MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 15
ke çi ril di. Hal-ha zır da ic ti maiy yətə açıq, rəs mi təs diq edil miş bir sta tis ti ka nın ol-
ma ma sı na bax mayaraq, Və kil lər Kol le gi ya sı üzv ləri nin 900 nə fər dən çox ol duğu
gü man edi lir
57
.
Və kil lər Kol le gi ya sı nın hal-ha zır ki sədri Ümu mi Yı ğın cağın ke çi ril mə mə si ni ma-
liy yə prob lem ləri nin möv cud luğu ilə əsas lan dır araq mə sə lə ni bu nun la izah et-
di: “Ümu mi Yı ğın cağın ke çi ril mə mə si bizim lə əla qə dər bir mə sə lə dir. 800 nə fər
və kili bir ara ya gətir mək büd cə mizə zi yan vura bi lər”
58
. BHK-nın görüş dü yü
hü quq şü nas lar və və kil lər Ümu mi Yı ğın cağın Konf rans la əvəz lən mə si ilə bağ lı
na ra hat lıq ları nı bu nun la izah et di lər ki bir çox müs tə qil və kil lər təm sil çi lik qay-
da sı na görə ida rə çi lik dən kə nar da qa lır. Belə ki, Kol le gi ya ya bir çox hal lar da
lo yal mü na si bət gös tə rən və kil lər Konf rans da iş ti rak et mə yə haqq qa za nır və
di gər ləri nə mü za ki rə olu nan mə sə lə lər lə bağ lı iş ti rak et mək im kanı ya ra dıl mır.
2012-ci il dən bəri Ümu mi Yı ğın caq və ya Konf ransın uzun il lər ke çi ril mə mə si nin
nə ti cə sin də Ümu mi Yı ğın cağın sə la hiy yətin də olan bir çox mə sə lə lər yeri nə ye-
ti ril mə miş qal maq da dır. 2012-ci il dən 3 il keç məsi ni nə zə rə ala raq qeyd et mək
olar ki, Yı ğın caq və ya Konf ransın hə lə də hə yata ke çi ril mə im kanı var dır.
Ümumi Yı ğın caq və ya Konf ransın uzun müd dət ər zin də öz sə la hiy yət ləri ni hə-
yata ke çirə bil mə mə si, Və kil lər Kol le gi ya sı nın di gər or qan ları na — Rə ya sət He-
yəti və Və kil lər Kol le gi ya sı sədri və zi fə si nə — seç ki lərin keçiri lə bil mə mə si ilə
nə ti cə lən miş və on ların le gi tim li yini su al al tın da qoy muş dur. Ümu mi Yı ğın ağın
ke çi ril mə mə si, həm çi nin, Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzv ləri tə rəfin dən ma liy yə ləşən
büd cə nin is ti fa də si mə sə lə ləri nin də şəf af ığı nı şüb hə al tına sa lır.
Vəkillər Kollegiyasının Rəyasət Heyəti
Və kil lər Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti üç il dən az ol ma yan müd dət ər zin də və-
kil kimi fə a liy yət gös tər miş və kil lər dən iba rət ol maq la, Və kil lər Kol le gi ya sı nın
ida rə e di ci or qanı dır. Və kil lər Kol le gi ya sı na, Kol le gi ya nın üzv ləri arasın da nü fu za
ma lik olan şəxs lər Və kil lər Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti nin sədri, sədr mü a vin-
ləri və di gər üzv ləri se çi lə bi lər lər
59
. Rə ya sət He yəti nin sədri, sədr mü a vin ləri
və di gər üzv ləri Və kil lər Kol le gi ya sı üzv ləri nin ümu mi beş il müd dəti nə se çi lə
bi lər lər
60
. “Üzv lər arasın da nü fu za ma lik olan” şəxs Rə ya sət He yəti nin üzvü se-
çi lə bi lər. Bu ra da “nü fuz” de dik də ifa də nin ma hiy yəti nin seç ki za manı ne cə və
han sı me yar lar ilə öl çül mə si ay dın de yil. Bun dan əla və, seç ki lər gü nün ədək in-
ti zam tən behi olan şəxs lər Və kil lər Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti nin sədri, sədr
mü a vin ləri və üzv lü yünə se çi lə bil məz lər
61
.
Rəyasət Heyətinin aşağıdakı funksiyaları vardır:
• Ümumi Yığıncağı çağırır və onun qərarlarının icrasını
təşkil edir;
• Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzv lü yünə qə bul olun ma və üzv lük dən xa ric edil mə-
si mə sə lə ləri ni həll edir;
57
2015-ci ildə 706 namizəd vəkilliyə imtahan üçün müraciət etdi. On lar dan 215 nə fəri ilk mər hə ləni
keç mə yə mü vəf əq ol sa da ikin ci tur da yal nız 154-ü və kil sta tusu ala bil di. Bu nun la da və kil lərin
sa yı art araq 934 nə fər təş kil et di. Qeyd olu nan, 154 nə fər na mi zəd lərin yal nız 30 %-ı təş kil edir.
https://www.meydan.tv/az/site/politics/5398/ .
58
APA Xə bər Agent li yi, Azər Tağıyev: “Və kil lər Kol le gi ya sı qa nun çər çi və sin də fə a liy yət gös tə rir”,
24 fev ral 2011, http://ru.apa.az/novosti-azerbaydjana/proisshestvie-v-azerbaydjane/azer-tagiev-
kollegiya-advokatov-dejstvuet-na-osnove-zakona-.html .
59
Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, sit., maddə 11(I).
60
Ibid., maddə 11(II).
61
Ibid., maddə 11(I).
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI
16
• Döv lət he sabı na hü quqi yar dım gös tə rən və kil lərin növ bət çi lik si ya hı ları nı
tər tib edir;
• Və kil lik fə a liy yəti nin hə yata ke çi ril mə si mə sə lə ləri nə dair me to dik töv si yə-
lər ha zır layır;
• Və kil lər haq qın da in ti zam ic ra atı nı baş la dır
62
.
Həm qa nun üz rə, həm də təc rü bə də Rə ya sət He yəti Və kil lər Kol le gi ya sı nın və-
kil lik pe şə si nin müs tə qil liyi ni tə min et mək üzrə mə su liy yət da şı yan mə sul or-
qan dır. Belə ki, və kil Kol le gi ya dan Rə ya sət He yəti tə rəfin dən və ya onun rəyi
əsasın da çı xa rı la bi lər
63
. Ümu mi Yı ğın caq və ya Konf ransın ke çi ril mə si Rə ya sət
He yəti nin əsas funk si ya ların dan biri dir. Lakin, yu xa rı da da qeyd edil di yi kimi,
Rə ya sət He yəti təc rü bə də mü əy yən müd dət üçün bu fun k si ya sı nı hə yata ke-
çir mə miş dir. Bu sə bəb dən də, Rə ya sət He yəti nin öz fun k si ya ları nı sə mə rə siz
şə kil də hə yata ke çir mə si cid di na ra hat çı lıq doğu ran mə sə lə lər dən dir
64
.
Mis si ya müd dətin də, də fə lər lə Rə ya sət He yəti nin müs tə qil ol ma ma sı və səd rin
Kol le gi ya nın üzv ləri üzə rin də cid di tə siri ol ma sı haq qın da fikir lər səs lən di ril di.
Sözü gedən fi kir lər, BHK-nın 2002-ci il araş dır ma sın da da öz ək si ni tap mış dır.
Belə ki, Ko mis si ya belə bir nə ti cə yə gəl miş dir ki “Əd liy yə Na zir liyi nin Və kil lər
Kol le gi ya sı üzərin də mik ro ida rə çi liyi hə yata ke çir mə diyi nə bax mayaraq, Kol le-
gi ya si ya sı həs sas lıq tə ləb edən mə sə lə lər də Pre zi dent Ad mi ni s t ra si ya sı və ya
Əd liy yə Na zir liyi ni nə zə rə alır”
65
. BHK mis si ya müd dətin də, Rə ya sət He yəti nin
si ya si mo tiv li iş lər də təz yiq lərə dö züm süz ya naş dığı ilə əla qə dar fikir lər eşit di.
Xü susi lə də, bu ten den si ya nı Rə ya sət He yəti nin sə la hiy yəti çər çi və sin də öz pe-
şə ləri ni bey nəl xalq in san hü quq ları və Azər bay can qa nun ve ri ci liyi çər çi və sin də
hə yata ke çirən və kil lərin şüb hə doğuran əsas lar la Kol le gi ya dan xa ric edil mə si
hal ları na əsas lan araq qeyd et mək olar (bax III Fəsil).
Mis si ya müd dətin də, Rə ya sət He yətinə qar şı onun Və kil lər Kol le gi ya sı nın
ida rə çi yin dəki rolu ba rə sin də tən qid lər eks pert lər tə rəfin dən də səs lən di ril-
di. Xü susi lə, Və kil lər Kol le gi ya sı nın büd cə mə sə lə lərin dəki şəf af ığı, daha də-
qiq de sək, xərc lərin he sa bat lı lığı nın tə min edil mə mə si vur ğu la nır dı. Və kil lərin
mü tə ma di ol araq əhə miy yət li məb ləğ də üzv lük haq qı ödə diyi ni nə zərə al saq,
büd cə nin şəf af ığı ilə əlaqə dar he sa bat lı lıq görü nür ki, və kil lər ara sın da əsas
na ra hat lıq doğu ran mə sə lə lər dən biri dir. Rə ya sət He yəti nin üzvü nün ver di yi
mü sa hi bə sin də və kilin ödəmə li ol duğu ödə niş lə bağ lı bun ları de yir: “məh kə mə
pro sesi ni udub-ud ma ma sın dan ası lı ol ma ya raq və kil lər hər ay Və kil lər Kol le gi-
ya sı na 42 manat üzv lük haq qı ödə yir lər. Və kil, qo no ra rı nın 20 fa izi ni ver gi kimi
ödə yir, 3 faiz pen si ya fondu na kö çü rü lür, əmək haq qı üçün isə 14 faiz ver gi
ödəni lir. Hü quq məs lə hət xa na ların da iş lə yən və kil lər isə orada iş lə mək üçün
70–150 manat pul ödə yir lər. Bu pul mü ha si bat iş ləri və mə i şət xid məti üçün
ödə ni lir”
66
.
62
Ibid., maddə 11(III).
63
Ibid., maddə 23(II).
64
Rə ya sət He yəti nin vaxtın da seç ki lər keçir mə mə si ilə əla qə dar fə a liy yətin də ki le gi tim li yi mə sə lə si
2012-ci il seç ki lər za manı qal dı rıl mış dı. Bax APA Xə bər Agent li yi, Azər Tağıyev: “Və kil lər Kol le gi ya-
sı qa nun çər çi və sin də fə a liy yət gös tə rir”, 24 fev ral 2011, http://ru.apa.az/novosti-azerbaydjana/
proisshestvie-v-azerbaydjane/azer-tagiev-kollegiya-advokatov-dejstvuet-na-osnove-zakona-.html .
65
BHK, Azərbaycan — Ədalətə Hücumlar, sit., http://icj2.wpengine.com/wp-content/uploads/2012/03/
azerbaijan_attacks_justice_27_08_2002.pdf, səh. 37.
66
Qafqaz Xəbər Agentliyi, “Vəkillər Kollegiyası ancaq üzvlük haqqı yığmaqla məşğuldur”, 26 avqust
2015, http://qafqaznews.az/2015/08/v-kill-r-kollegiyasi-ancaq-uzvluk-haqqi-yigmaqla-m-sguldur/ .