N. I. Ibragimov, M. N. Musayev, B. A. Abidov, B. A. Muxamedgaliyev loyihalash asoslari va ekologik ekspertiza

15. Loyihalash va ekologik ekspertiza bo‘yicha misol va masalalar yechish namunalari


Atmosfera havosi yer usti qatlamining ifloslanishi bilan bog‘liq bo‘lgan hisoblar asoslari.
Isitilgan manbalar uchun atmosfera havosi yer usti qatlamining ifloslanishini hisoblash.
Bir aylanali manbadan (nuqtali) noqulay metereologik sharoitlarda, manabadan Xm(m) masofadan kiritilgan gaz-havo aralashmasini tashlash uchun zararli moddalarning ruxsat etilgan konsentratsiyasining maksimal qiymatini quyidagi tenglama orqali aniqlanadi:

A — koeffitsientning qiymatini hisoblaganda noqulay meteorologik sharoitlarni shunday tanlanadiki, unda atmosfera havosiga tashlanadagan zararli moddalar konsentratsiyasi maksimal qiymatiga ega bo‘lishi kerak.

F — koeffitsientning qiymati quyidagi ko‘rsatkichlarga ega:

1. F=l, bu gazsimon moddalar va aerozollar uchundir, eng yirik fraksiyalarning tartibli cho'kishining tezligi 0,05 m/s dan oshmaydi.

   
   

2. F=2, bu o‘rtacha ekspluatatsion tozalash koeffitsienti <90% bo‘lgandagi yirik dispers changlar va zolalar uchun:

   
   

F=2,5, bu 75 dan to 90% atrofida: F=3, bu tozalash mavjud bo'lmaganda yoki uning darajasi 75% dan kam bo‘lmaganda, shuningdek, tozalash darajasiga bog‘liq bo‘lmagan holda ba’zi korxonalar uchun, qachonki ulardagi tashlanmalar suv bug‘ini ajralishi bilan borib, atmosferaga chiqqan zahoti butun yil davomida intensiv kondensatsiyalanishi uchun yetarli miqdorda bo‘lishi, shu qatori nam chang zarrachalarirjing koagulyatsiyasi uchundir.

n — joyning relyefini hisobga oluvchi koeffitsient, // = 1 bo'lsa 50 radiusda H truba balandligi manbadan atrofida joyning belgilangan past-balandligi 1km da 50 m dan ortmaydi (egrilik 0,05 dan kichik holat).
Boshqa holatda r\= ning qiymatini kartografik materialning tahlilidan aniqlanadi.
m
bu yerda f ning parametri quyidagicha hisoblanadi:
koeffitsienti qiymatini quyidagi formula orqali aniqlanadi:

m koeffitsienti qiymatini / parametri— qiymatiga nisbatan grafik orqali aniqlash mumkin.

n koeffitsienti qiymatini

Yaqinlashtirilgan hisoblar uchun m n=l deb qabul qilinadi.

Sovuq manbalar uchun atmosfera havosining yer usti qatlamini ifloslanishini hisoblash.
Sovuq gaz-havo aralashmasi uchun qo'shimchalarning yer usti maksimal konsentratsiyasining maksimal qiymatini Cm(mg/m³) (agar T=0 yoki /> = 100 parametr qiymati bo'lganda, tashlanma sovuq hisoblanadi) noqulay meteorologik sharoitlarda aylanali bir manbaadan va manbadan Xm(m) masofada bo’lganda quyidagi tenglama orqali aniqlanadi:

A, F, rj— koeffitsientlarining qiymatlarini isitilgan manbalardagi kabi qabul qilinadi.

n — yordamchi parametr Vm=l,3 ga bog'liq bo'lgan
koeffitsientlar bog'liqlik tavsifi va hisoblash formulalari xuddi isitilgan manbalardagi kabi.
Qo'shimchalarning zararli ta'sirini kombinirlangan holatini (summalangan) hisobi.

Bu yerda: