Namangan davlat universiteti

4.
 
Molekulyar ionlar 
Molekulyar ionlar molekulaga elektronlar oqimi ta’sir ettirilganda molekuladan bitta 
elektronning chiqarib yuborilishi natijasida hosil bo’ladi. 
M 

ye ————

M* 

2e 
Molekulyar ionlarning massalari namunaning molekula og’irligini va emperik formulasini 
ifoda etadi. Molekulyar ionlar boshqa ionlardan o’z holati bilan farq qilgani uchun uni spektrdan 
oson aniqlab olish mumkin, ammo ko’p hollarda ularning intensivligi juda kichik bo’lgani uchun 
topish ancha qiyinchilik tug’diradi. 
Molekulyar ionlarning barqarorligi hosil bo’lgan bo’lakli ionlarning miqdoriga nisbati 
bilan belgilanadi. Agar molekulyar ionning hosil bo’lishi spektrda kuzatilmasa, ionlanish 
natijasida hosil bo’lgan molekulyar ionning parchalanish tezligi yuqori bo’lishini ko’rsatadi. 
Molekulaning o’lchami va tarmoqlanishining oshishi natijasida ionlarning parchalanish tezligi 
ham yuqori bo’ladi. 
Palg’ turli xil organik moddalarning molekulyar ionining barqarorligini o’rganib, 
molekulyar ionlarning parchalanish ehtimolligini quyidagi tenglama orqali aniqlagan: 

---

19 
W
J
J
J
Z
f
f
p




(
)

J
’ 
- parchalanmagan molekulyar ionning to’liq intensivligi. 

J
f
- mass-spektrdagi bir zaryadli boshqa ion cho’qqilarining intensivlik yig’indisi. 
Molekulyar ionlarning barqarorligi quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi: 
W
’

1-W
z
Molekula og’irligi kichik bo’lgan uglevodoroddarda W
r 
ning qiymati turlicha bo’lib, 
atsetilen uglevodorodlarda-0,752; olefinlarda-0,389 va parafinlarda - 0,120 ga teng. 
Molekulyar ionlarning barqarorligi zanjirning tarmoqlanishi bilan pasayadi. Uzun zanjirli 
molekulalarga aromatik xalqa kiritilsa, molekulyar ionning barqarorliligi oshadi. 
Agar molekulyar ionning ichki energiyasi yetali bo’lsa parchalanish natijasida undan 
neytral zarrachalar chiqib ketib bo’lakli ionlar hosil bo’ladi.