Microsoft Word jurn Kitabshunasliq ve bibilioq 1(40) 17. docx
Yüklə 16,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
89 sənədlərin başqa növlərini də meydana çıxarır. Biblioqrafik informasiyanın dolğunluğunu təmin etmək üçün, cari biblioqrafik göstəricilərin də nəzərdən keçirilməsi arzu olunur. Seçilən biblioqrafik informasiyanın yalnız dolğunluğu deyil, relevantlığını da təmin etmək vacibdir. Bunun üçün biblioqraf əlaqədər problemlərə yaxşı bələd olmalı, ədəbiyyatda rast gəldiyi terminləri başa düşməli, onları istifadəçilərin sorğusunda ifadə edilmiş terminlərdə düzgün müqayisə etməyi bacarmalıdır. Biblioqrafik informasiya resursları ilə mükəmməl kitabxana- biblioqrafiya xidməti göstərmək üçün, sorğuların ödənilməsinə yönəlmiş dolğun sənəd fondunu komplektləşdirmək, kitabxana fondunu bütünlüklə açan kataloq-kartoteka sistemini (ənənəvi və elektron) yaratmaq, daim yeniləmək və kitabxananın saytı vasitəsi ilə axtarışı təmin etmək, soraq-biblioqrafik nəşrlər fondunu komplektləşdirmək və daim yeniləmək, müxtəlif mövzulu biblioqrafik vəsaitlər (göstəricilər, bülletenlər, biblioqrafik siyahılar) tərtib etməklə, tammətnli elektron biblioqrafik sənəd-informasiya resurslarını yaratmaq, mütəmadi olaraq yeniləmək, onlayn biblioqrafik sorğuları ödəmək və ədəbiyyatı virtual sifariş etmək lazımdır. Kitabxanada yaradılmış həm tammətnli, həm də biblioqrafik informasiya mənbələrinə girişi təmin etmək, soraq-biblioqrafik, biblioqrafik informasiya və sənədlərin elektron çatdırılması xidmətini həyata keçirmək, kitabxana-biblioqrafiya proseslərinin kompleks şəkildə avtomatlaşdırılmasına imkan verən kompüter şəbəkəsini qurmaq və təkmilləşdirmək də nəzərə alınmalıdır. Bütün tip kitabxanalarda olduğu kimi MKS-lərdə də soraq biblioqrafiya aparatı (SBA) biblioqrafik fəaliyyətin əsas bazası hesab edilir. Müasir texnologiyanın, xüsusilə kompüter texnologiyasının biblioqrafik proseslərə tətbiqi MKS-in soraq biblioqrafiya aparatının məzmununu daha da zənginləşdirir. Fondun həcmindən, kitabxanaların tipindən və profilindən asılı olmayaraq onun soraq və biblioqrafiya aparatının tərkibinə həm ənənəvi, həm də elektron vasitələr daxildir: əlifba kataloqu, sistemli kataloq, elektron kataloq, kartotekalar sistemi (ümumi, sistemli, diyarşünaslıq, elektron və s.) soraq-biblioqrafik nəşrlər fondu (məlumat kitabları, ensiklopediyalar, metodik və biblioqrafik nəşrlər fondu), ödənilmiş arayışlar fondu və s. Hər bir kitabxanada biblioqrafik iş əvvəlcədən tərtib olunmuş plan əsasında aparılmalıdır. Planlaşdırılan işin elmi cəhətdən əsaslandırılması kitabxananın real şəraitini və imkanlarını nəzərə almağı, biblioqrafik nəzəriyyə və təcrübənin nailiyyətlərindən istifadə etməyi, mütərəqqi texnologiyaların və qabaqcıl iş təcrübələrinin tətbiqini nəzərdə tutur. Kitabxananın biblioqrafik fəaliyyətinin inkişafı istiqamətlərini, SBA-nın təkmilləşdirilməsinə dair əsas tədbirlər, tərtib olunması planlaşdırılan biblioqrafik vəsaitlərin xarakteri və mövzusu, innovativ biblioqrafik informasiya xidməti və s. əks etdirir. MKS-də biblioqrafik fəaliyyət aşağıda göstərilən kimi planlaşdırılır: 1. Soraq-biblioqrafiya xidməti; 90 2. Biblioqrafik informasiya xidməti (2, s.136). Soraq-biblioqrafiya xidməti məlumat tələbatçılarının birdəfəlik sorğusu əsasında olan biblioqrafik xidmətdir. Soraq-biblioqrafiya xidməti sorğu-cavab rejimində yerinə yetirilməklə arayışlar hazırlamaq şəklində həyata keçirilir. Arayış - biblioqrafik və ya faktoqrafik məlumatı əks etdirən biblioqrafik axtarış zamanı əldə edilən, oxucu sorğusuna müvafiq cavabdır. Yerinə yetirilmə formasına görə arayışlar şifahi və yazılı olur. Şifahi arayışlar bir qayda olaraq operativ şəkildə və oxucunun iştirakı ilə yerinə yetirilir. Yazılı arayışlar isə mürəkkəb olduğundan müəyyən müddət ərzində hazırlanır. Yazılı biblioqrafik arayışların hazırlanması aşağıdakı mərhələlərə bölünür: 1. Sorğunun qəbulu: Sorğu qəbul edilərkən, onun mövzusu, məqsəd və vəzifəsi, əhatə dairəsi dəqiqləşdirilməli, bu məqsədlə tərtib edilmiş xüsusi qeyd dəftərində yazılmalıdır; 2. Sorğu ilə əlaqədar əsas mənbələrin aşkar edilməsi və seçilməsi: Bu mərhələdə kitabxana işçisi sorğunun ödənilməsi üçün hansı mənbələrə müraciət ediləcəyini müəyyənləşdirir. Bu mənbələr salnamələr, məlumat kitabları, biblioqrafik vəsaitlər, məlumat nəşrləri, dərsliklər, kataloq sistemi və s. ola bilər; 3. Ədəbiyyatın aşkara çıxarılması və seçilməsi: Bu zaman kitabxanaçı axtarış apardığı mənbələrdən aktual, sorğuya bilavasitə uyğun ədəbiyyatı seçməlidir; 4. Sorğunun tərtibi: Sorğu tərtib edilərkən biblioqrafik təsvirlərin dəqiqliyini, ədəbiyyatın müvafiq qayda əsasında düzülüşünü təmin etmək lazımdır. Arayış tərtib edilərkən istifadə edilən mənbələrin göstərilməsi unudulmamalıdır. Biblioqrafik arayış mütləq iki nüsxədə hazırlanmalı və bir nüsxəsi soraq-biblioqrafiya aparatının ödənilmiş sorğular fondunda saxlanılmalıdır. Oxucu sorğularına uyğun olaraq arayışların iki növü var: 1. Biblioqrafik arayışlar; 2. Faktoqrafik arayışlar. Tələb olunan və verilən informasiyanın xarakterindən asılı olaraq biblioqrafik arayışlar da üç növə ayrılır: 1. Mövzu arayışı; 2. Dəqiqləşdirmə arayışı; 3. Ünvan arayışı. Yerinə yetirilən arayışların böyük hissəsi mövzu arayışlarından ibarət olur. Bu arayışlar müxtəlif problemlərə həsr olunur. Mövzu sorğularının məqsədi olduqca müxtəlifdir: elmi iş, istehsalata kömək, mühazirə və ya çıxışa hazırlıq, şəxsi təhsil, tədris işi və s. Kitabxanada yerinə yetirilən arayışların digər qismini biblioqrafik ünvan arayışı təşkil edir. Bu arayışlar oxucuya məlum olan sənədlərin və ya onun bir hissəsinin kitabxana fondunda yerləşdiyi yeri müəyyən etməyə xidmət edir. Belə arayış biblioqrafik ünvan Yüklə 16,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|