MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI 17
Vəkillər Kollegiyasının Sədri
Və kil lər Kol le gi ya sı Rə ya sət He yəti nin sədri ey ni za man da mü va fiq olaraq Və-
kil lər Kol le gi ya sı nın sədri he sab olu nur
67
. Sədr, se çil mək üçün və kil Rə ya sət
He yəti nin üzv ləri üçün nə zərə də tutu lan me yar lara ca vab ver mə li dir
68
. Sədr və
mü a vin lər Və kil lər Kol le gi ya sı üzv ləri nin Ümu mi Yı ğın cağın da se çi lir lər
69
. On lar
iki də fə dən ar tıq sədr və mü a vin və zi fə si nə
se çi lə bil məz lər
70
.
Və kil lər Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti sə la hiy yət ləri da xilin də aşağı dakı bu və
di gər mə sə lə ləri həll edir:
• Vəkillər kollegiyasını təmsil edir;
• Rəyasət Heyətinin işini təşkil edir və aparatının işinə rəhbərlik edir;
• Bu Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada kollegiyaya qəbul, və-
kil lərin Kol le gi ya dan xa ric edil mə si nə dair mə sə lə ləri Rə ya sət He yəti nin
ic las ların da ba xıl ma sı üçün ha zır layır və təq dim edir;
• Rəyasət Heyətinin iclaslarına sədrlik edir;
• Statistika hesabatının təhlilini təşkil edir.
71
Vəkillər Kol le gi ya sı nın ha zır ki sədri, Azər Ta ğı yev, ilk olaraq 1994-cü il də, və kil-
lik pe şə si nin va hid qu rum al tın da bir ləş di ril mə sin dən əv vəl Azər bay can Və kil-
lər Kol le gi ya sı nın sədri və zi fə si nə keç di. Həmin vaxt lar hü quq şü nas lar Əd liy yə
Na zir liyin dən al dıq ları li sen zi ya ilə ya müs tə qil, ya da hü quq fir ma ları nəz din də
fə a liy yət gös tə rir di lər. Azər Ta ğı yev 1999-cu il Və kil lər və və kil lik fə a liy yəti
haq qın da Azər bay can Res pub li ka sı Qa nunu nun qə bul edil mə si ilə bir lik də, ar tıq
16 il dir ki, ye ni va hid qu rum olan Və kil lər Kol le gi ya sı nın sədri olaraq fə a liy yət
gös tə rir. Mis si ya müd dətin də, BHK qa nun ve ri ci liyə əsasən Azər Ta ğı yevin sədr-
lik müd dəti nin bit mə si nə bax mayaraq, onun hələ də öz və zi fə sin də qal ma sı ilə
bağ lı tən qi di fikir lər eşit di. Mis si ya sı müd dətin də, BHK səs lən di ri lən fikrin doğ-
ru luğu nu təs diq edə cək əsas lar əl də edə bil mə di. İzahın nə ilə bağ lı ol ma sın dan
ası lı ol mayaraq, hal-ha zır ki və ziy yət is tər Və kil lər və və kil lik fə a liy yəti haq qın-
da Qa nuna, is tər sə də Və kil lər Kol le gi ya sı haq qın da Ni zam na mə nin tə ləb ləri nə
zid dir. Bu, həm çi nin, Və kil lər Kol le gi ya sı na azad seç ki lərin ke çi ril mə si ilə bağ lı
bey nəl xalq stan dart lar la zid di yət təş kil edir
72
. BHK qa nun la mü əy yən edil miş
müd dət ləri aşaraq Və kil lər Kol le gi ya sı na uzun müd dət seç ki lərin ke çi ril mə mə-
si nə to le rant lıq gös tə ril mə si ni cid di na ra hat lıq la qar şı layır.
Vəkillər Kollegiyası İxtisas Komissiyası
Və kil lərin İx ti sas Ko mis si ya sı Və kil lər Kol le gi ya sı nın or qa nı olub, Və kil liyə na-
mizəd lərin Və kil lər və və kil lik fə a liy yəti haq qın da Qa nun da nə zər də tu tul muş
tə ləb lərə uy ğun luğu nu və pe şə ha zır lığı nın mü əy yən edil mə si üçün ya ra dı lır
73
.
Ko mis si ya beş və kil, üç ha kim və üç hü quq şü nas alim dən iba rət ol maq la, ümu-
mi lik də on bir üzv dən iba rət tər kib də fə a liy yət gös tə rir
74
. Onun və kil üzv ləri
67
Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, maddə 11(II).
68
Ibid., maddə 11(I).
69
Ibid., maddə 11(I).
70
Ibid., maddə 11(II).
71
Ibid., maddə 12.
72
Vəkillərin Rolu ilə bağlı Əsas Prinsiplər, sit., Prinsip 24; Sinqvi Bəyannaməsi, sit., bənd 97.
73
Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında Qanun, sit., maddə 13(I).
74
Ibid., maddə 13(II).
MÜDAFİƏSİZ MÜDAFİƏÇİLƏR: AZƏRBAYCANDA VƏKILLIK SƏNƏTININ SISTEMATIK PROBLEMLƏRI
18
Və kil lər Kol le gi ya sı Rə ya sət He yəti tə rəfin dən
75
, ha kim üzv ləri Azər bay can Res-
pub li ka sı Ali Məh kə mə si nin Ple numu, hü quq şü nas alim olan üzv ləri isə “mü-
va fiq ic ra ha ki miy yəti or qanı” tə rəfin dən tə yin olunur
76
. İx ti sas Ko mis si ya sı nın
Və kil lər Kol le gi ya sı nın or qanı ol duğunu nə zə rə ala raq, Ko mis si ya nın üzv ləri nin
bir ço xu nun və kil ol ma ma sı ix ti sas se çim lərin də şəf af ığı nı şüb hə al tına alır.
Eyni za man da, İx ti sas Ko mis si ya sı və kil liyə na mizəd lərin pe şə ya rar lı lığı nın
mü əy yən edil mə si məq sədi ilə müt ləq ix ti sas im ta hanı təş kil edir
77
. Ko mis si ya
nin zə ruri hal lar da ba xılan mə sə lə lər üzrə döv lət or qan ların dan, di gər hü quqi
və fi ziki şəxs lər dən mü va fiq sə nəd lər və mə lu mat lar tə ləb et mək sə la hiy yəti
var dır
78
. İx ti sas Ko mis si ya sı və kil liyə na mi zəd lərin pe şə ya rar lı lığı nı mü əy yən
et dik də Və kil lər Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti nə mü va fiq rəy təq dim edir
79
. Və-
kil liyə na mi zəd Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzv lü yünə qə bul et mək dən im tina haq-
qın da qə rar dan məh kə mə yə şi ka yət verə bi lər
80
. İx ti sas im ta hanı nı verə bil mə-
yən şəxs, İx ti sas Ko mis si ya sı nın rəyi əsasın da, bir il dən tez ol ma maq la tək rar
im ta hana bu ra xı la bi lər
81
.
İx ti sas Ko mis si ya sı Və kil lər Kol le gi ya sı nın Ümu mi yı ğın cağı tə rəfin dən qə bul
edi lən Əsas na mə yə mü va fiq olaraq fə a liy yət gös tə rir
82
. İx ti sas im ta hanı nın
qay da la rı isə Və kil lər Kol le gi ya sı nın Rə ya sət He yəti tə rəfin dən mü əy yən edi lir
83
.
Uzun müd dət Və kil lər və və kil lik haq qın da Qa nuna zidd olaraq, bu sa hə də qay-
da lar mü əy yən ləş di ril mə miş və İx ti sas Ko mis si ya sı nın işi tən zim lən mə miş dir
84
.
İx ti sas im ta hanı ilə bağ lı pro ses su al qay da lar ic ti ma iy yətə açıq de yil, on lar nə
Və kil lər Kol le gi ya sı nın, nə də di gər in ter net sə hi fə lərin də yer ləş di ril mə yib. Bir
çox və kil lərin hət ta bu sə nə din möv cud luğun dan xə bər siz ol duğu da görü nür.
Və kil lik pe şə si ni tən zim lə yən ən va cib sə nəd lər dən biri nin heç bir ic ti mai do-
men də ta pıl ma ma sı MDB öl kə si və Av ro pa Şu ra sı üz vü olan bir öl kə üçün qə bul
olun maz də rə cə də qey ri-adi və ma raq do ğu ran bir hal dır.
İx ti sas Ko mis si ya sı nın ha zır ki fə a liy yəti ye ni üzv lərin qə bulu eh ti ya cı nı qar-
şı la ya caq də rə cə də məq sədə mü va fiq de yil. Və kil lər Kol le gi ya sı nın üzv ləri nin
sayı di gər Av ro pa Şu ra sı na üzv Döv lət lər lə mü qa yi sə də xey li aşağı dır. Av ro pa
Şu ra sı öl kə ləri üzrə və kil lərin or ta he sab la sayı hər 100.000 nə fə rə 139 və kil
nis bətin də dir sə, Azər bay can da bu say hər 100.000 nə fə rə 10 və kil şək lin də bö-
lü nür
85
. Yu xa rı da da qeyd edil di yi kimi, 2000 və 2005-ci il lər ara sın da İx ti sas
Ko mis si ya sı nın da ol ma ma sı sə bəbin dən Kol le gi ya ya ye ni na mizəd lərin qə bulu
hə yata ke çi ril mə miş di
86
. İx ti sas Ko mis si ya sı fə a liy yəti ni hal-ha zır da da vam
et mə si nə bax mayaraq, öl kə nin və kilə olan tə ləbatı nı ödə yə cək ki fa yət qə dər
75
Ibid., maddə 11(III).
76
Ibid., maddə 13(III).
77
Ibid., maddə 13(IV).
78
Ibid .
79
Ibid., maddə 13(V).
80
Ibid., maddə 13(VII).
81
Ibid., maddə 13(VIII).
82
Ibid., maddə 13(X).
83
Ibid., maddə 13(IX)
84
Vəkil Peşəsi İslahat İndeksi, sit., səh. 22.
85
CEPEJ Hesabat “Avropa məhkəmə sistemi — 2014 Nəşr (2012): ədliyyənin səmərəliliyi və keyfiyyəti”,
http://www.coe.int/t/dghl/cooperation/cepej/evaluation/2014/Rapport_2014_en.pdf, səh. 377.
86
Azərbaycanda vəkilliklə üzrə islahat indeksi, sit., səh. 23; İlk im ta han 6 fevral 2005-ci il də keçi ril di.
Bu nun nə ti cə sin də 300 na mi zəd dən 141 nə fər mü sa hi bə yə keç mək im kanı əl də et di, Azər bay can Tə-
lə bə Qə bulu üzrə Döv lət Ko mis si ya sı: http://tqdk.gov.az/commission/history/2005-2006/ .