Namangan muhandislik-texnologiya instituti
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| genetik yuk
deb atadi. Ya'ni bunday retsessiv mutatsiyalar gomozigota holatga o‘tganda hayotchanligi past organizmlar yuzaga keladi. Odam populyasiyasida bunday mutatsiyalar ta'sirida irsiy kasalliklar paydo bo‘lishi mumkin. Odatda mutatsiya natijasida populyasiya namunalarining hayotchanligi va ko‘payish koeffitsienti pasayadi va o‘limi kuchayadi. Kichik mutatsiyalar ham asta-sekin to‘planib zararli ta'sir ko‘rsatadi. Mutagen omillar organizmning morfo-fiziologik rivojlanishining buzi- lishiga olib keladi. Lekin, shu bilan birga bu jarayon evolyusion jarayonning harakatlantiruvchi omili bo‘lib hisoblanadi. Populyasiyada yashirin holdagi o‘zgaruvchanlikning katta zahiralari mavjul. Bu fikrni birinchi bo‘lib, 1927 yilda S.S Chetverikov aytgan. U drozofilaning tabiiy populyasiyasida genotipik geterozigotalikni o‘rganish asosida shunday xulosaga kelgan. Inbriding usulida bu populyasiyaning 239 ta urg‘ochi drozofilani tekshirib. ularda 32 ta retsessiv mutatsiyalar yashirin geterozigota holatda mavjudligini aniqladi. M.Rods gomonidan esa makkajo‘xorining bir qancha navlarini o‘rganish natijasida geterozigota holatidagi retsessiv mutatsiyalar topildi. Ularning ko‘pchiligi zararli bo‘lib (o‘simtalar sariqligi, endosperm deffektligi, urug‘larning murtaklari bo‘lmasligi), ba'zilari letal ta'sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan, lekin retsessiv holda bo‘lgani uchun ham fenotipda namoyon bo‘lmasligini aniqladi. Har bir populyasiyada ham retsessiv mutatsiyalar mavjud bo‘lib, ular faqat gomozigota holatidagina fenotipda namoyon bo‘ladi. Tur yoshi qancha katta bo‘lsa, unda shuncha mutatsiya ko‘p to‘planadi. . Ya'ni genotipik o‘zgaruvchanlik turning yoshiga to‘g‘ri proporsional ravishda oshadi. Populyasiyada geterozigota holatidagi mutatsiyalarning katta zaxirasining bo‘lishi uning genetik tarkibining o‘zgarishi asosida moslanuvchanligini oshiradi. Shunday qilib, geterozigotalik populyasiyaning plastikligini ta'minlovchi muhim biologik ahamiyatga ega. Bundan tashqari, geterozigotalikning boshqa afzalligi ham bor. Ya'ni, geterozigotalikning geterozis samarasi yuzaga kelib ularning hayotchanligi va mahsuldorligi oshadi. Populyasiyalardagi genetik gomeostaz mexanizmlaridan biri ularning polimorf tuzilishidir. Polimorfizm bitta populyasiya arealida bir vaqtning o‘zida ikki yoki undan ortiq genotipik va fenotipik farqlanadigan formalarning bo‘lishidir. Polimorfizmning eng yaxshi o‘rganilgan turi grechixa o‘simligidagi geterostiliya hodisasidir. Populyasiya geterostiliya o‘simliklarining bo‘lishi chetdan changlanishning sabablaridan biri bo‘lib uning hayotchanligini oshiradi. Polimorfizm hodisasi grechixadan tashqari primula, kunjut kabi o‘simliklarda ham yaxshi o‘rganilgan Populyasion polimorfizm tabiiy tanlanish orqali boshqarib turiladi. Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|