qaranlı ı.
Göyl r kür sin iksir qatanlar, Gün d n, Aydan da soraq tutanlar
Göy ünas al t saldılar n z r, Onda be yarlı gümü g zdil r. Lakin n
tapdılar? Xalis qızıl z r, D nizd n dürr çıxdı, da dan da gövh r. Gördül r:
varlı ı z m t dolu Bir ahdır, Tutacaq z f rl r yolu! Onun taleyi - hut,
Mü t ri hutda, Zöhr B hramla bir, l l d yaqutla. Ay Öküz bürcünd , Tir d
Cövzada, M rrix ir bürcünd n azca ucada. Züh l Dol bürcünün çiynind yatmı ,
Dü m ni s madan qovub çıxartmı . Z n b yana mada Züh l bürcün , Gün quzu kimi
h m l bürcün . H r b xt v r ülk r Mü t ri sayaq, ahın a b xtind n verirdi
soraq. O gec dan yeri i ıqla doldu, B hram s ad tl kiz do uldu. Atası
Y zdigürd - xambeyin, na ı - Bildi: g tirm yib b xti, naxı ı. Heçdi b sl diyi
bütün dil kl r, Zülmün toxumundan göy rm z k r. Son iyirmi ild neç övladı
Olsa da, gördül r lap az ya adı. Göyl r göz qoyan ulduz ünaslar, Göz l cocuq
üçün verdil r q rar: Yollayaq c md n, r bistana, Orda b xti güls , dü r
dastana. H rinin bir yurddur ver n b xtini, B lk orda tapar s ad tini. H rç nd
el içind bel m s l var: Ölk öz ahıyla s ad t tapar. Atası ayrıldı öz
balasından, T ki a b xt olsun o lu bir zaman. Süheyl üzlü B hram t rk etdi
yurdu, Y m n ölk sind t xtini qurdu. Y zdigürd Nemanı ça ırtdırark n, L l, lal
il b z ndi ç m n. Neman gül saçaraq qoy v cd g lsin, Bir Neman lal si bitir
bilsin. Xosrovluq libası tiksin ynin , ah d bi versin qaynar beynin . Neman
qucdu onu, apardı onu, K cav eyl di öz a u unu. D nizd n öhr tli çe m ni
Neman, ki gözü bildi, zövq aldı ondan. Dörd il g ldi, keçdi... B hram m rd,
c sur, Bir arslana döndü, boy atdı m rur. ah Neman o lunu bir gün s sl di: -
Ay o ul, ür yim s ks k lidi. Burda yer istidir, hava da quraq, Z rifdir, inc dir
ahzad ancaq. Onu b sl m y bir yer g r k ki, Ba ının papa ı de sin göyl ri.
Onu imal yeli ba rına bassın, Nurlu zirv l rd qol-qonad açsın. Zövq alsın n
l tif havadan, sudan. n göz l iqlimd can b sl sin, can. Ona toxunmasın iqlim
x t ri, Saf, pakiz qalsın fitri gövh ri. S MNARIN S MASI V XAV RN Q
Q SR N N
T K LM S M nz r atasıyla getdi b rab r, Bir sah g zdil r - geni , mün vv r.
Tapdılar yüks kd el bir m kan, Bürküd n, buxardan yox bir nam-ni an. Yoxdu o
diyarda münasib qala, Olan u ramı dı çoxdan zavala. Ustalar s n ti zizl dil r,
G lib i yerini t mizl dil r. Memarlar duruxdu, susdu bir q d r, Münasib g lm di
göst ricil r. Axırda Nemana yeti di x b r: S n lazım olan dilli-dilav r
S n tkar ya ayır Rum ölk sind , Da ı mum el yir od sin sind . Çevik, iti lli, o
inc memar Sam o lu Simnardı, möht
m Simnar! S n ti, qüdr ti al md m hur,
Gör nl r ellikc ona vur undur. Çox q srl r tikmi Misird , amda, H r biri
kamildir qurulu unda. Önünd rumlular hindliy b nz r, Ti sind n sil r tozu
sinlil r. B nna adlansa da, can verir da a, O, d rs dey bilir min bir n qqa a.
Ucalı ı ölç n da ı andırır, Fikri ulduzları i ıqlandırır. N z ri üstürlab
nk butunun Tozundan tor qürur f l kl r üçün. Rumlu Bulinas t k hün r saçandır,
R s dl r ba layan, tilsim açandır. Ona b lli göyün min sirr axını, Gün rri,
Ayın gec basqını. Göz l q sr umursan... D v t qıl onu, Yalnız Simnar tik r bel
bir donu. O, gild n el bir ta ucaldar ki, O urlar göyl rin min ülk rini! Neman
ki, dinl di bu ülvi r yi, Simnar sevgisil yandı ür yi. Pul, qızıl gücün i
gördü lan, Onu g tirdil r rumlular Rumdan. Neman addımını f r hl atdı, Simnara
r b ti yeddi qat artdı. Açdı, m qs dini bildirdi ona, Memar n umdusa, saldı
sahmana. Yı ıldı bir yer al tl r, da lar Memar yardımçısı inc n qqa lar.
Simnar d mir biç n qadir lil O nadir sarayı yapdı be il . Qızıl barmaqları
gild n v da dan Bir q sr tikdi ki, sanki gümü d n. Q sr ki, bürcl ri ucalmı
Aya, Bir qibl gah olmu a a, qaraya. mar t z r, zin t, Simnar naxı lı, Da ı
alov r ngli, gün baxı lı. Q sr barda quran bir f l kdi t k, Önünd r qs edir
düz doqquz f l k. T nglu a x yalı q srin imalı, C nub divarında qürubun alı.
N q i susuz üçün suya b rab r, Yor unlar görs l r, dinc l rdil r. Gün
parlayanda da ında par-par, Huril r c nn td göz yumardılar. çi behi t kimi
rahatlıq dolu, Xarici göy kimi b r-b z k yolu. Damı siri üml , südl sı allı,
Ayna t k göst rir ya ılı, alı... Üç d f d yi ir donunu h r gün, Üç r ng b s
ed rmi ux g lin üçün? R ngl r b hs girir: mavi r ng alır, Mavi örp yini
çiynin salır. Gün köyn yini çıxaran zaman, Q sr d gün t k saralır lan.
Buludlar gün
kölg salanda, A buluda dönüb q sr bir anda. Bir tül niqabı var
havayla h mr ng: Gahdan rumlu kimi, gahdan z nci t k. Simnar öz i ini bitir n
zaman Gördül r üstündür saray arzudan. Saray b x el yir göyl r öl , Gün
rövn q tapır Xav rn q il . Simnara o q d r l l saçdı Neman, Üçd n birin d yox
idi güman. D v l r yükl ndi xalis qızılla, Gövh rl , mi g il , alla, ya ılla.
ah saysız-hesabsız b x i verdi ki, B lk kara g ldi bir d o ki i. Oddan
sirg s n odunu g r, Kababın çiy olar, z hm tin h d r. O l ki, dirh ml
s xav t saçır, K r m d rgahının qapıçısıdır. Görüb n vazi i, o b nna ki i Dedi:
- M n z ld n bils ydim i i, Bundan yeddi d f göz l gör rdim, Da ın v zin
qızıl hör rdim. Bu q d r namı görs ydim önc , Canımı ver rdim da a, k rpic .
Çinli naxı ından alardım yardan, ah m n x zin ba ı layardı. Q sr tik rdim ki,
f l kd n uca, Rövn qi artardı dünya durduqca. - Muzdun çox verils , - sordu
elba ı - Tik bil rs nmi bundan da yax ı? - Öyl tik r m ki, - söyl di Simnar -
Bu onun yanında heç bir ey olar. Bu, üç r nglidirs , o yüzr ng olar. Da la yox,
yaqutla h mah ng olar. Bunun öl verir birc günb zi, O, yeddi günb zl mat
qoyar sizi. Bu cavan Nemanı tulladı oda, Yandırdı insanlıq xırmanını da. ah el
oddur ki, gur öl sind n Arxayındır yalnız gend n seyr ed n. ahın at idir
gövh rl r saçan, Qar ında gül olur, qoynunda tikan. Üzüm t n yin b nz r ah bir
az, Uzaqda dayansan, s n sarma maz. El ki, sarma dı s n hökmdar, Kökünü,
gövd ni dibd n qoparar. Neman dü ündü ki, sa qoysam onu, Tik c k bundan da
göz l bir donu. M nim ad-sanımı zay ed r onda, Yazdı ı kitabı qaralayar da.
Neman mr el di i gör nl r : - Q srin zirv sind n tullayın yer ! Yazıq
s n tkarı o qan iç n ah, Ucaltdı ı da dan nec atdı, ah! Be ilin rzind bir
q sr ucaltdı, Birc qırpımdaca ç rx onu atdı. Bir ocaq qaladı, oduna dü dü. Dama
gec çıxsa da, tezc sürü dü. Y qin x b rsizdi bu cür sonundan, Yoxsa qurardımı
köhk an - eyvan? Yazıq bils ydi ki, qazır gorunu, Üç qulacdan artıq etm zdi
onu. T xtini el qur, ey naçar insan, Ordan yıxılanda zay olmayasan. O yüks k
binadan Nemanın adı Ay kimi, gün kimi qalxıb ucaldı. Xav rn q hakimi saydı xalq
onu, Bir cadug r bildi bu torpaq onu. XAV RN Q N V SF V NEMANIN YOXA
ÇIXMASI
B hramın övk ti verdikc rövn q, Bir behi t ba ına döndü Xav rn q. Yerin
qibl siydi göy üçün qoynu, Al m Çin baharı sanırdı onu. Q srin öhr tind n
tutaraq x b r, Görm y g ldil r onu yüz minl r. H r kim görürdüs , g tirib iman,
Gözüyl öpürdü astanasından. Üçgünb z m b din h r qapısından Gir nl r eldimi,