Namangan muhandislik-texnologiya instituti

7-rasm.
 
To’tilarda  pat  rangining  komplementar  holda  irsiylanishi.  A  – 
havorang pat. B – sariq pat. a va b oq pat. 
 
     
Fen.
          havorang           sariq 
P 
          Gen. 
          AAbb     x     aaBB 
        
gam 
  
     Ab 
 
aB 

---

 
 
 
    
  
  fen                                   
havorang
  
 
F
gen 
  AaBb          
 
 
 
     
          sariq 
        
   X   AaBb 
 
X 
 
 
F
2
 
 
 
 
○+ 
○ 
+ 
AB 
Ab 
aB 
Ab 
 
ya. 
ya. 
ya. 
ya. 
AB 
AABB 
AABb 
AaBB 
AaBb 
 
ya. 
h. 
ya. 
h. 
Ab 
AABb 
AAbb 
AaBb 
Aabb 
 
ya. 
ya. 
s. 
s. 
aB 
AaBB 
AaBb 
aaBB 
aaBb 
 
ya. 
h. 
s. 
oq. 
Ab 
AaBb 
Aabb 
aaBb 
Aabb 
Izoh: ya. - yashil; h. - havorang; s. - sariq; 
Jadvalda keltirilgan ma'lumotlar to’tilarni genotiplari to’g’risida ilgari surgan 
taxminimiz to’g’ri ekanligini ko’rsatadi. Demak, xoldor to’tilarning jinsidan qat'iy 
nazar  A  va  B  gen  allellari  gomozigota  yoki  geterozigota  holatda  pat  rangining 
yashil,  A-bb  allellari  havorang,  aaB-allellari  sariq,  retsessiv  aabb  genlar  oq  rang 
bo’lishini ta'minlaydi. 
1. 
AABB - 1 
1. 
AABb - 2 
2. 
AaBB - 2 
3. 
AaBb - 4 
4. 
AAbb - 1 
5. 
Aabb - 2 
6. 
aaBB - 1 
7. 
aaBb - 2 
8. 
aabb - 1 
Shunday qilib, xoldor to’tilarning pat rangi belgisini irsiylanishi misolida biz: 

---

 
 
1)  ota-ona  to’tilarda  yo’q  bo’lgan  yashil  va  oq  pat  belgilarini  duragay 
to’tilarda rivojlanishi; 
2) to’ti pat rangi birinchi tajribadagi kabi havorang, sariq va oq patli to’tilami 
chatishtirgan holatdagi bitta gen allellari emas, balki ikki allel bo’lmagan gen bilan 
bog’liq ekanligini shohidi bo’lamiz. 
Xuddi  shunday  tipdagi  irsiylanishni  tovuqlarning  gulsimon  tojli  zoti  bilan 
no’xatsimon tojli zotini  yoki drozofila  meva pashshasida ko’zlari qo’ng’ir  va och 
qizil rangli formalarini chatishtirganda ham ko’rish mumkin.