94
25. Hekayət
Bir yoldan azm
ış
ın qarş
ıs
ına haqq nuru səpələndi, əyrilikdən əl
çəkib doğru yola gəldi, dərvişlərə qoşuldu, onlar
ın söhbətinin
gücündən; nəfəsinin təsirindən pis adətləri unutdu, yaxş
ı xasiyyətlərə
sahib oldu, əyyaşl
ıqdan əl çəkdi. Lakin ağz
ıgöyçək adamlar dili
uzunluq edərək onun haqq
ında şayiyə yaymağa başlad
ılar ki, əvvəldə
olduğu kimidir, pəhriz saxlad
ığ
ına, ibadət etdiyinə də etibar yoxdur.
Beyt
Qurtarasan üzrlə allah
ın əzab
ından,
Xalq
ın dilindən ancaq qurtarmazsan bircə an.
Nəhayət dedi–qoduya davam gətirməyib təriqət başç
ıs
ın
ın
yan
ına şikayətə getdi. Mürşudləri dedi:
Getmək üçün bundan daha gözəl nə ola bilər ki,
sən təsəvvür
etdiyindən daha yaxş
ısan.
Beyt
Çox demə ki, pax
ıl adamlar mənə
Eyib axtar
ırlar hey axşam, səhər.
Gah tökmək istərlər qan
ım
ı mənim,
Gah da «pisdir» – deyib yay
ırlar xəbər.
Yaxş
ı ol, qoy «pisdir» desinlər sənə,
Nə ki pis olasan «yaxş
ı» desinlər.
Lakin fikir çəkib qəm yemək, həqiqətdə qüsurlu olub zahirdə
nöqsans
ız hesab edilən mənim kimi adamlara laz
ımd
ır:
Beyt
Onlar tərif edən kimi olsayd
ım,
Yaxş
ıl
ığa çəkilərdi bil ad
ım.
Beyt
95
Yax
ın qonşum bilə bilməz mənim heç bir əsrar
ım
ı,
Lakin yaln
ız allah bilir bütün gizli-aşkar
ım
ı.
Şer
Qap
ım
ız
ı xalq
üzünə bağladıq,
Bilməyələr ta bizdə nə eyib var.
Nə fayda bu qap
ın
ı bağlamaqdan
Ki hər sirri allah bilir aşikar.
26. Hekayət
Bir gün şeyxlərdən birinin yan
ına gedib şikayətləndim ki,
filankəs mənim pisliyimə dan
ış
ır.
Dedi:
– Sən yaxş
ıl
ığ
ına dan
ış, utand
ır!
Şer
Sən yaxş
ı işlər gör, ta ki pis gözlər,
Nə qədər axtarsa tapmas
ın nöqsan,
Əgər düz ç
ıxarsa bərbətin səsi,
Çalğ
ıç
ı qulağ
ın burmaz heç zaman.
27. Hekayət
Şam
62
şeyxlərindən birindən soruşdular ki, sufiliyin mahiyyəti
nədən ibarətdir?
Dedi: – Əvvəllər dünyada bir qrup adamlara deyirdilər ki, zahi–
rən dağ
ın
ıq idilər,
daxilən mütəşəkkil; indi isə elə adamlara de–yirlər
ki, zahirdə mütəşəkkildirlər, daxildə dağ
ın
ıq.
Qitə
Hər saat ürəyin bir yerdə olsa,
Təklikdə görməzsən rahatl
ıq, səfa.
Varsa çox dövlətin, əkinin, rütbən,
Qəlbin allahlasa, xəlvətnişinsən.
96
28. Hekayət
Əbu Hüreyrə
63
(allah ondan raz
ı olsun)hər gün Məhəmməd
peyğəmbərin yan
ına gələrmiş və həmişə də peyğəmbər ona deyərmiş:
«Ya əba Hüreyrə, zurni ğibbən təzdid hübbən», yəni: Ya Əbu
Hüreyrə, hər gün gəlmə ki, məhəbbətimiz çox olsun.
Bir arifə dedilər: – Günəşin bu qədər gözəl olmas
ına baxma–
yaraq, birinin ona vurulduğunu və ya dost
olduğunu indiyə qədər
eşitməmişik.
Dedi: – Çünki hər gün görürsünüz. Birçə q
ışda, o az görünür,
çox sevilir.
97
Şer
Xalq ilə görüşmək eyib deyildir,
Lakin o qədər ki, deməsinlər «bəs».
Əkər sən özünü məlamət etsən,
Töhmət eşitməzsən heç kəsdən əbəs.
29. Hekayət
Böyüklərdən birinin qarn
ında yel vard
ı. Birdən burulmağa
başlay
ıb d
ışar
ı ç
ıxmaq istədi. O, nə qədər əlləşdisə, özünü saxlaya
bilmədi. Ax
ırda naqaf
ıl yel səslə d
ışar
ı ç
ıxd
ı.
Dedi: – Dostlar, qəsdən etmədiyim üçün günah
ı mənə yetişməz,
lakin
mənə böyük bir rahatlıq nəsib oldu, siz də kəramətiniz xatirinə
bunu üzürlü hesab edmn.
Şer
Ey aqil, qar
ınd
ır yelə bir zindan,
Yeli bənddə qoymaz şüuru olan.
Qar
ında yel olsa saxlama zinhar,
Çünki o ürəyə ağ
ır yük olar.
Beyt
Can s
ıx
ıc
ı həriflə bir məclisdə oturma,
O rədd olmaq istəsə sən heç üstünü vurma.
30. Hekayət
Dəməşq dostlar
ım
ın söhbətindən yorulduğuma görə, baş al
ıb
Beytül-müqəddəs
64
çölünə getmişdim. Orada heyvanlarla ünsiyyət
tap
ıb yaşamaqda idim ki, firəngilərə əsir düşdüm. Onlar məni
Trablis
65
xəndəyində yəhudilərlə birlikdə torpaq işində işləməyə
məcbur etdilər. Keçmişdə tan
ış olduğum hələb başç
ılar
ından biri
kecərkən
məni tanıy
ıb dedi:
– Bu nə hald
ır?
98
Dedim:
Şer
Qaç
ırd
ım bu xalqdan dağa–daşa mən,
Allahla birləşmək istərdim həmən.
İnbi gör nə yaz
ıq hala düşdüm ki,
Namərdlə tutmuşam töylədə məskən.
Beyt
Dostlar
ilə məhbus olmaq yaxş
ıd
ır, bir zindanda,
Nə ki, düşmən sənin ilə ömür sürə bostanda.
Mənə çox yaz
ığ
ı gəldi, on dinar verib əsirlikdən azad etdi və özü
ilə Hələb şəhərinə apard
ı. Orada q
ız
ın
ı mənə verib, yüz dinar mehrlə
kəbinini kəsdirdi.
Demə bu q
ız bədxasiyyət, həyas
ız və dikbaş imiş. Bir müddət
keçdi. Q
ız diliuzunluğu ilə günümu qara etməyə başlad
ı.
Şer
Yaxş
ı kişi, pis arvadla həyat sürərsə bahəm.
Bu dünya da olar ona bir dözülməz çəhənnəm.
Pis arvad
ın əllərindən dadü fəryad, əlaman,
Allah! Bizi xilas
eylə bu çəhənnəm odundan
Ax
ırda bir gün o tənə ilə üzümə qabar
ıb dedi:
–Sən o adam deyilsən ki, atam səni pul ilə firənglərin əsir-
liyindən azad etmişdir?
Dedim:
–Bəli, mən haman adamam ki, atan məni on dinara firənglərin
əlindən sat
ın al
ıb, yüz dinara sənin çəngində əsir etdi.
Şer
Eşitdim ki, bir pəhləvan zavall
ı bir qoyunu
Xilas etdi bir y
ırt
ıc
ı canavar
ın əlindən.
99
Axşam çağ
ı boğaz
ına biçaq qoydu yaz
ığ
ın,
Dilə gəldi o qoyunun ruhu dedi: «Aman sən
Əgər məni canavardan qurtard
ınsa, nəhayət,
Əsil qurdum özün oldun, öldürdün uf demədən»
31. Hekayət
Padşahlardan biri oğul–uşağ
ı çox olan bir abiddən soruşdu:
–Əziz vaxt
ın
ı necə keçirirsən?
Dedi: –Gecə səhərə qədər
münacat verirəm, səhərlər ehtiyac
ım
üçün dua edirəm, bütün günü xərclik üçün əlləşirəm. Şah abidin nə
demək istədiyini başa düşdü, əmr verdi ona maaş təyin etsinlər, ailə
yükünü onun üzərindən götürüb əhli–əyal
ın təmin etsinlər.
Şer
Ey ailə zəncirinə bağl
ı qalan binəva,
Rahatl
ıq və asudəlik xəyal etmə bir daha.
Övlad, çörək, paltar qəmi, dolanacaq kədəri,
Sənə imkan verməyəçək seyr edəsən göyləri.
Hər gün səhər əhd edirəm, mən verirəm iltizam,
Ki, rəbbimlə razu niyaz edəcəyam bu axşam.
Gecə olcaq mən hər şeyi unuduram nə ki var,
Dərd götürür ki, bəs sabah nə yeyəcək balalar?!
32. Hekayət
Şam abidlərindən
biri meşədə yaşayır və ağac yarpağ
ı ilə
dolan
ırd
ı. Bir padşah onun görüşünə gedib dedi:
–Məsləhət görsəniz sizdən ötrü şəhərdə bir saray tikdirərəm.
Orada həm siz asudə ibadət edərsiniz, həm də camaat sizin hikməta-
miz sözlərinizdən faydalanar, pak əməllərinizi görüb ədəb öyrənərlər.
Zahid hökmdar
ın təklifini rədd etdi. Vəzirlərdən biri ona dedi:
–Hökmdar
ın dediyi söz hörmətinə, yaxş
ı olar ki, şəhərə gəlib bir
neçə gün vəziyyəti öyrənəsiniz. Əgər yad adamlar vaxt
ın
ız
ı al
ıb,
söhbətlərilə sizi narahat etsələr, yenə qay
ıda bilərsiniz.
Nağ
ıl edirlər ki, zahid şəhərə gəldi. Hökmdar
ın öz xüsusi bağ və
saray
ında onun üçün çox səfal
ı və ürək açan bir yer verdilər.