən yaxşı olar... 
Onu deyim ki, mən ova gedəndə  mənfəət, ya qənimət düşünməzdim. 
Yeməli quşları, heyvanları yox, qabağıma çıxanı vurardım, bəzən qurbanımı 
heç götürməzdim. Vurduğum dovşan, ya tülkünü, tüfəngin 
  

---

185 
 
lüləsi ilə o yan-bu yana çevirib düz nişan almağımı yoxlar, snayper əsgər 
kimi öyünüb ötərdim. 
Ovçuluğun bir qaydası da var: nədənsə adam, rəhmsiz, qansız olur.  
Silah yaman şeydir. Adamı bərkidir, ürəyini daşa döndərir. Tüfəng əlimdə 
çölə  çıxdımmı, dünyasında mərhəmət bilməzdim. Vurub yerə  sərməyə bir 
canlı axtarardım. Eyib eləməsələr, yəqin ki, yol ağzında eşələnən, 
qaqqıldaşan toyuğu, xoruzu da nişan alardım. Çölə  çıxanda bir gün ov 
tapmasam, inanın ki, yəqin dərdə düşərdim. Nə isə, mənim günlərim belə 
keçərdi... İndi, yoldaşlar məndən soruşarlar ki, niyə tərgitdin, niyə ondan əl 
çəkdin. Nə sayaq oldu? 
Bu sirri heç kəsə deməmişəm. Deməzdim. Ancaq indi daha yaşımın 
keçmiş vaxtında söz ürəyimdə qalmasın, qəbrə getməsin deyə, açıram. Qoy 
başıma gələni yoldaşlar da bilsin, nigaran qalmasınlar. Dünyadır, bilmək 
olmaz! 
Belə oldu: "Yaxşı yadımdadır. Yaz idi. Aprelin axırı, ya mayın əvvəlləri, 
bəlkə də ortaları idi. İydə çiçəklənmişdi. Zəmilər ətir iyi verirdi. Yenə ova 
çıxmışdım. Gəncə çayının solunda Şeyx düzü deyilən geniş bir səhra uzanır, 
ucu gedib kiçik Qafqaz dağlarının ətəklərinə dayanır. 
İndi o yerlərin bir hissəsində şəhər salınıb, bir hissəsində də dəmyə taxıl 
əkilib. O il bərk yağınıq olmuşdu. Sünbül adama boy verirdi. Qoşalülə 
çiynimdə, axtara-axtara zəmiləri addımlayırdım. İtim  də yanımda yox idi. 
Yaralanmışdı, aparmırdım. Nə başınızı  ağrıdım. Birdən, deyəsən yerdən 
çıxdı. Xına rəngli bir ceyran dayanıb lap üzümə baxırdı. 
- Ay aman, tez ol, qaçar! 
Cəld tüfəngi aşırıb nişan aldım. 
O qəribə idi ki, ceyran lap on addımlıqda, üzü mənə sarı şax durmuşdu, 
baxırdı, görürdü, amma tərpənmirdi. Sanki o da məni saymırdı.  İnanmırdı 
ki, mənim əlimdən bir iş gələ. 
Heç əyilmədim. Ayaqüstü, tüfəngi sinəmə söykədim, başını nişan aldım. 
Güllənin açılmağı ilə heyvanın aşırılmağı bir oldu. Güllə  səsindən sonra 
həzin bir mələrti eşitdim. Bu nə idi? Başından vurulmuş ceyran mələyirdi? 
Yox! 
Diqqət eləyəndə  nə görsəm yaxşıdır. Ceyranın iki balası otun içindən 
qaçıb yamaca dırmaşdı. 
  

---