Microsoft Word Menntun á Norðurlandi vestra docx

---

ÁÝA/09092014  

Menntun  á  Norðurlandi  vestra  

Veturinn   2013-­‐2014   var   gerð   þarfagreining   á   framboði   menntunar   á   Norðurlandi   vestra.  

Niðurstöður  benda  til  þess  að  menntunarstig  svæðisins  sé  mjög  lágt.  Menntunarstig  virðist  

hæst  í  Skagafirði,  næst  í  Húnaþingi  Vestra  og  lægst  í  A-­‐Hún.  Mjög  stór  hluti  íbúa  á  aldrinum  

18  til  45  ára  er  aðeins  með  grunnskólapróf.    

Ljóst   er   að   gera   þarf   átak   í   menntamálum   á   svæðinu.   Mikil   áhersla   er   lögð   á   eflingu  

háskólamenntunar   og   virðist   sem   svo   að   hið   opinbera   leggi   höfuðáherslu   þar   á.   Á   þessu  

svæði  á  það  ekki  við  þar  sem  framhaldsskólamenntun  skortir.  

Að  mínu  mati  er  þörf  á  því  að  styðja  við  þennan  hóp  á  tvennan  máta.  Í  fyrsta  lagi  er  efla  þann  

hóp  sem  hefur  áhuga  á  því  að  sækja  sér  háskólamenntun.  Það  þarf  að  gera  annað  hvort  með  

því  að  efla  bóklegt  nám  á  framhaldsskólastigi  eða  koma  á  fót  formlegu  samstarfi  við  t.d.  Keili  

en  frumgreinadeild  Keilis  er  sú  eina  sem  er  metin  við  alla  háskóla  landsins.  Í  öðru  lagi  þarf  að  

efla  aðgang  að  iðnmenntun,  það  er  hægt  bæði  með  því  að  efla  aðgang  að  bóklegum  greinum  

í  fjar-­‐  og  dreifnámi  ásamt  því  að  styrkja  og  kynna  raunfærnimat  til  þeirra  sem  nú  þegar  starfa  

að  iðngreinum.    

Til  að  unnt  sé  að  efla  samstarf  í  fjarnámi  er  nauðsynlegt  að  efla  fjarskipti  á  svæðinu.  Þekkt  er  

að  ákveðin  svæði  eru  svokölluð  „skuggasvæði“  hvað  varðar  internet  og  hafa  setið  á  hakanum  

hvað  varðar  öfluga  fjarskiptatækni.  Mikilvægt  er  að  ljósleiðaravæða  allt  svæðið  svo  unnt  sé  

að  nýta  fjarnám  í  heimahúsunum  því  þarfagreiningin  sýndi  að  eins  um  þriðjungur  nýtir  sér  

þjónustu  námsvera  sem  eru  staðsett  í  öllum  þéttbýlum  svæðisins.    

Sé   litið   til   samfélagsgerðar   svæðisins   þá   þarf   bæði   að   líta   til   sögunnar   og   framtíðar.  

Fólksfækkun   hefur   verið   viðvarandi   undanfarin   ár   og   háskólamenntuðum   sérfræðingum   á  

svæðinu   fækkar.   Háskólamenntaðir   sérfræðingar   hafa   tvennum   hlutverkum   að   gegna;  

annars   vegar   að   sinna   þeim   verkefnum   sem   þeir   eru   ráðnir   til   og   virka   sem   fyrirmyndir   í  

samfélaginu.   Hér   um   slóðir   hefur   tíðkast   að   kaupa   þjónustu   sérfræðinga   til   svæðisins   sem  

ekki   hafa   búsetu   hér   og   sjást   því   ekki   meðal   almennings   dagsdaglega.   Sérfræðingur   sem  

verslar   í   matinn   í   kjörbúð   staðarins   hefur   mikið   vægi   menntunarlega   séð   þar   sem   hann   er  

ákveðinn   fyrirmynd.   Séu   sérfræðingar   ekki   með   fasta   búsetu   tapast   þessi   faktor   í   þeirra  

starfi.  Sama  á  við  um  iðnaðarmenn.  Mikilvægt  er  að  þeir  sem  hafa  í  höndum  umsýslu  þeirra  

starfa  sem  krefjast  háskólamenntunar  geri  greinarmun  á  sérmenntun  hvers  og  eins  en  leggi  

ekki   allt   háskólanám   að   jöfnu,   réttir   sérfræðingar   séu   ráðnir   í   þau   störf   sem   henta   þeirra  

sérgrein  o.s.frv.  

Launaþróun  hins  almenna  launamanns  hefur  ekki  verið  sú  sama  hér  á  Norðurlandi  vestra  og  

á   landinu   í   heild   sinni.   Skv.   kjarakönnun   BHM   nú   á   hausti   2014   eru   meðallaun  

háskólamenntaðra  um  550  þús  krónur.  Mjög  fáir  hafa  tekjur  yfir  500  þús  á  þessu  svæði  hér  

sem  um  ræðir  sýndi  þarfagreining  um  að  meðallaun  á  svæðinu  hér  fara  sjaldan  yfir  300  þús  

kr.  Til  að  svæðið  sé  ákjósanlegt  fyrir  háskólamenntaða  þurfa  laun  og  launaumhverfi  að  vera  

---

ÁÝA/09092014  

samkeppnishæft.   Sama   á   við   um   iðnaðarmenn,   þjónusta   iðnaðarmanna   á   að   vera   á   sama  

verði  hér  á  þessu  svæði  og  annars  staðar  á  landinu.  Launaumhverfi  iðnaðarmanna  byggist  að  

einhverju  leyti  á  kaupmætti  íbúa  á  svæðinu  og  því  þarf  þjónusta  þeirra  að  haldast  í  hendur  

við  hækkandi  laun  almennra  launþega.    

Þjónusta   bóksafns   þarf   að   vera   öflug   og   í   tengslum   við   menntastofnanir   samfélagsins.   Á  

framhaldsskólastigi  eru  gjarnan  kenndar  ákveðnar  kennslubækur  í  hverju  fagi  fyrir  sig  en  á  

háskólastigi  er  þörf  fyrir  öflug  bókasöfn.  Mikilvægt  er  að  efla  tengsl  við  rafræn  gagnasöfn  á  

borð  við  Proquest  eða  Ebsco  Host.  Til  að  slíkar  gagnaveitur  virki  er  nauðsynlegt  að  hafa  góða  

nettengingu.    

Efla  þarf  sýnileika  háskólagreina  og  iðnmenntunar  strax  í  grunnskóla.  Mikilvægt  er  að  hefja  

samstarf   við   t.d.   Háskóla   unga   fólksins,   Vísindavökuna   og   Háskólalestina.   Möguleiki   væri   á  

því   að   hafa   hátíð   á   borð   við   Vísindavöku   meðal   sérfræðinga   á   svæðinu   og   fá   aðra  

sérfræðinga  til  svæðsins.  

Til   að   eitthvað   af   ofangreindu   verði   að   veruleika   þarf   að   setja   fram   öfluga   og   varðaða  

stefnumótun   í   menntamálum   á   svæðinu   með   hagsmunaaðilum   menntamála   og  

sveitastjórna.    

Ásdís  Ýr  Arnardóttir  (sign).  

Uppeldis-­‐  og  menntunarfræðingur  

MA  í  fötlunarfræði  og  kennsluréttindi.