Namangan muhandislik-texnologiya instituti
Diduragay va poliduragay chatishtirish
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
11.3.Diduragay va poliduragay chatishtirish Duragaylash uchun olingan ona va ota organizmlar bir-birdan ikki juft qarama-qarshi belgilari bilan farq qilsa, ular diduragay chatishtirish deb ataladi. G.Mendel diduragay chatishtirish uchun sariq, silliq donli no‘xot bilan yashil burushgan (g‘adir-budur) donli no‘xotni chatishtiradi. Natijada olingan duragaylarning birinchi avlodi (F 1 ) sarik, silliq donli bo‘lib chiqadi. Bu tajribada donning sariq va silliq belgilari dominant, yashil va burishgan belgilari retsessiv belgilar ekanligi ma'lum bo‘ldi. Mendel duragaylarning birinchi avlodini o‘zidan changlatib, ikkinchi avlodini oldi va ularda dominant hamda retsessiv belgilarning nisbati 9:3:3:1 bo‘lishini, ya'ni har 16 ta dondan 9 ta sariq, silliq donga; 3 ga yashil silliq; 3 ta sariq burushgan va 1 ta yashil burushgan don hosil bo‘lishini (har 16 ta donning 9 tasi dominant belgilarga. 1 tasi retsessiv belgilarga. 6 tasi aralash belgilarga ega bo‘lib chiqishini) aniqladi. Tajribada ona va ota o‘simliklariga xos bo‘lmagan yashil, silliq va sariq, burushgan donlarning olinishini G.Mendel har xil juft belgilarning mustaqil holatda nasldan-naslga o‘tish qonunidir, deb ta'rifladi. Keyinchalik bu qoida Mendelning uchinchi qonuni deb nomlandi. Mendel qonunlarida duragaylarning fenotip va genotip bo‘yicha parchalanish nisbatlari berilgan. Fenotip bu organizmning belgi va xususiyatlaridir. Genotip esa shu belgi va xususiyatlarni nasldan-naslga olib o‘tadigan genlardir. Belgi va xususiyatlarning rivojlanishi uchun ma'lum shart-sharoitlar kerak. Aks holda organizmda gen bo‘la turib, belgi yoki xususiyat yuzaga kelmasligi mumkin. Bir-biridan uchta na undan ortiq alternativ belgilar bilan farq qiladigan organizmlarni chatishtirish poliduragay chatishtirish deyiladi. Poliduragay duragaylarning ikkinchi bo‘g‘inida (F 2 da) belgilar bo‘yicha ajralish diduragay duragaylariga nisbatan ancha murakkab bo‘lib, ularda ham irsiyat qonuniyatlari kuzatiladi. Agar diduragay chatishtirishda hosil bo‘ladigan gametalar soni 4 tani, ular kombinatsiyasi 16 ta bo‘lib, sinflar soni fenotip bo‘yicha 4 tani, genotip bo‘yicha esa 9 tani tashkil etsa, triduragay chatishtirishda hosil bo‘ladigan gametalar soni 8 tani, ular kombinatsiyasi 64 ta bo‘lib, sinflar soni fenotip bo‘yicha 8 tani, genotip bo‘yicha 27 tani tashkil etadi. Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|