35
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
The State Sovereignty With Of Inclusion Of Non-Governmental Elements Of The
Political System
Mekhti SHARİFOV
Ph.D. in Philosophical Sciences
LEU VPO “Russian Academy of lawyers and notaries,”
mekhtisharif@gmail.com
Abstract
The sovereignty exists and functions as a political and legal phenomenon, characterized by a particular
state of the sovereign. Sharing sovereignty on the form (the national, state and national) and species has the
character of a legal fiction. Conclusions about the degradation of state sovereignty in a multi-level governance
and the emergence of so-called «perforated sovereignty» are erroneous. Redistribution (delegation) of state power
to non-state elements of the political system is based on the sovereign will of the state, not a form of restriction of
state sovereignty. Inclusion of political institutions in the process of adoption and implementation of sovereign
decisions requires consideration of the characteristics of each country. In some cases the inclusion of legally
functioning of the political system can lead to a loss of sovereignty. In these cases justified the removal of these
elements is to participate in the formation and implementation of sovereign voli. Redistribution (delegation) of
state power to non-state elements of the political system is based on the sovereign will of the state, not a form of
restriction of state sovereignty. Inclusion of political institutions in the process of adoption and implementation of
sovereign decisions requires consideration of the characteristics of each country. In some cases the inclusion of
the legally functioning of the political system can lead to a loss of sovereignty. In these cases justified the removal
of these elements is to participate in the formation and implementation of the sovereign will.
Keywords: state sovereignty, «perforated sovereignty», sovereign democracy, the political system, the
post-Soviet space, a national leader.
36
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Algısı
Ömer Faruk SÖNMEZ
Gaziosmanpaşa Üniversitesi
sonmez.omerfaruk@gmail.com
Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve
Özbekistan olarak bilinen geniş bir coğrafyayı kapsamaktadır. Bu coğrafyanın ülkemiz açısından ve Türk dünyası
açısından önemi büyüktür. Bunun için Türk soyu ülkelerinin iyi bilinmesi ve ilişkilerin bu bağlamda sağlam
temellerle devam etmesi gerekmektedir. Tamda bu noktada bu çalışma ile bu algı ve bilgi düzeyi ortaya konulmaya
çalışılacaktır. Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Orta Asya Türk Cumhuriyetleri algısını
belirlemektir. Araştırma olgu bilim deseninde nitel araştırma yöntemine bağlı kalınarak gerçekleştirilmiştir. Veri
toplama aracı olarak standartlaştırılmış açık uçlu görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme 2017-2018 eğitim-
öğretim yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 4. Sınıf
öğrencilerinden 20 kişi ile yapılacaktır. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Türk Dünyası, Sosyal Bilgiler, Öğretmen Adayı
37
IV. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim ve
Sosyal Bilimler Sempozyumu
27-30 Haziran 2018/Bakü-Azerbaycan
IV. International Symposium on Educational and
Social Sciences in Turkish Cultural Geography
27-30 June 2018/Baku-Azerbaijan
Azərbaycan Ədəbiyyatında Kreollaşmış Roman
Salidə ŞƏRİFOVA
filologiya üzrə elmlər doktoru
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu
salidasharifova@yahoo.com
Xülasə
Kommunikasiya texniki vasitələrin inkişafı kreollaşmış müasir romanların inkişafına təsir göstərir,
informasiyanın ötürülməsinin yeni formalarını yaradır. Retranslyasiya edilmiş kommunikasiya texniki
vasitələrinin vasitəsilə kommunikasiya texniki vasitələrinin inkişafı kreollaşmış romanların meydana çıxmasına
gətirib çıxardı. Romançılıq audio və kino, həmçinin internet şəbəkəsi vasitəsilə yayımlana bilən əsərlər yaradır.
Müasir yazıçılar ictimai sorğuya öz münasibətlərini bildirərək, audio və kinoda canlandırmaq üçün nəzərdə
tutulan, həmçinin internet şəbəkəsi üzrə yayımlana bilən iri nəsr nümunələri yaratmağa cəhd edirlər. Bu cür
əsərlər texniki kommunikasiya vasitələrinin retranslyasiya xüsusiyyətlərini nəzərə alır.
Romanın semantik nüvəsinin çoxsəviyyəli strukturu əsərə digər janrların elementlərini daxil etməyə geniş
imkanlar yaradır. Roman və epik başlanğıcların nisbi və qarşılıqlı əlaqəsi müxtəlif roman növlərinin subyektiv və
obyektiv səviyyələrində fərqlidir. Bu janr konstruksiyalarının variativ xarakter daşımasına gətirib çıxarır.
Romanda əsas mövqe tutan bədii təsvir və təhkiyə üsulları dəyişməz qalır. Kreollaşmış romanlarda verbal və
qeyri-verbal təhkiyə informasiyanın ötürülməsi üsulları ilə uyğunlaşır, janr forması isə yalnız kommunikasiya
sosial aspektlərin deyil, həm də texniki təsirə məruz qalır.
Audioroman, kinoroman və hipertekst roman arasında fərqlər olmasına baxmayaraq, onları ümumi cəhət
birləşdirir: qeyri-verbal informasiyanın ötürülməsi hesabına «“yaddaş həcmi”nin genişləndirilməsi». Söhbət
qismən kreollaşmış komponentlər haqqında getmir. Verbal elementlərin tam kreollaşması baş verir. Qeyri-verbal
komponent verbal komponentin icbari və ayrılmaz elementi olur. Bu zaman qeyri-verbal komponentlər asılı
xarakter daşıyır.
Audioromanı romanının audioyazısı və onun oxu üçün kağız daşıyıcısında qələmə alınmış ilk
variantından ayırd edilməlidir. Eyni ilə həmçinin roman bazası əsasında yaradılmış kinofilm ssenarisini, eləcə də
elektron formatda yayılmış adi romanları kino və ya telefilmlərin çəkilişi üçün əsas ola biləcək kinoromandan
fərqləndirmək lazımdır. Audio, kino və elektron retranslyasiyası üçün ilkin yaradılmış bədii əsərlərdən müvafiq
kommunikasiya imkanlarından istifadə, psixoloji və texnoloji tələblər və informasiya retranslyasiyasının
şərtlərinin imkanlarını nəzərə alırlar.
Ardıcıllığı qorunmayan mətnlərin silsiləsi olan hipertekstə son dövrlərdə qələmə alınmış əsərlərdə rast
gəlinir. Hipertekstin əsas xarakterik cəhəti oxucu mövqeyinin gözlənilməz qarışıqlığının imkanı sayəsində təhkiyə
mətni şaxələnir, oxucuya müxtəlif alqoritmləri seçməklə mətnin hissələri ilə tanış olmağa, mətnin oxunmasında
oxucuya sərbəstlik verir. «Hipertekst»də informasiya modeli, insan beynində fikirlərin ardıcıllığa uymadan,
sərbəst axınla, biri digərini doğuraraq ortaya çıxmasına əsaslanaraq mətnin başqa hissəsinə qısa yolla keçid
qoyulmuş istənilən, romanı, lüğəti, veb-saytı başa düşürük. Hipertekstin üstün cəhətlərdən biri də, mətni oxucuya
daha dərindən çatdırmaq üçün əlavə vasitələrdən istifadə etməyə, mətnin içindən lazım olan informasiyanı tez
axtarıb tapmağa imkan verir Hipertekstin oxucuya sərbəstlik verdiyini və oxucunun mətni istədiyi ardıcıllıqla
oxuduğunun, mətndaxili keçidlərin mövcudluğu, vahid təhkiyənin olmamasının da şahidi oluruq. Oxucunun mətni
istədiyi kimi oxumasının qaydalarla məhdudlaşmaması, mətn intensiyası, “immanent” mənanı gözə almadan
oxumasını alqışlayan illüziya tənqidçilərini isə tənqid edirdi. Hipertekst romanda “əlavə” məna yükü hipertekstin
xassələrini sayəsində mümkün olur:
- quruluşun parçalanması: mətn montaj prinsipi üzrə vahid bir tama çevrilmiş halda kiçik fraqmentlər
formasında qurulur;
- qeyri-xətti təhkiyə: təhkiyə hər hansı bir fraqment ilə başlana bilər və mövcud fraqmentləri çərçivəsində
istənilən ardıcıllıqla «davam etdirilir»;
- müxtəlifnövlü, müxtəlif dil, üslub və janr xüsusiyyətləri ilə mətn birləşmələrini vəhdətini tələb edən;
- multimedia: hipertekstdə bədii üsullar seçim və şriftlər vəhdətini, illüstrasiya, cizgi əlavələri, səsli
müşayiətini əhatə edə bilər.
Romanın yuxarıda adı çəkilən variasiyalarını (audioroman, kinoroman və hipertekst roman) bir qrupda
birləşdirmək olar – kommunikasiya texniki vasitələrin vasitəsilə retranslyasiya edilən kreollaşmış roman.
Açar sözlər: kreollaşmış roman, audioroman, kinoroman, hipertekst roman, kommunikasiya texniki
vasitələri, retranslyasiya
Dostları ilə paylaş: |