48
sentyabrda BVF-ə qoşulmuş Azərbaycanın bu qrumdakı kvotası 1999-cu ildə artaraq
160.9 milyon XHH-a(225 milyon dollar) çatmışdır. 1999-2000-ci illərdə bilavasitə
BVF-nin iştirakı ilə həyata keçirilən proqramın təsiri nəticəsində iqtisadi inkişafın
ə
sas göstəricilərində böyük keyfiyyət dəyişiklikləri baş verdi.
Cə
dvə
l 2.1.3
1999-2000-ci illə
rdə
BVF-nin iş
tirakı ilə
hə
yata keçirilmiş
proqramın
makroiqtisadi göstə
riciyə
tə
siri.
1
1
G.Gənciyev “Beynəlxalq qtisadi Münasibətlər: müasir vəziyyət və inkişaf problemləri”, Elm nəşriyyatı, Bakı 2005,
səh. 227
1997
1998
1999
2000
ÜDM-in illik artımı(%)
5.8
8.0
7.0
6.0
O cümlədən neft
-3.6
25.0
22.6
5.2
Qeyri-neft
7.8
4.8
3.5
6.2
stehlak qiymətləri inflasiyası(%-lə)
0.4
0.5
5.0
3.0
Nominal ÜDM( milyard manat)
15.352
16.580
18.600
20.603
Nominal ÜMD(milyon ABŞ dollar)
3.854
4.295
4.819
5.23
Pulun artımı (%-lə)
Manat ehtiyat
35.1
-20.7
10
13
Manat geniş istiadə pul
29.2
-21.3
-14.8
17.5
Manatın dövriyyəsi
-16.8
25.3
-2.6
-6.7
Maliyyə (ÜDM-də hissə%-lə)
Ümumi dövlət balansı
-1.7
-4.3
-3.1
-2.4
Ümumi dövlət gəlirləri
19.7
17.2
13.3
13.3
Ümumi dövlət xırcləri
-21.4
21.5
22.4
22.3
49
Beləliklə, 1996-1999-cu illəri əhatə etmiş və GSYK və GFM maliyyələşdirmə
mexanizmləri ilə dəstəklənmiş bu proqram demək olar ki, uğurla başa çatdırıldı.
Beləki, 1999 –cu il 30 iyunda BVF-nin verdiyi rəydə darəedici Direktorun müavini
Suqimetsu Suqisaki aparılmış islahatların nəticəsi kimi Azərbaycana əlavə 11.1
milyon XHH pulun ayrıldığını qeyd etdi.
Bütün bu inkişaf strategiyasının həyata keçirilməsindən sonra Azərbaycanın
qeyri-neft ÜDM-nin dinamikasını Cədvəl 2-də görmək olar. Göründüyü kimi
Azərbaycan həm öz daxili investisiya, həm də xaricdən cəlb etdiyi investisiyalar
hesabına qeyri-neft sektorunun inkişafına nail olmuşdur. Avropa Yenidənqurma və
nkişaf Bankının hesalamalarına görə 2008-ci ildə Azərbaycanın ÜDM-i 10.8%
artmışdır. Baxmayaraq ki, 2009-cu ilin birinci yarısında Mərkəzi və Şərqi Avropa
ölkələrinin ÜDM-i aşağı düşmüşdür, AY B hesablamarına görə 2009-cu ilin ikinci
yarısında Azərbaycanda ÜDM-in 5% artması proqnozlaşdırılırdı.
2001-ci ildən başlayaraq BVF-nin maliyyə dəstəyi ilə Yoxsulluğun Azaldılması
və qtisadi artım layihəsi çərçivəsində Azərbaycanda qtisadi proqram həyata
keçirilməyə başlandı. Bir neçə mərhələdən ibarət olan bu proqram haqqında qeyd
etməzdən əvvəl 1998-1999-cu illərin sonunda əldə olunmuş iqtisadi bazaya nəzər
salaq. Çünki hər bir iqtisadi proqram müəyyən iqtisadi bazaya əsaslanır. Beləki,
bildiyimiz kimi 1998-1999-cu illərdə Azərbaycan GSYK və GFM mexanizmləri üzrə
sərt maliyyə siyasətlərini həyata keçirməyi davam etdirdi. Bu siyasət həmçinin Dünya
Bankının Struktur slahatları slahatları kreditləri vasitəsilə dı dəstəklənmişdir.
Nəticədə ölkədəki iqtisadi aktivlik öz canlılığını qorumuş, inflasiya isə nəzərdə
tutulduğu kimi aşağı səviyyədə saxlanılmışdır. Digər tərəfdən ÜDM-in 1998-ci ildə
artımı gözlənildiyindən çox 10%-ə çatdı ki, bu da neft islahatının genişlənməsi və
ə
lbətdə tikinti və xidmət sahəsindəki aktivliyin artması ilə əlaqəlim idi. Halbuki
qeyri-neft sənaye sahələrində istehsal artımı 1998-ci ildə 8% azalmışdır. Sənaye və
Kənd Təsərrüfatı haqqında onu qeyd edək ki, həmin ilin ortalarında (1998) Rusiyada
rublun güclü devalvasiyasından sonra hər iki sahə Azərbaycanda Rusiyadan gələn
məhsulların miqdarının artırılması ilə güclü rəqabətlə qarşılaşdı. Bu da inkişafa mane