Mövzu Turizm resurslarının öyrənilməsinin elmi-nəzəri əsasları Plan: 1
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
116 Təbii turizm ehtiyatlarının iqtisadi qiymətləndirilməsi beynəlxalq təcrübədə daha çox yayılmışdır. İqtisadi qiymətləndirmədə dəyər vasitəsi kimi kapital qoyuluşu əsas ünsürlərdən biri sayılır. Kapital qoyuluşunun əsas xüsusiyyətləri ehtiyatın investitsiya tutumundan, onun qaytarılma imkanlarından, digər resursla birgə istifadəsindən asılıdır. Bu baxımdan kapital qoyuluşunun effektivliyi təbii turizm ehtiyatlarından istifadə zamanı gələcəkdə verə biləcəyi gəlirlərdən asılıdır. Turizmdə kapital qoyuluşunun həcmi müəyyən vaxt üçün verildiyinə görə, qoyulmuş kapitaldan mənfəət, investitsiyaların orta məbləği əsasında hesablanır. Göründüyü kimi təbii turizm ehtiyatlarının qiymətləndirilməsində bir neçə metod formalaşmışdır. Bunları ümumiləşdirərək belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, təbii turizm ehtiyatlarının qiymətləndirilməsində iqtisadi metodların daha geniş tətbiqi vacibdir. Bu da ehtiyatların dəyərinin müəyyən edilməsinə, ondan istifadənin effektivliyinə, turizmin müxtəlif sahələrinin inkişafına şərait yaratmış olur. Təbii turizm ehtiyatlarının yayıldığı ərazinin coğrafi şəraiti də onun qiymətləndirilməsinə təsir etmiş olur. Belə ki, bəzi rus və polyak tədqiqatçıları rekreasiya turizm ehtiyatlarını qiymətləndirərkən təbii komponentlərin ə laqələndirilməsini aşağıdakı kimi tövsiyyə edirlər: • Çimərlik-meşə-ekzotik landşaft belə təbii komponentlərin cəmi turizm və istirahət baxımından əlverişli sayılır. Qeyd olunan xüsusiyyətlərin yayıldığı ərazilərə İtaliya, Fransanın Aralıq dənizi sahilləri, Baham adalarını və s. misal göstərmək olar. • Çimərlik-yarımsəhra-meşə. Turizm baxımından istifadə üçün yararlı sayılır. Lakin belə ərazilərdə istirahət və turizmin inkişafı üçün bir neçə təbii komponentlərin olmaması ona olan tələbatı nisbətən azaldır. Burada hava şəraitinin mövsüm dövründə əlverişli olması, çimərlik mövsümünün davam etmə müddətinin artması turizm və istirahətin təşkilinə imkan yaradır. 117 • Çimərlik-səhra-yarımsəhra. İlboyu çimərlik mövsümü üçün əlverişli şərait olsa da, turizm və istirahətin digər növlərinin təşkili üçün əlverişsiz sayılır. Qeyd olunan xüsusiyyətlər Qırmızı dəniz, İran körfəzi və Aralıq dənizinin Şm Afrika sahillərində geniş yayılmışdır. 3. Antropogen ehtiyatların qiymətləndirilməsi təbii turizm ehtiyatlarından fərqli olaraq onun ərazi üzrə təsnifatından və əhəmiyyətinə görə qruplaşdırılmasından asılıdır. Antropogen ehtiyatların qiymətləndirilməsində 2 metod üstünlük təşkil edir: 1. Ehtiyatların beynəlxalq təsnifat sistemində yeri və istifadəsi; 2. Ehtiyatlardan istifadənin ekskursiya və digər turizm əhəmiyyətinə görə qruplaşdırılması; Ehtiyatların qiymətləndirilməsində tarixi-mədəni abidələr 3 qrupa bölünür: • Beynəlxalq əhəmiyyətli abidələr. Belə tarixi memarlıq nümunələri dünya irsinin əsas komponentləri kimi qorunur.UNESKO-nun tarixi –mədəni abidələr siyahısına daxil edilir. Beynəlxalq turist marşurtlarında daha çox istifadə olunur. məs: İçərişəhər abidələr kompleksi, Qobustan qayaüstü rəsmləri, Şəki xan sarayı və s. • Regional və ya ölkə əhəmiyyətli abidələr. Ölkənin tarixini özündə əks etdirən, memarlıq üslubuna seçilən, bir neçə tarixi abidələrinin müəyyən bir ərazidə yayılmasına görə fərqlənən milli irs və tarixi arxitektur abidələrə deyilir. • Yerli əhəmiyyətli abidələr. Bölgənin tarixini özündə əks etdirən tarixi memarlıq nümunələri, bəzi dini abidələr də daxil edilir. Yerli əhəmiyyətli abidələrə kurqanlar, müxtəlif tarixi hadisələrlə bağlı olan muzeylər və tarixi diyarşünaslıq qoruqları və s. daxildir. Antropogen turizm ehtiyatlarının qiymətləndirilməsinə etibarlılıq və dayanıqlılıq, yüklənmə həcmi də təsir göstərir. 118 Təbii və antropogen resursların yayılması birbaşa turizm sənayesi ilə bağlı olduğuna görə onlardan kənd turizmində istifadə olunması xx əsrin 70-ci illərindən sonra Avropada başlanıb. Bu ehtiyatlardan istifadə kənd turizmində ə halinin istirahəti seçərkən ətraf mühitlə bağlılığı və ekoturizm hərəkatında iştirakı ilə müəyyənləşir. Kənd turizminin əsas təbii antropogen bazasına aşağıdakılar aiddir: • Milli parklar və təbiət əraziləri • Mədəni və milli irsin kənd yaşıl turizmdə istifadəsi • Tarixi arxitektur abidələrdən kənd yaşıl turizmində istifadə • Tətillər və istirahət seçilərkən ətraf mühitlə bağlılığı. Kənd turizmi insanların ətraf mühitlə bağlılığına görə Avropada ekoturizmin tərkib hissəsi kimi inkişaf etdirilir. Kənd turizmi ayrıca olaraq şəhər mühitinin kənd mühiti ilə əvəz olunmasından başqa kəndlərdə kiçik sahibkarlığın inkişafı, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehlakçılara birbaşa çatdırılmasının təmin olunmasına, müasir texnologiyanın inkişafı şəraitində kənd təsərrüfatı məhsullarının emalında yaranan problemlərin həllində, həmçinin mövcud ehtiyatlardan səmərəli istifadəyə görə digər turizm növlərindən fərqlənir. Rekreasiya zonalarında tələbatın bölgüsü 1. İş günündən sonra bir neçə saatlıq istirahət-şəhərkənarı zona -3-5 saat 2. Bir günlük və ya həftə sonu istirahət –intensiv rekreasiya zonaları və bəzi şə hərkənarı kənd ərazilərinin seçilməsi -1-2 günlük 3. Həftəlik istirahətin seçilməsi – ayrı –ayrı istirahət zonaları və kənd turizmində iştirak-qısa müddətli istirahət 4. Məzuniyyət dövrlərində istirahətin seçilməsi-geniş rekreasiya zonaları və kənd turizmi – uzunmüddətli istirahət 5. Xarici turlarda iştirak mövsüm və mövsümlər arası dövrdə istirahət və beynəlxalq tədbirlərlə bağlı rekreasiya zonalarından istifadə - qısa və uzun müddətli istirahət. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|