Microsoft Word mulki huquq doc

 

471

asılı olmayaraq) aşkara çıxardığı halda irəli sürə bilər.  

Ümumi qaydaya görə, satıcı yalnız alıcıya verilməzdən əvvəl və ya həmin məqamadək yaranan səbəblərdən 

ə

mələ gələn qüsurlara görə məsuliyyət daşıyır (MM-in 588.1-ci maddəsi). Əşyanın qüsurlarına görə satıcının 

javab verməsi üçün lazımdır ki, bu hal, yəni qüsurun satıcının təqsiri üzündən əmələ gəlməsi sübut olun-

sun.  Belə  halda  sübutetmə  yükünü  alıcı  çəkir.  Başqa  sözlə  desək,  əşyanın  qüsurlarının  əmələ  gəlməsində 

satıcının təqsirli olmasını alıcı sübuta yetirir. Əgər o, satıcının təqsirini sübut edə bilməsə, satıcı əşyanın qüsur-

larına  görə  məsuliyyət  daşımır.  Deməli,  satılan  əşyanın  qüsurları  üçün  satıcının  təqsirlilik  prezumpsiyası 

prinsipi  müəyyən  olunmuşdur.  Göstərilən  bu  qaydalar  satılan  əşya  üçün  qarantiya  müddəti  təyin  edilmədiyi 

halda tətbiq edilir.  

Keyfiyyət qarantiyası verilən əşya satıldıqda isə məsələ tamam başqa cür həll edilir. Belə ki, həmin halda 

sübutetmə yükünü alıcı yox, satıcı çəkir. Satıcı sübut etsə ki, əşyanın qüsurları əşya alıcıya verildikdən sonra 

alıcı tərəfindən ondan istifadə və ya onun saxlanma qaydalarının pozulması və ya üçüncü şəxslərin hərəkətləri 

nəticəsində və ya qarşısıalınmaz qüvvənin təsiri ilə əmələ gəlmişdir, onda o, məsuliyyət daşımır, əşyanın qüsur-

larına görə javab vermir.  

MM-in satılmış əşyanın qüsurlarının aşkar edilməsi müddətlərini nəzərdə tutan 589-cu maddəsi formulə edi-

lərkən  1980-ci  il  Vyana  konvensiyasının  tələbləri  nəzərə  alınmışdır.  Başqa  sözlə  desək,  qüsurların  müəyyən 

edilməsi müddətləri barədə müddəalar Vyana konvensiyasının 38-ci və 39-cu maddələrindən iqtibas edilmişdir. 

Vyana konvensiyası da alıcının əşyanın qüsurları ilə bağlı tələbləri yalnız bu qüsurların aşkar edilməsinin mü-

ə

yyənləşdirilmiş müddətlərdə irəli sürə bilməsi qaydasını nəzərdə tutur.  

1.12. Satıcının əşyanı müqavilənin komplektlik  

     haqqında şərtinə uyğun verməsi 

Satıcının  əşyanı  vermək  vəzifəsinin  tələblərindən  (şərtlərindən)  biri  əşyanın  komplektliyidir.  Satıcı  alıcıya 

alqı-satqı müqaviləsinin komplektlik haqqında şərtlərinə uyğun gələn əşya verməyə borcludur (MM-in 590.1-ci 

maddəsi).  

Komplektlik anlayışı texniki cəhətdən mürəkkəb olan əşyalara aiddir. Bu cür əşyalara avadanlıqları, ma-

ş

ınları, cihazları və məişət texnikasını misal göstərmək olar. Əşyanın komplektliyi dedikdə əsas əşya (məmu-

lat) ilə komplektləşdirici müstəqil əşyaların (məmulatların) elə bir məjmusu başa düşülür ki, bu komplektləşdi-

rici məmulatlar əsas məmulatın hissəsi kimi onunla tam vahid halında birləşərək ümumi təyinat məqsədləri üzrə 

istifadə  edilir.  Komlektləşdirici  məmulat  əsas  məmulatın  tərkib  hissəsi  yox,  onun  müstəqil  hissəsidir. 

Funksional təyinatın ümumiliyi əsas məmulatla komlektləşdirici məmulatı birləşdirir. Onların birləşməsi əşya-

nın adətən istifadə edildiyi məqsədə nail olmaq üçündür.  

Komplektlik anlayışı əşyanın mürəkkəb əşya olmasını şərtləndirir. Həmin mürəkkəb əşya isə müxtəlif növ-

lü müstəqil məmulatlardan ibarətdir ki, bunlar komplektləşdirici məmulatlar adlanır. Məsələn, yeməkxana (mət-

bəx) servizi, mebelin qarnituru və s. bu cür məmulatlara misal ola bilər.  

Komplektləşdirici məmulatları yardımçı əşyalardan fərqləndirmək lazımdır. Yardımçı əşya baş (əsas) əş-

ya ilə konstruktiv əlaqədə olmur. Komplektləşdirici məmulat ilə əsas əşya arasında adətən konstruktiv əla-

qə vardır. Bundan əlavə, yardımçı əşyanın əsas təyinatı baş (əsas) əşyaya xidmət etməkdirsə, komplektləşdirici 

məmulatın əsas təyinatı əsas (baş) əşya ilə birlikdə onunla tam vahid halında ümumi təyinat məqsədləri üçün isti-

fadə olunmasından ibarətdir. Məsələn, kompüterin çexolu (örtüyü) yardımçı əşyadır. Əsas təyinatı isə baş əşyanı 

―

 kompüteri kənar təsirdən qorumaqdır. Kompüterin vinçestri, displeyi, klaviaturası isə kompüterin komplektləş-

dirici məmulatlarıdır. Bu məmulatlar kompüterlə birlikdə müəyyən təyinat məqsədləri üçün istifadə edilir. 

Əş

yanın komplektliyi tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilir. Bu onu göstərir ki, əşyanın komplektliyi müqavi-

lə şərtidir. 

Komplektlik  alqı-satqı  müqaviləsində  müxtəlif  üsullarla  müəyyən  edilir:  müqavilədə  komplektləşdirici 

məmulatları saymaqla tərəflərin razılığı ilə; standartlaşdırma haqqında normativ sənədi göstərməklə (stan-

dartlara istinad etməklə); bu iki üsulu uyğunlaşdırmaqla. Alqı-satqı müqaviləsində əşyanın komplektliyi gös-

tərilən bu üsullarla müəyyənləşdirmədikdə, əşyanın komplektliyi işgüzar dövriyyə adətləri ilə və ya adətən irəli 

sürülən digər tələblərlə təyin edilir (MM-in 590.2-ci maddəsi).  

Əş

yanın komplektliyi haqqında şərtin pozulmasına görə satıcı məsuliyyət daşıyır. Bu şərtin yerinə yeti-

rilməməsi müəyyən hüquqi nəticələrə səbəb olur (MM-in 592-ci maddəsi). Komplektsiz əşya verildikdə alıcı iki 

alternativdən birini seçir: 

●

 alış qiymətinin mütənasib surətdə azaldılması; 

●

 əşyanın komplektinin ağlabatan müddətdə tamamlanması. 

Alıcı axırınjı alternativi seçdiyi halda, satıcı alıcının tələbini ağlabatan müddətdə yerinə yetirməzsə, alıcı iki 

alternativ hərəkətdən birini etmək ixtiyarına malik olur: 

---