|
Mutaxassis nutqining kommunikativ sifatlariFikriy noaniqliklar quyidagi hollarda uchraydi
|
səhifə | 3/5 | tarix | 11.12.2023 | ölçüsü | 10,09 Kb. | | #145761 |
| 9-mavzu Mutaxassis nutqining kommunikativ sifatlari-fayllar.orgFikriy noaniqliklar quyidagi hollarda uchraydi:
So`z ma`nosiga yetarli e`tibor bermaslik natijasida.
Paronimlar ma`nosini bilmaslik natijasida.
Mantiqiy jihatdan voqelikka zid bo`lgan tushuncha ifodalovchi so`zlarni yonma-yon ishlatish natijasida.
Sharq olimlari ham aniqlikni nutqning muhim fazilatlaridan biri deb ta`kidlaganlar. Aristotel “Agar nutq noaniq bo`lsa, u maqsadga yetishmaydi” deb aytgan . O`qituvchi nutqining aniqligi muhim fazilat sanaladi. Aniqlik ikki xil bo`ladi. Narsaning aniqligi mohir notiq o`zi fikr yuritmoqchi bo`lgan nutq predmetini yaxshi bilsa, unga mos so`zlar tanlansa tanlangan so`zlarni ma`nosiga mos vazifalar yuklasa ham nutq aniq tuzilgan hisoblanadi. Sharq olimlari ham aniqlikni nutqning muhim fazilatlaridan biri deb ta`kidlaganlar. Aristotel “Agar nutq noaniq bo`lsa, u maqsadga yetishmaydi” deb aytgan . O`qituvchi nutqining aniqligi muhim fazilat sanaladi. Aniqlik ikki xil bo`ladi. Narsaning aniqligi mohir notiq o`zi fikr yuritmoqchi bo`lgan nutq predmetini yaxshi bilsa, unga mos so`zlar tanlansa tanlangan so`zlarni ma`nosiga mos vazifalar yuklasa ham nutq aniq tuzilgan hisoblanadi. Nutqning mantiqiyligi to`g’rilik va aniqlik bilan chambarchas bog’liq. Nutqning mantiqiyligini quyidagi qoidalar ta`minlab beradi. 1. Eng avvalo so`zlar ma`nosini chuqur bilish. 2. So`z tartibiga rioya qilish. 3. Bir-biriga mos keladigan so`zlarni biriktirish. 4. Matndagi fikrlarning bir-biriga qarama-qarshi bo`lmasligi. 5. Bir xil ma`no ifodalalovchi so`zlarni pleonazmlarni (turli, ko`pincha) nutqqa ortiqcha kiritmaslik. Mantiqiy nutq tafakkur bilan bog’liq. Shuning uchun ham mantiqiy nutqda eng avvalo so`z mazmuniga katta e`tibor beriladi. Adabiy nutqning sofligiga putur yetkazuvchi unsurlarning asosiysi sifatida quyidagilarni alohida ajratib ko'rsatish maqsadga muvofiq: Adabiy nutqning sofligiga putur yetkazuvchi unsurlarning asosiysi sifatida quyidagilarni alohida ajratib ko'rsatish maqsadga muvofiq:
1) shevaga xos so'z, ibora, grammatik shakllar, urg'u va talaffuz;
2) o'rinsiz qo'llangan chet so'z va so'z birikmalari (varvarizmlar);
3) jargon va argolar;
4) dag'al, haqorat so'z va iboralar (vulgarizmlar);
5) «ishlamaydigan» yoki parazit so'zlar;
6) idoraviy so'z va iboralar (kanselyarizmlar) va sh .k.
Dostları ilə paylaş: |
|
|