Müqəddİmə Bir neçə zəruri xatırlatma

Ov itləri ilə şikar etməyin hökmləri

Məsələ 2242: İti göndərən şəxs heyvanın başını kəsə biləcək bir vaxtda çatsa, lakin bıçağı olmasa və yaxud bıçağı tapmağa müəyyən vaxt lazım olsa, əgər heyvan ölsə vacib ehtiyata əsasən, ətindən çəkinmək lazımdır.

Məsələ 2243: Əgər bir neçə iti ov dalınca göndərsələr, onların hamısı yuxarıda deyilən şərtlərə malik olsa, şikar halaldır. Əgər onlardan bə’ziləri bu şərtlərə malik olmasa, şikar haramdır.

Məsələ 2244: Əgər əhilləşdirilmiş iti bir heyvanın dalınca göndərsələr, lakin o başqa heyvanı şikar etsə, eybi yoxdur; həmçinin, o heyvanı başqa bir heyvanla birgə şikar etsə, hər ikisi halaldır.

Məsələ 2245: Əgər bir neçə nəfər bir iti göndərsələr və onlardan biri kafir olsa və yaxud adətən Allahın adını çəkmirsə və yaxud bir neçə iti göndərsələr və onların biri əhilləşdirilməmiş olsa, vacib ehtiyata əsasən, o şikarın ətindən pəhriz etmək lazımdır.

Məsələ 2246: Əgər ov itindən başqa şahin və ov quşu bir heyvanı şikar etsə, o şikar halal deyil. Amma əgər heyvanın diri olduğu vaxt çatıb, şəriət qaydalarına əsasən başını kəssələr, halaldır.

Balıq ovu

Məsələ 2247: Halal balıq, pulunun az və yaxud çox, böyük və yaxud kiçik olmasından asılı olmayaraq, pullu balıqdır. Hətta pulu zəif olan, torda tutulan zaman tökülən balıqlar da halaldır. Əgər mikroskop və bu kimi s. cihazlarla göürünsə, lakin camaat ona pul deməsə faydasızdır.

Məsələ 2248: Əgər balığı suda diri tutduqdan sonra sudan xaricdə ölsə pak və halaldır. Hətta suda olan torda belə ölsə, halaldır.

Məsələ 2249: Əgər balıq sudan kənara düşsə, yaxud dalğalar onu kənara atsa, yaxud da su çəkilsə və balıq quruda qalıb ölsə, haramdır. Lakin ölməmişdən qabaq bir kəs onu əl ilə, yaxud başqa vasitələrlə tutduqdan sonra ölsə halaldır.

Məsələ 2250: Balığı tutan şəxsin müsəlman olması, onu götürən vaxt Allahın adını deməsi lazım deyil. Lakin, onu sudan diri tutması və yaxud tora düşdükdən sonra ölməsi mə’lum olmalıdır.

Məsələ 2251: Əgər balıq müsəlman bazarından və yaxud müsəlman şəxsdən alınsa, hətta onu sudan diri tutmaları mə’lum olmasa belə, halaldır və axtarış aparmaq da lazım deyil. Lakin kafirdən alınsa və balığın diri tutulub-tutulmaması, tora diri düşüb-düşməməsi mə’lum olmasa haramdır.

Məsələ 2252: Diri kiçik balıqları yeməyin iradı var. Əgər zəruri halda dərman kimi istifadə edilsə də iradı var.

Məsələ 2253: Əgər diri balığı kabab etsələr, yaxud sudan kənarda, can verməmişdən qabaq öldürsələr, yeyilməsinin eybi yoxdur.

Məsələ 2254: Əgər balığı sudan xaricdə iki yerə bölsələr, bir hissəsi diri halda suya düşüb ölsə, sudan kənarda qalan hissəni yeməyin iradı var.

Məsələ 2255: Krevet (meyqu) suda yaşayan halal heyvanlardandır. Amma quruda yaşayan, lakin balıq adı qoyulan səmənqur balığı haramdır. Əgər zəruri halda dərman kimi istifadə edilsə, istisnadır.

YEMƏLİLƏR VƏ İÇMƏLİLƏR

Halal və haram ətli heyvanlar

Məsələ 2256: Ev inəyinin, qoyununun, dəvəsinin və habelə çöl inəyinin, qoyununun, keçisinin, eşşəyinin, ceyranının ətini yemək halal, atın, qatırın və ulağın ətini yemək məkruh, ümumilikdə yırtıcı heyvanların və həmçinin fil, dovşan və həşaratların əti haramdır.

Məsələ 2257: Caynaqlı quşların, göydə uçarkən qanad çalmayan və yaxud qanad çalmaları süzmələrindən az olan quşların əti haramdır. Lakin qanad çalan quşların, yaxud qanad çalmaları süzmələrindən çox olan quşların, məsələn, göyrçin növləri, kəklik, qırqovul ətləri halaldır. Şanapipik quşunun əti isə məkruhdur.

Məsələ 2258: Əgər diri heyvanın bir hissəsini ayırsalar, quyruğu və əti olmasından asılı olmayaraq, onu yemək haramdır.

Əti halal olan heyvanların haram üzvləri

Məsələ 2259: Əti halal olan heyvanlarda (vacib ehtiyata əsasən, onların bə’zilərində) on dörd şey haramdır:

1-Qan; 2- Toxumluq; 3- Dişi heyvanın cinsi orqanı; 4-Uşaqlıq; 5- Vəzi; 6- Ağ ət; 7- Başın beyin nahiyəsində noxud formasında olan kiçik toxum; 8- Fəqərə sütunu arasında olan haram ilik; 9- Boyunun iki tərəfində yerləşən və fəqərə sütununa qədər uzanan damar; 10- Öd kisəsi; 11- Dalaq; 12- Sidik kisəsi; 13- Göz bəbəyi; 14- Böyük heyvanların dırnağı arasında olan hissə. Ərəblər buna “Zatul-şac’” deyir. Amma sərçə kimi kiçik heyvanalarda bunu ayırd etmək və yaxud ayırmaq mümkün olmadığı üçün yeyilməsinin iradı yoxdur.

Haram yeməlilər və içməlilər

Məsələ 2260: İnsanın təbiətinə zid olan çirkili, igrənc şeyləri (heyvanların fəzləsi, burun suyu və s.), pak olmasından aslı olmayaraq, yemək haramdır.

Məsələ 2261: Torpaq və gili yemək haramdır. Lakin, Seyyidlər ağası həzrət İmam Hüseynin (ə) türbətindən (bir noxuddan az) şəfa məsədi ilə yeməyin işkalı yoxdur. Həmçinin, müalicə üçün Dağıstan və İrəvan gilini yemək, əgər əlacı yalnız bunları yeməkdə olsa, caizdir.

Məsələ 2262: İnsana ciddi zərər vuran şeyi yeyib-içmək haramdır. Siqaret çəkmək və müxtəlif tütün məmulatları, xüsusi ilə, narkotik maddələr, iynə ilə vurulmasından, tüstü kimi çəkilməsindən, yeyilməsindən və hər bir vasitə ilə olmasından aslı olmayaraq, mütləq şəkildə haramdır. Həmçinin, istehsalı, alqı-satıqısı və onun yayılmasına göstərilən hər bir dəstək, haramdır.

Məsələ 2263: Əgər bir inək, qoyun və dəvə ilə yaxınlıq etsələr, onların ətlərinin haram olmasılndan əlavə, vacib ehtiyata əsasən, sidik və qaitləri nəcis, südlərini içmək isə haramdır. O heyvanların başı kəsilməli, leşləri yandırılmalıdır. Onlarla yaxınlıq edən şəxs pulunu sahibinə verməlidir.

Məsələ 2264: Şərab içmək haram və böyük günahlardan biridir və bə’zi rəvayətlərdə ən böyük günahlardan sayılmışdır. Onu halal bilən şəxs şərabı halal bilməyin Allahı, Peyğəmbəri (s) danmaq olduğunu bilsə, kafirdir. İmam Sadiqdən (ə) belə nəql edilib: “Şərab pisliklərin kökü, günahların mənşəyidir; şərab içən şəxs ağlını itirir və o halda Allahı tanımır və heç bir günahdan qorxusu olmur, heç kəsin ehtiramını saxlamır, yaxın qohumlarının hüquqlarına riayət etmir, aşkar pisliklərdən üz döndərmir; iman və allahşünaslıq ruhu ondan xaric olur və Allahın rəhmətindən uzaq olan bir ruh bədənində qalır; Allah, mələklər, peyğəmbərlər, mö’minlər ona lə’nət edir, qırx günə qədər namazı qəbul olmur və Qiyamət günü üzü qara olar!”

Məsələ 2265: Şərabdan məqsəd məstedici içkilərdir və pivə də onlardan biri sayılır və hətta bir damla və ondan da az şərab içmək haramdır.

Məsələ 2266: İçki düzülmüş süfrə kənarında əyləşməklə insan onlardan biri sayılarsa, orada oturmaq və yeməklərin halal olmasından asılı olmayaraq, bir şey yemək haramdır.

Məsələ 2267: Susuzluq və aclıqdan ölüm ərəfəsində olan müsəlman şəxsə çörək, su verib onu ölümdən xilas etmək hər bir müsəlmana vacibdir.