Muhandislik -geologik tadqiqotlar

effuziv 
(oqma)  jinslar
  deb    ataladi.  Lekin  yer  po’sti    magmaning  yer  ustiga  yaqin 
ko’tarilishiga va yer yuziga  otilib chiqishiga hamma vaqt ham yo’l beravermaydi. 
Magma,  ko’pincha  yer  po’stining  chuqur  qismlarini  suyultirib,  yoki  boshqacha 
aytganda,  litosferaning  chuqur  qavatlari  orasida  qolib, 
batolitlar
    deb  ataluvchi 
gigant  massalar to’plamini hosil qiladi (7.2 - rasm). 
 
 
 
 
 
 
7.2-rasm.
 Batolitlarning ko’rinishi 
7.1-rasm.
 Magmatik jinslarinng 
magmadan hosil bo’lish sxemasi:  
1-chuqurlikdagi 2-yer ustiga chiqib 
qolganlari.
 

---

39 
 
Batolitlar  yaxshi  kristallangan  tog’  jinslaridan  iborat    bo’lib,  odatda, katta 
chuqurliklarda  yotadi.  Ammo  tog’    jinslari  yemirilib,  ustlari  ochilib  qolganda  yer 
yuzasiga  chiqadi. Bu hol ko’pincha, tog’lik rayonlarda ro’y beradi.  
Magma  ba’zan,  yer  ustiga  yaqinlashib  kelsa    ham,  lekin    uning  oxirgi 
qatlamlarini  yorib  chiqishga  kuchi  yetmaydi,    ammo  bu  qatlamlarning  yuqoriroq 
ko’tarilishidan  hosil    bo’lgan  bo’shliqni  o’z  massasi  bilan  to’latadi.  Qatlamlar   
orasiga  kirib  qolgan  bunday  massa,  odatda,  yuqori    qatlamlarni  gumbaz  shaklida 
yuqoriga ko’taradi, buxanka non shaklini to’plamlarni hosil qiladi. Magmaning yer  
ustiga chiqmasdan, balki yer qatlamlarini orasiga kirib,  yuqoridagi shaklda qotgan 
xili  
lakkoli
t
  (7.3 - rasm) deb ataladi. 
    
 
 
 
       
 
7.3-rasm
. Lakkolitlarning ko’rinishi 
Yer  bag’ridan  ko’tarilgan  magma,  ko’pincha,  tog’  jinslaridagi    darzlarni 
to’ldiradi va