MühaziRƏ 4 İon mübadiləsinin fiziki kimyəvi mahiyyəti, kationit və anionitlərin xarakteristikaları

Ionitlərin formulu:

Na⁺< K⁺ < Mg²⁺ < Ca²⁺< Fe²⁺< Mn²⁺< Ba²⁺< Fe³⁺

Məhlulda olan əks ionların qatılığının artması ilə selektivliyin dəyişməsi müşahidə olunur. Məsələn, tərkibində bir yüklü ionların qatılığı yüksək olan məhlulda ionitdən iki yüklü əks ionlar bir yüklü əks ionlar ilə xaric olunur. Turşu məhlulları (kationitlər üçün) və ya qələvilərin (anionitlər üçün) və ya da 10-12% -li duz məhlulları ilə ionitlərin regenerasiya hadisəsi bu effektə əsaslanır. Su təmizləmə sistemlərində ionitin iş ehtiyatı işçi mübadilə tutumunun miqdarını xarakterizə edir. Bu da bir litr şişmiş ionitə ekvivalent miqdarı ifadə edir və ionitin işləmə müddətinin nə qədər davam edə bilmə xassəsini göstərir. Dissosiasiya dərəcəsindən asılı olaraq ionitləri aşağıdakı qruplara ayırırlar:

• 
  güclü turş xassəli anionitlər ( tərkibində sulfoqruplar (-SO₃H) və ya fosforun turşu qrupları [РО(ОН)₂] olan;
  
• 
  güclü əsas xassəli anionitlər  (tərkibində dördlü ammonium əsasları (R₃NOH) qrupları olan);
  
• 
  zəif turş xassəli kationitlər (pH >7 şəraitində dissosiasiya edən, tərkibində karboksil (-СООН) və ya fenol qrupları (С₆Н₅ОН) olan);
  
• 
  Zəif əsas xassəli kationitlər ( pH>7 şəraitində dissosiasiya edən, tərkibində birli (- NH₂) və ikili aminqrupları (=NH) olan).
  

Əks ionlarla doydurulmuş işçi məhluldan asılı olaraq kationitlər üçün H-forması, Na-forması, Ca-forması və anionitlər üçün OH- forması, Cl- forması mövcuddur.