«Milliy ko’ylak va lozim andozasini tayyorlash, gazlamaga joylash, bichish»

Bo’lak nomi	Belgisi	Soni
Simmetriya belgisi
	andozada	bichiqda
Old koketka	01	1	2	+
Ort koketka	02	1	1	-
Old bo’lak etagi	03	1	1	+
Ort bo’lak etagi	04	1	1	+
Yeng	05	1	2	+
Yoqa	06	1	2	+
Old koketka astari	07	1	2	-
Ort koketka astari	08	1	1	+
Adip	09	1	2	+
Lozim	10	1	2	+
Lozim manjeti	11	1	2	+

Izoh: «+» belgisi simmetrik bo’lakni anglatadi.


Andozalarni gazlamaga joylash va bichish
Gazlama tejamliroq ishlatilishi uchun ma’lum qoidalarga rioya qilish kerak. Masalan, guli bir tomonga qaragan yoki tukli gazlamalarni bichish uchun mo’ljallangan bo’rlama tayyorlayotganda, andozalarni shunday joylashtirish kerakki, kiyim tikilgandan keyin ham uning bo’laklaridagi gullar yoki tuklar bir tomonga qaragan bo’lsin. Kiyimdagi simmetrik joylashgan bo’laklarning gullari bir xil joyga to’g’ri kelishi kerak. Bobrik, baxmal, yarimbaxmal, chiyduxoba kabi gazlamalardan tikilgan kiyimlar barcha bo’laklarining tuki yuqoriga yo’nalgan bo’lishi kerak, aks holda kiyimning ko’p ishqalanadigan joylari yaltirab qoladi. Gazlamaning tuki uzun bo’lib, aniq bir tomonga taralgan bo’lsa, uni kiyim tayyor bo’lganda tuklar pastga qarb turadigan qilib bichish kerak.
Gulsiz sidirg’a gazlamalarni bichishga mo’ljallangan bo’rlama tayyorlash uchun, andozalarni qarama-qarshi joylashtirsa ham bo’ladi. Agar bichiladigan gazlama yo’l-yo’l yoki katak bo’lsa, tikilayotganda yo’llari yoki kataklarini to’g’ri keltirish uchun bo’laklar mo’ljaldagidan kattaroq qilib bo’rlanadi. Bunda bo’lak bichiladigan gazlama qaysi usulda to’shalishini, qaysi bo’lak tayyor kiyimning qaysi yerida qanday turishini hisobga olish kerak. Shunda kiyim bo’laklarining hamma tomonini barobar kengaytirmay, balki bir tomonini kengaytirilib bo’rlash kifoya. Koketka old bo’lagining bort tomoni kengaytirib bichilsa, adipning qaytarma tashqari chekkasiga qaragan tomoni, yoqaning yuqori va pastki qirqim tomonlari kengaytiribroq bo’rlanadi.
Andozalarni gazlamaning tanda va arqog’i yo’nalishiga moslab joylashtirishning nihoyatda katta ahamiyati bor, chunki gazlama o’rish yo’nalishida kam cho’ziladigan bo’ladi.
Andozalar bo’rlama ustiga qanchalik zich joylashsa, bichish jarayonida gazlamalardan shunchalik kam chiqindi chiqadi. Shuning uchun andozalarni yaxshilab zich joylashtirish gazlamalarni tejashdagi asosiy omillardan hisoblanadi.
Gazlama sidirg’a bo’lsa, chiqindi kamroq, guldor yoki tukli bo’lsa, ko’proq chiqadi, chunki tukli yoki guldor gazlamalar uchun andozalar joylashtirishda kengaytirib bo’rlash kabi qator shartlarni hisobga olish kerak. Andozalarni zichroq joylashtirish uchun, oldin katta bo’laklarni qo’yib, ular orasiga mayda bo’laklar joylashtiriladi. Mayda bo’laklar ko’proq bo’lishi uchun ba’zi bo’laklarga (ostki yoqa, adip va boshqalarga) uloq beriladi.
Chiqindi kamroq bo’lishi gazlamaning enlik-ensizligiga, shuningdek, to’shama qanday usulda to’shalganiga ham bog’liq bo’ladi.
Tikishbop konstruktsiyali kiyimning bo’laklari keyingi ish jarayonida qo’shimcha qirqish, tekislash talab etilmaydigan qilib aniq bichilgan bo’lishi kerak. Buning uchun andozalarni joylashtirganda, yenglar qiyamasi, old qism bilan ort qismning yelka qirqimi, old yoqa o’mizi bilan boshqa bo’laklar orasida 0,5 sm oraliq qoldirilishi kerak. Tanda ipiga nisbatan bo’laklar yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan chetga chiqishi eng kam bo’lishi kerak (chetga chiqish umuman bo’lmagani yaxshi). Andozalar joylashtirilayotganda kiyim astarida hech qanday uloq bo’lishiga yo’l qo’yilmaydi. Kiyim avrasi old qismi va ort qismi bo’laklarining andozalari o’rish iplari bo’ylab nihoyatda aniq bo’lishi kerak.
Lozim bo’laklarini bichishda og’iga uloq berish mumkin. Yon chiziq tanda ipi yo’nalishi bo’yicha joylashtiriladi.
Andozalar gazalama ustiga joylashtirilgach bo’rlanadi. Bo’r chizig’i qalinligi 1-2 mm dan oshmasligi kerak.
Bichishga mo’ljallangan gazlama ko’rikdan o’tkaziladi, nuqsonlari aniqlanadi, dekatirovka qilinib (suv purkab yoki namlab) dazmollanadi.

2-jadval.

Ayollar milliy ko’ylagi va lozimi bo’laklari andozalariga
qo’yiladigan chok haqlari miqdori