Microsoft Word qurani-kerim-de-qida-kinci-n-r-2015. doc
Yüklə 2,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ov qu şları
- Toyuq v ə dig ər qu ş ətl əri haqqında h ədisl ər.
- Yumurta haqqında
- Toyuq yumurtası
120
arasında “Yeməmisən qaz ətini, görməmisən ləzzətini” deyimi qaz ətinin dadlı və ləzzətli olmasını göstərir. Ördək cinsləri ən tezböyüyən və kökələndir. Ördək balası 50-55 gün ərzində 2,5-3 kq-a çatır. Dişi ördəyin diri kütləsi 2-2,5 kq, erkəklərinki 3,5-4,5 kq olur. Ildə 100-200 yumurta verir. Emalından asılı olaraq quş cəmdəkləri təmizlən- miş, yarımtəmizlənmiş və təmizlənmiş halda, lakin içalat və boyun komplekti ilə birlikdə olur. Bütün ev quşlarının əti köklüyünə və keyfiyyətinə görə 2 kateqoriyaya ayrılır. Termiki vəziyyətindən asılı olaraq quş əti temperaturu 25 0 C-dən çox olmamaq şərtilə soyumuş, 0-4 0 C-yə qədər soyudulmuş və mənfi 8 0 C-yə qədər dondurulmuş olur.
quşları – tetra, sibirxoruzu, ağ kəklik, qırqovul və s.; dağ quşları – dağ kəkliyi, dağ hindtoyuğu və s.; çöl quşları – boz kəklik, bildirçin və s.; su quşları – qaşqaldaq, ördək və qazlar; bataqlıq quşları – cüllütlər. Azərbaycanda ov quşlarından əsasən, qırqovul, kəklik, boz kəklik, turac, bildirçin, Qafqaz tetrası, Qafqaz uları, Xəzər uları, bəzgək, qaşqaldaq, boz qaz, yaşılbaş ördək, fitçi cürə, boz ördək, kəkilli ördək, dəniz ördəyi, ağgöz ördək, qırmızıbaş ördək və s. quşlar ovlanaraq müxtəlif xörəklərin hazırlanmasında istifadə edilir. Ov quşlarının əti yağsız, zülalı nisbətən çox, bərk konsistensiyalı, tünd rəngli, ekstraktlı maddələrlə zəngindir. nsanlar hələ qədimdən quş əti ilə qidalanıblar və quş ətinin yeyilməsində heç bir qadağa yoxdur. Lakin təmiz şəraitdə yetişdirilən və halallıqla kəsilənlər
121
yeyilməlidir. Ə bu Musa demişdir: “Peyğəmbərimizi (s.ə.v.) to- yuq əti yeyərkən gördüm”. Başqa bir mənbədə deyilir: “Nəbiyə
( s.ə.v.) bişmiş ət gətirildi. Ona qol tərəfi verildi və o da yedi. Çünki ən çox qoyunun qabaq (ön) qolunu sevərdi”. Başqa bir mənbədə deyilir: “Rəsu- lullah (s.ə.v.) toyuğun qanad hissəsini yeməyi xoşla- yardı”. Müasir dövrdə bu deyimin elmi izahı oxucuda maraq oyada bilər. Beləki, heyvani məhsulların yağın- da, o cümlədən toyuğun dərialtı piyində və dərisində xolesterin maddəsi vardır. Bu maddə az hərəkətdə olan və zehni işlə məşğul olanlarda ürək-damar xəstəlikləri- nin (əsasən də aterosklerozun) yaranmasına səbəb olur. Toyuğun qanadında (hətta qanadı örtən dəridə) xo- lesterinin olmaması elmi cəhətdən sübut olunmuşdur. Ə bubəkir Razinin (865-925) toyuq əti ilə bağlı söylədiyi elmi fikirlər hamımıza məlumdur: “Ev toyuğunun əti gerçəkdən yaxşı qidadır. Təmiz olanı seçilməlidir. Təmizliyi, yediyi yemlər və bəsləndiyi şə rait əsasdır”. Digər mənbələrdə göstərilir ki, əgər toyuğun necə bəsləndiyi və nə ilə qidalandığı sizə məlum deyilsə, onda kəsməzdən 24 saat əvvəl onu təmiz yerdə saxlayın. Bu zaman onun əti halaldır.
Peyğəmbər (s.ə.v.): 1. Hər kəs qəzəbinin az olmasını istəyirsə, turac əti yesin.
2. Hər kəsin ürəyindən şikayəti varsa və qəmi çoxdursa, turac əti yesin. Imam Əli (ə): Qaz quşların camışı, toyuq quşların donuzu, turac isə onların kərgədanıdır. Rəbiə qəbilə- 122
sindən olan bir qadının öz yeməyinin artığı ilə böyütdüyü iki cücədən istifadə etmirsən?! Imam Sadiq (ə): Hər kəs özündə qəm, narahatçılıq hiss edirsə və bunun səbəbini bilmirsə, turac əti yesin, inşallah narahatçılığı aradan qalxar. Imam Cəfər Sadiq (ə) cənablarından soruşdular ki, hansı quşların ətini yemək olar? Buyurdu: “Qanad çalan quşun ətini ye, süzən quşun ətini yemə”. Yəni, qanad çalmağı süzməyindən çox olan quşların əti halaldır, süzməyi qanad çalmağından çox olan quşların əti haramdır. Sonra su quşları barəsində sual etdilər. Buyurdu: “Hansı quşun çinədanı (pətənəyi) varsa, onun ətini ye, hansı quşun çinədanı yoxdursa, onun ətini yemə”. Imam Kazım (ə): 1. Qızdırmalı şəxsə kəklik əti yedizdirin, o, ayaqları qüvvətləndirir və qızdırmanı salır. 2. Növbərə quşunun ətini yeməkdə heç bir eyib görmürəm. O, babasil və bel ağrıları üçün faydalıdır, cinsi qabiliyyəti artırır. "Kafi" – Zürarədən: And olsun Allaha, mən imam Bağır (ə) kimi insan görməmişəm. Həzrətdən soruşdum: - Allah səni saleh bəndə etsin, hansı quşun ətini yemək halaldır? Dedi:
- Qanad çalanları ye, havada süzənləri isə yemə. - Su quşlarını yemək olarmı? - Çinədanı olanları ye, olmayanları yemə. "Kafi" – Əli ibn Məhziyazdan: Imam Baqirlə (ə) nahar etdim. Həzrət Misir kəkliyinin ətini gətirib dedi: "Bu, bərəkətli ətdir, atam bunu çox sevərdi və əmr 123
edərdi ki, sarılıq xəstəliyinə tutulanlar üçün ondan kabab bişirin, onlara faydalı olacaq".
Yumurta qidalılıq dəyərinə görə yüksək keyfiyyət- li və orqanizmdə 97-98% mənimsənilən ərzaq məhsu- ludur. Yumurtanın tərkibində tam dəyərli zülallar, yağ- lar, lesitinlər, vitaminlər və mineral maddələr vardır. Yumurta maddələr mübadiləsinin normal getməsinə müsbət təsir edir, sinir sistemini möhkəmləndirir, infeksion xəstəliklərə qarşı müqaviməti artırır, uşaqları isə raxit xəstəliyindən qoruyur. Orta yaşlı adam fizioloji normaya əsasən ildə 260 ə dəd (3 gündə 2 ədəd) yumurta yeməlidir. Toyuq yumurtası. Quruluşuna görə 3 əsas hissədən ibarətdir. Kütləyə görə toyuq yumurtasının 56%-ni ağı, 32%-ni sarısı və 12%-ni qabığı təşkil edir. Yumurtanın tərkibində 74% su; 12,7% zülal; 11,5% yağ; 0,7% karbohidrat; 1% mineral maddələr; A, D, E, B 1 , B
2 , B
6 , B
12 , PP vitaminləri; Na, K, Ca, P, Fe, Mg kimi makro- və J, F, B və s. mikro- elementlər; bütün əvəzedilməz aminturşuları vardır. Yumurtanın ağının tərkibində 85,7% su; 12,7% zülal; 0,7% karbohidrat; 0,6% mineral maddə; 0,03% yağ vardır. Yumurta ağının tərkibində zülallardan ovo- albumin, ovoqlobulin, ovomusin, ovomukoid və bakte- risid xassəli lizosim zülalı vardır. Yumurta ağındakı avidin zülalı tərkibində 10% DNT olan qlükoproteid- dezoksiribonukleoproteid adlanır. Avidin zülalının bir hissəsi H vitamini (biotin) ilə birləşmiş olur. Yumurta sarısı ən dəyərli hissə sayılır. Tərkibində 50-54% su, 29-32% yağ və lipoidlər, 16-17% zülal, Yüklə 2,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|