Mustaqil ishi Qabul qildi: Buriyev Sh. U

2.1 Misning diagnostik belgilari

• O‘ziga xos ko‘k rangiga va malaxit ham mis­ning boshqa kislorodli birikmalari bilan bir assotsiatsiyada topilishiga qarab osonlikcha bilinadi.

Mis, asosan, sulfidli mis rudalaridan olinadi. Mis elektr simlari, elektr asboblar va uskunalar ishlab chiqarishda, badiiy buyumlar tayyorlashda, krtishmalar olishda, tuzlari esa pigmentlar va sunʼiy ipak olishda, oʻsimlik zararkunandalariga karshi, teri (kun) sanoatida, mikrooʻgʻit sifatida va tibbiyotda ishlatiladi.
Mis birikmalari — mis 1 va 2 valentli barqaror birikmalar; baʼzan 3 valentli beqaror birikmalar ham hosil qiladi.
Mis (1)-xlorid, CuCl — rangsiz kristall modda. Suyuqlanish temperaturasi 430°, qaynash temperaturasi 1490°, zichligi 4,14 g/sm³. Suvda va spirtda erimaydi, organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Gazlarni yutuvchi, katalizator, antioksidant sifatida qoʻllanadi.
Mis (P)-xlorid, SiS12 — toʻq jigarrang kristall modda. Suyuqlanish temperaturasi 596°, zichligi 3,386 g/sm³. 993° da CuCl va xlorga ajraladi. Suvli eritmalaridan 2, 3, 4 molekula suvli kri-stallogidratlar koʻrinishida kristallanadi. CuCI22H2O (ernoxalsit minerali) — rombik panjarali kristall modda. Zichligi 2,54 g/sm³. Metallarni mislashda, katalizator sifatida, matolarni boʻyashda qoʻllanadi. Tabiatda misning oltingugurtli birikmalari kovellin CuS, xalkozin Cu2S, anilit Cu7S4> xalkopirit CuFeS2, bornit Cu5FeS4 va boshqa minerallar koʻrinishida uchraydi. Mis ishlab chiqarishda, boʻyoqlar uchun pigment, yarimoʻtkazgich qotishmalar komponenti sifatida qoʻllanadi.
2.2 Sulfidli mis rudalari
2.2 Sulfidli mis rudalari
Miloddan avvalgi 3500 yillar atrofida Yaqin Sharqda ular rudalardan mis qazib olishni o'rgandilar, uni ko'mir bilan kamaytirish orqali olingan. Qadimgi Misrda ham mis konlari mavjud edi. Ma'lumki, mashhur Cheops piramidasi uchun bloklar mis asbob bilan ishlov berilgan.
Miloddan avvalgi 3000 yilga kelib Hindiston, Mesopotamiya va Gretsiyada misga qattiqroq bronza eritish uchun qalay qo'shilgan. Bronzaning topilishi tasodifan sodir bo'lgan bo'lishi mumkin, ammo uning sof misga nisbatan afzalliklari tezda bu qotishmani birinchi o'ringa olib chiqdi. Shunday qilib, bronza davri boshlandi.
Ossuriyaliklar, misrliklar, hindular va boshqa antik xalqlarning bronza buyumlari bo'lgan. Biroq, qadimgi ustalar qattiq bronza haykallarni quyishni miloddan avvalgi V asrdan oldin o'rganishgan. Miloddan avvalgi. Miloddan avvalgi 290 yillar atrofida Chares quyosh xudosi Helios sharafiga Rodos Kolossusini yaratdi. Uning balandligi 32 m edi va Egeyning sharqiy qismidagi Rodos orolining qadimiy portining ichki bandargohiga kirish eshigi ustida turardi. Ulkan bronza haykal milodiy 223 yilda zilzila natijasida vayron bo'lgan.
Oddiy modda shaklida mis o'ziga xos qizg'ish rangga ega. Mis metall yumshoq va egiluvchan. Elektr va issiqlik o'tkazuvchanligi bo'yicha mis kumushdan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Metall mis, kumush kabi, antibakterial xususiyatlarga ega.
Mis xona haroratida toza, quruq havoda barqaror, lekin qizil issiqlikda oksidlar hosil qiladi. U oltingugurt va galogenlar bilan ham reaksiyaga kirishadi. Oltingugurt birikmalarini o'z ichiga olgan atmosferada mis asosiy sulfatning yashil plyonkasi bilan qoplangan. Elektrokimyoviy kuchlanish seriyasida mis vodorodning o'ng tomonida joylashgan, shuning uchun u oksidlovchi bo'lmagan kislotalar bilan amalda ta'sir qilmaydi. Metall issiq konsentrlangan sulfat kislotada, shuningdek suyultirilgan va konsentrlangan nitrat kislotada eriydi. Bundan tashqari, mis siyanidlar yoki ammiakning suvli eritmalari ta'sirida eritmaga kiritilishi mumkin:
2Cu + 8NH 3 Ї H 2 O + O 2 \u003d 2 [Cu (NH 3 ) 4 ] (OH) 2 + 6H 2 O
3.Misning kimyoviy xossalari