180
-maraqların tarazlı şəkildə təmin edilməsinin əsaslarının
təhlili;
-hakimiyyətin tarazlı qolları və balans vəziyyətinin
müəyyən olunmasının əsaslarının tədqiqi və təhlili;
-dövlət hakimiyyətinin siyasəti və balanslı vəziyyətin
yaradılmasının əsaslarının təhlili;
-maraqların paylaşdırılmış şəkildə təmin edilməsinin
əsaslarının təhlili;
-sosial tarazlığın təmin edilməsinin əsaslarının tədqiqi;
-sosial və siyasi münasibətlərin tarazlığının təmin
edilməsində vətəndaş-dövlət münasibətlərinin əsaslarının
təhlili;
-tarazlı münasibətlərin yaradılmasında ictimai və siyasi
qurumların rolunun əsaslarının təhlili;
-maraqların şişməsi və tarazlığın pozulması amilinin
təhlili;
-tarazlaşdırma və siyasi sabitliyin əsaslarının təhlili;
-tarazlaşdırmanın dinamik inkişafa səbəb olmasının
müəyyən edilməsinin əsaslarının tədqiqi;
-münasibətlərin balanslaşdırılması və qruplaşdırılmasının
nəzəri əsaslarının müəyyən edilməsi;
-münasibətlərin
balanslaşdırılması
yolları,
üsul
və
vasitələrinin müəyyən edilməsinin əsasları;
-beynəlxalq münasibətlərin balanslaşdırılmasının ümumi
aspektlərinin əsaslarının təhlili;
-beynəlxalq münasibətlərdə tarazlaşdırma mexanizminin
formalaşdırılmasının əsaslarının təhlili;
-beynəlxalq
münasibətlərin
tarazlı
sisteminin
yaradılmasının əsaslarının təhlili;
-beynəlxalq münasibətlərin tarazlaşdırılmasında mühüm
rol oynayan dövlətlərin güc amilinın əsaslarının təhlili;
-beynəlxalq münasibətlərin tarazlaşdırılmasında mərkəzi
tarazlaşdırma subyektlərinin əsaslarının təhlili;
181
-beynəlxalq münasibətlərin tarazlaşdırılmasında subyekt-
lərin maraqlarının əsaslarının təhlili;
-beynəlxalq münasibətlərin tarazlaşdırılmasında iqtisadiy-
yat amilinin rolunun təhlili;
-beynəlxalq münasibətlərin tarazlaşdırılmasında hərbi güc
amilinin təhlili;
-regional səviyyədə münasibətlərin tarazlaşdırılmasının
sülhə səbəb olması əsaslarının təhlili;
-qlobal səviyyədə beynəlxalq münasibətlərin tarazlaş-
dırıılması və qlobal sülhün təmin olunmasının əsaslarının
təhlili;
-münasibətlərin disbalanslaşdırılması və sülhün pozulması
əsaslarının təhlili;
-regional və qlobal səviyyədə münasibətlərin qarşılıqlı
tarazlaşdırılmasının əsaslarının təhlili;
-beynəlxalq münasibətlərin tarazlaşdırılmasında beynəlxalq
təşkilatların rolu və sülh amilinın təhlili;
-tarazlaşdırılmış münasibətlərin münasibətlərin inkişafına
və dünya sülhünün təmin edilməsinə təsir əsaslarının təhlili;
-xalqlararası tarazlı münasibətlər məsələsində mədəniyyət
amilinin əsaslarının təhlili;
-xalqlararası münasibətlərin tarazlı formasına mane olan
amillərin təhlili (qeyri-bərabər inkişaf amilinın qeyri-tarazlı
münasibətlərə təsirinin əsasları);
-xalqlararası münasibətlərin tarazlı qaydada inkişafına
mane olan amillərin (xalqların fərqli etnik xüsusiyyətləri, fərqli
mədəniyyət göstəriciləri və s.) təhlili və s.
Ümumiyyətlə, tədqiqat zamanı yuxarıda qeyd edilən
məsələlər ayrıca mövzu başlığı şəklində, həm də qarışıq, birgə
mövzular çərçivəsində predmetə çevrilə bilər. Eləcə də tədqiqat
zamanı yuxarıda qeyd olunmayan istiqamətlər də meydana gələ
bilər. Bu hər şeydən öncə tədqiqatın şaxələnməsindən və
axtarışların miqyasından asılı ola bilər.
182
Sistem anlayışı
Münasibətlərin
balanslaşdırılması
(rəsmi
qaydada,
məsələn, vətəndaşla dövlət münasibətləri, təşkilatlararası
münasibətlər,
xalqlararası,
dövlətlərarası
münasibətlər,
ümumiyyətlə, hüquq qaydaları ilə tənzimlənən münasibətlər)
sistemli proses olduğundan və sistemin daxilində baş verən
proseslərin eynilik və müxtəliflik xassələrinə görə müvafiq
tədqiqat istiqaməti əsasən sistem, harmoniya, simmetriya,
mexanizm, struktur kimi anlayışları özündə əks etdirir.
Müvafiq
trayektoriyalar,
istiqamətlər,
vektorlar
üzrə
hərəkətlərlə müşahidə edilən sistemdaxili proseslərdə hərəkət
momentləri zamanı eynilik, fərqlilik, oxşarlıq, qeyri-bənzərlik,
uyğunluq, uyğunsuzluq kimi vəziyyətlər meydana gəlir. Bütün
bu vəziyyətlər tənzimlənmə xüsusiyyətlərinə malik olur və
vahid sistem daxilində (müəyyən dairəyə malik olan məkanda)
baş verir. Həmçinin bir sistem daxilində baş verən müvafiq
proseslər sistemlərarası əlaqə trayektoriyalarında da yaranır.
Sistemlərarası əlaqə trayektoriyalarını sistemlərin element-
lərinin fərqli, eyni və oxşar vəziyyətlərdə yerdəyişmələri
yaradır.
Yerdəyişmələr
zamanı
sistemlərin
elementləri
arasındakı münasibətlərdə uyğunlaşma, harmoniya, eyni və ya
müxtəlif mövqelərə gəlib çatma prosesləri yaşanır. Sistem
proseslərin cəmlənməsi, birləşdirilməsi və eyni zamanda
müvafiq zaman və şəraitlərdə parçalanması xüsusiyyətlərini və
mexanizmini formalaşdırır. Sistemdə ünsürlərin, elementlərin
(element -mexaniki sistemlərdə həm də cisimlər, maddələr)
hərəkətləri zamanı birləşmiş enerji yaranır və enerji özü
ümumilikdə sistemin dinamizmini təmin edir. Sistemdə
həmçinin vahid istiqamətli maraqlar və məqsəd uğrunda
müxtəlif tərkibli və məzmunlu hərəkətlər birləşdirilir və qarışıq
məzmun tərkibindən ibarət vahid məzmun yaranır.
Elementlər
(ictimai
sistemlərdə-subyektlər,
ünsürlər)
arasında müəyyən zamana və məkana müvafiq olaraq
Dostları ilə paylaş: |