Muhandislik -geologik tadqiqotlar

4.
 
YER  RELYEFINI  O’LCHASH  USULLARI  VA  ULARNI 
XARITALARDA  O’QISH 
 
Yer  yuzi  relyefining  shakllari,  ularning  kelib  chiqishi,  rivojlanishi  va 
tarqalishini  o’rganadigan  fan 
geomorfologiya 
deb  ataladi.  Relyef  shakllarining 
kelib  chiqishi,  katta-kichikligi,  o’ziga  xosligi,  dengiz  sathidan  balandligi,  tashqi 
ko’rinishi  va  boshqa  xususiyatlariga  qarab  bir  necha  xil  bo’lishi  mumkin. 
Geodeziyada  relyef  shakllarining tashqi ko’rinishi jihatidan turlarga ajratish qabul 
qilingan.  Relyef  shakllari  ko’rinishiga  qarab  qavariq,  ya’ni    bo’rtib    chiqqan  va 
botiq  bo’ladi.  Bo’rtib  chiqqan  shakliga  -  do’ng  ,  tepa,  gryada,  tog’  tizmasi;  botiq 
shakliga  -  vodiy,  jar,  chuqurlik,  pastlik,  qozonsoy,  soy  va  boshqalar  kiradi. 
Atrofdagi    tekis  joydan  gumbazsimon  yoki  konussimon  bo’lib  turgan  balandlik 
tepa
  deyiladi.  Tepaning  nisbiy  balandligi  200  m  gacha  bo’ladi.  Nisbiy  balandligi 
100 m gacha bo’lgan tepa 
do’ng
 deyiladi. Uzunasiga davom etgan qator tepaliklar-  
gryada 
deyiladi, nisbiy balandligi 200 metrgacha bo’ladi. 
Tog’
-  atrofidagi  tekislikdan  qad  ko’targan  balandlikdir.  Nisbiy  balandligi 
500  metrdan  oshadi,  gumbazsimon,  konussimon,  piramida  shaklida  bo’lishi 
mumkin.  Tog’ning  eng  baland  nuqtasi  -