Mirzo ulug’bek nomidagi

Axborot xavfsizligi kategoriyalari

Axborotxavfsizligi nuqtai nazaridan olib qaraganda axborotlarni quyidagi kategoriyalarga ajratish mumkin:

1. 
   maxfiylik (konfidensiallik) - bu axborotlarning mo‘ljallangan shaxslardan boshqasidan himoyalanganlik kafolati. Bu kategoriyaning
   

buzulishi, axborotning o‘g‘irlanishi yoki fosh etilishi deyiladi;

2. 
   butunlik – axborot uzatilganda yoki saqlanganda ko‘rinishining o‘zgarmaganlik kafolati. Bu kategoriyaning buzulishi soxtalashtirish deyiladi;
   
3. 
   autentifikatsiya – foydalanuvchilarning haqiqiyligini aniqlash.
   
4. 
   mualliflik – axborotda ko‘rsatilgan muallifning aynan o‘zi bo‘lishi kafolati;
   
5. 
   qayta tekshirish – tekshirish natijasida muallifning aynan o‘zi bo‘lishini isbotlash.
   

Axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan olib qaraganda axborot tizimlarini quyidagi kategoriyalarga ajratish mumkin:

1. 
   ishonchlilik – tizim turlicha holatlar sodir bo‘lganda o‘zini qanday rejalashtirilgan bo‘lsa shunday tutishi kafolati;
   
2. 
   aniqlik – barcha buyruqlarning aniq va to‘liq bajarilishi kafolati;
   
3. 
   tizimga kirish nazorati – har xil guruhga mansub foydalanuvchilar
   

axborot obyektlariga kirish ruxsati turlicha bo‘lishi va bu cheklashlar har doim bajarilishi kafolati;

4. 
   dastur nazorati – ixtiyoriy paytda dasturlar majmuasining ixtiyoriy komponentlari to‘laligicha tekshirilishi mumkinligi kafolati;
   
5. 
   identifikatsiya nazorati – tizimga ayni paytda kirgan foydalanuvchining aynan o‘zi bo‘lishi kafolati;
   
6. 
   atayin qilingan xatolarga nisbatan turg‘unligi – oldindan kelishilgan qoidalar chegarasida atayin qilingan xatolarga tizim o‘zini kelishilganidek tutishi kafolati.
   

Ushbu axborot xavfsizligi kategoriyalari kriptografiyaning asosiy yechilishi lozim bo‘lgan masalalaridir.

3.