157
“Xurma yeməyə meylim yox idi, sadəcə, balıq əti
yemişdim”.
Sonra dedi: “Hər kəs axşam balıq əti yesə və onun
arxasınca bir neçə xurma və ya bal yemədən yatsa,
səhərə kimi iflicin əlamətləri özünü büruzə verəcək”.
Imam Cəfər Sadiq (ə) buyurub:
1. “Balıq əti çox yemək vərəm xəstəliyinə səbəb
olar”.
2. “Təzə balıq əti yemək bədəni əridər”.
158
ŞƏ
FA MƏ
NBƏ
YI ZEYTUN
“Qurani-Kərim”də
diqqətimizi
cəlb
edən
qidalardan biri də zeytundur. Son dövrlərdə aparılan
araşdırmalar zeytunun təkcə ləzzətli bir qida deyil,
həm də mühüm bir sağlamlıq mənbəyi olduğunu
göstərib. Zeytun və zeytun yağı haqqında “Qurani-
Kərim”in 7 surısinin 9 ayəsində zeytun və zeytun yağı
haqqında Allah kəlamı buyrulmuşdur.
“Qurani-Kərim”də zeytun və zeytun yağı
haqqında ayə
lə
r
Sıra
Sayı
Surə
nin
nömrə
si
Surə
nin adı
Ayə
lə
rin nömrə
si
1
6
ə
l-Ənam
99, 141
2
12
Yusif
49
3
16
ə
n-Nəhl
11
4
23
ə
l-Muminun
20
5
24
ə
n-Nur
25, 35
6
80
Ə
bəsə
29
7
95
ə
t-Tin
1
“Allah göylərin və yerin nurudur. (Kainatı ya-
radıb ona nur verə
n, yer və
göy ə
hlinə
haqq yolu gös-
tə
rə
n xaliqdir).
Onun (Peyğə
mbə
rimizin və
möminlə
-
rin qə
lbində
olan)
nuru, içində
çıraq olan bir tax-
çaya bə
nzə
r; taxçadakı o çıraq bir qə
ndilin için-
də
dir, o qə
ndil isə
, sanki parlaq bir ulduzdur. O
çıraq nə
şə
rqdə
, nə
də
qə
rbdə
(alə
min ortasında)
olan mübarə
k bir zeytun ağ
acından yandırılır...”.
(ən-Nur, 24/35).
Yuxarıdakı ayənin əslində «mubarəkətin zeytunə-
159
tin» ifadəsi ilə zeytun “bərəkətli, müqəddəs, faydalı,
saysız xeyir verən” mənalarına gələn mübarək sifəti ilə
qeyd edilmişdir. “Zeytuha” ifadəsi ilə bildirilən zeytun
yağı başqa qatı yağların əksinə olaraq bütün mütəxəs-
sislər tərəfindən başda ürək və qan-damar sağlamlığı
olmaqla ən çox tövsiyə edilən yağ növü kimi tanınır.
Zeytun yağının sağlamlıq baxımından faydalarını bu
cür qeyd edə bilərik.
Ürək və qan-damar sağlamlığına faydası
Zeytun və zeytun yağındakı yağ turşularının ək-
səriyyəti doymamış yağ turşularıdır. Belə yağlarda
xolesterin olmur. Buna görə də zeytun yağı qandakı
xolesterin səviyyəsini qaldırmır, əksinə, onu nəzarətdə
saxlayır. Bundan başqa, zeytun yağının tərkibində
bədən üçün zəruri olan (EFA: essential fatty asit)
omeqa-6 yağ turşusu (linolen turşu) var. Buna görə də
səhiyyə təşkilatları (Dünya Səhiyyə Təşkilatı WHO)
damar kirəcləşməsi, şəkər xəstəliyi faizinin çox olduğu
cəmiyyətlərdə
istifadə
edilən
yağlardakı
yağ
turşusunun ən az 30%-nin omeqa-6 yağ turşusu
olmasını tövsiyə edir. Bu da zeytunun dəyərini yüksək
səviyyədə artırır.
Bu sahədə aparılan tədqiqatlar 1 həftə boyunca hər
gün 25 ml – təxminən 2 xörək qaşığı – təbii zeytun
yağı qəbul edən insanların daha az LDL (pis xoles-
terin) və daha yuxarı antioksidant səviyyələri göstər-
diyini təsdiqləyib. Antioksidantlar bədənimizdəki “sər-
bəst radikallar” adlı zərərli maddələrin zərərsizləşdiril-
məsi və hüceyrəyə zərər verilməsinin qarşısının alın-
ması baxımından çox zəruridir. Zeytun yağından isti-
fadənin xolesterinin səviyyəsini aşağı salması və ürək
160
xəstəliklərinin qarşısını alması bir çox araşdırmalarla
da təsdiq edilib.
Zeytun yağı qanda dövr edən LDL adlı zərərli
xolesterinin səviyyəsini aşağı saldığı, HDL adlı
xolesterin səviyyəsini isə yüksəltdiyi üçün ürək və qan-
damar xəstələrinə dərman kimi tövsiyə edilir. Ürək-
damar xəstəliklərinə çox rast gəlinən ölkələrdə əksərən
yüksək xolesterin səviyyəsinə malik doymuş yağlar iş-
lədilir. Bununla yanaşı, zeytun yağı bədəndəki omeqa-
6 turşusunun omeqa-3 yağ turşusuna nisbətini də
pozur. Omeqa-3 və omeqa-6 yağ turşularının müəyyən
səviyyədə qəbul edilməsi çox vacibdir. Çünki bu
nisbətin pozulması immunitet və ürək xəstəlikləri, o
cümlədən xərçəng xəstəliyi kimi bir çox xəstəliklərin
inkişafına gətirib çıxarır. Məhz buna görə də bir çox
insanlar zeytun yağı ilə şəfa tapırlar. Amerika Ürək
Cəmiyyəti ürək xəstəlikləri riskini azaltmaq üçün
doymamış turşulu yağ pəhrizinin 30%-ni az yağlı
pəhrizə alternativ ola biləcəyini bildirir.
“(Allah) Onunla (o su ilə) sizin üçün əkin (taxıl,
bitki)
, zeytun, xurma, üzüm və bütün (başqa) mey-
vələrdən yetişdirir. Düşünüb-daşınanlar üçün bun-
da (Allahın vəhdaniyyətini sübut edən) dəlillər var-
dır!” (Ən-Nəhl 16/11).
Xərçəng xəstəliyinin qarşısının alınması
“The Archives of Internal Medicine” jurnalında
dərc olunan bir tədqiqat əsəri yüksək nisbətdə
doymamış yağ istifadə edən qadınların döş xərçənginə
düçar olması riskinin az olduğunu göstərmişdir.
Nyu-Yorkda Buffalo Universiteti tədqiqatçılarının
apardığı başqa bir çalışmada isə bitki yağlarından biri