MühaziRƏ 1 Mülkü müdafiənin əsasları, qüvvə və vasitələri
Yüklə 4,5 Mb.
|
| Qasırğa – əsasən, dolmuş buludlar arasında əmələ gəlir (şəkil 2.7). Dairəvi şəkildə fırlanaraq yer səthinə enir. Yer səthinə endiyi andan 30 m dərinliyində 40-60 km məsafəni qət edə bilir. Qasırğa sulu və alovlu olur. Surəti isə 1200 km/saatadək olur. Qasırğaların dağıdıcı təsiri kuləyin surətilə, eləcə də tufan və leysan yağışları sayəsində törəyən yağışlarla müəyyən edilir. Küləyin sürəti 18 ballıq Bofort (Ser Frensis Bofort (1774-1857) – ingilis admiralı, hərbi hidroqraf, xəritəşünas) şkalası ilə ölçülür.
Qasırğa vaxtı küləyin ölçülmüş ən yüksək sürəti 80m/san (280km/saat), burulğan zamanı isə 115m/san (420km/saat) olmuşdur. Küləyin belə yüksək sürətə çatması üçün xüsusi yerli şərait olmalıdır, məs. qasırğa düzənliklərdə yaranır. Qasırğanın dağıdıcı təsiri küləyin sürəti ilə, eləcə də tufan və leysan yağışları sayəsində törəyən daşqınlarla müəyyən edilir. Yağıntıların ekstremal miqdarı və müddəti öz-özlüyündə əhali və təsərrüfat üçün qorxu törətmklə yanaşı, digər növ təhlükələr də törədir: intensiv qar yağını nəqliyyatın işini pozur,ağacların, elektrik xətlərinin, binaların zədələnməsinə, marxal və qar uçqunlarının əmələ gəlməsinə səbəb olur, bir sıra hallarda k/t ciddi zərər vurur intensiv leysan yağışları daşqınlara, dağlarda torpağın erroziyasına, sellərə və sürüşmələrə səbəb olur, vaxtsız və uzun müddətli yağışlar məhsuldarlığa mənfi təsir göstərir yağıntının çox az olması quraqlığa səbəb olur, meşə yanğənları, çayların quruması təhlükəsini, gəmiçilik və su təhcizatı üçün çətinliklər törədir. İldırım – insanları, heyvanları məhv edir, yanğınlar torədir, elektrik şəbəkələrini zədələyir və s. Dünyada tufanlardan və onların nəticələrindən ildə 10000-ə qədər insan məhv olur. Quraqlıq – bu hadisə müxtəlif geofiziki göstəricilər üzrə, məsələn yağıntı defisiti (miqdarı, miqyası və müddəti)hava temperaturunun yüksək olması, torpaqda rütubət ehtiyatının az olması səbəbindən baş verir. Adətən bir ərazidə quraqlıq olarkən digər ərazidə yağıntıların artmasına səbəb olur. Dünyada hər il güclü quraqlıqlar baş verir. Yüklə 4,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|