Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali “ tt va kt” fakulteti 3– bosqich tt-11/21 guruh talabasining signallar va tizimlar fanidan tayyorlagan 3-Mustaqil ishi

VAQT DOIRASIDAGI ASOSIY OPERANTLAR
Radiotexnika sohasida signallarning spektral va vaqtinchalik tasviri keng qo'llaniladi. Garchi signallar o'z-o'zidan tasodifiy jarayonlar bo'lsa-da, individual dasturlar tasodifiy jarayon va ba'zi bir maxsus (masalan, o'lchov) signallarini deterministik (ya'ni ma'lum) funktsiyalar deb hisoblash mumkin. Ikkinchisi odatda davriy va davriy bo'lmaganlarga bo'linadi, ammo qat'iy davriy signallar mavjud emas. Agar signal shartni qondiradigan bo'lsa, davriy deb nomlanadi vaqt oralig'ida, bu erda T - nuqta deb nomlangan doimiy va k - har qanday butun son. Davriy signalning eng oddiy misoli - bu garmonik tebranish (yoki qisqasi uchun garmonik). Bu erda amplituda, \u003d chastota, burchak chastota, harmonikaning boshlang'ich fazasi.
Axborotlani chiqarish, qayta ishlash va uzatish ko’p masalalarni mohiyatini maxsuslashtirilgan axborot hisoblash tizimlarida turli xil vazifalarga tayinlaydi.
Fizik tashuvchilardan axborotni chiqarib olish uchun asosiy vosita bu signal hisoblanadi. Signallarga misol sifatida telefon so’zlashuvini tashkil qiladigan mikrofon zanjiridagi tok, tasvirlani nurining yorqinligi orqali telivezordan qabul qilish, radiouzatgish antennasidagi tok va boshqa ko’pgina misollarni keltirish mumkin.
Shundan kelib chiqgan holda, signal bu – amaliy jihatdan ko’p hollatlarda vaqt ichida oquvchi obektiv jarayondir. Axborot hisoblash tizimlarida o’zi tomonidagi jarayonning nazariyasini emas balki, signalning analitik ta’rifini matematik modellar yordamida amalga oshirish qaraladi. Ko’pgina hollarda barcha signallar aniq fizik koordinatalarda qiymatlari berilgan funksiya sifatida qaralib kelinadi.
Bu ma’noda signallarni bir o’chovli (vaqtga bog’liq holda), tekislikda
berilgan ikki o’lchovli (misol uchun xar xil tipdagi tasvirlarni), uch o’lchovli ( misol uchun fazodagi ob’ektlar) ni keltirish mumkin.
Bunday signallarni matematik tavsiflanishi tegishli ravishda bir, ikki, va uch o’zgaruvchi bo’ladi. Albatta bu erda nafaqat skalyar funksiyalarni sifatida foydalanish emas balki ancha qiyin modellarini kompleks va vektor funksiyalarni qulay foydalanish mumkin.
Signallarga raqamli ishlov berishdan maqsad turli o’zgartirishlar orqali ularni
samaradorlik bilan uzatish, saqlash va axborotni ajratib olishdan iborat.