Namangan muxandislik-texnologiya

1.1– rasm. Utilizator qozonida ish jismiga issiqlik uzatilishining
T-S – diagrammasi.



1.2– rasm. UQli BGQning issiqlik oqimlari sxemasi.



пот пот
Q_g^s – GTQda yoqilgan yoqilg‘ining issiqligi; Q_UQ – UQning foydali issiqlik yuklamasi; Q_g^v.g – GTQdan chiqish gazlarining issiqligi; Q^g_pot, Q^UQ , Q^p – GTQ, O’q va BTQlardagi issiqlik isroflari.
Brayton-Renkin termodinamik siklini tahlil qilish natijasida O’qli BGQning ichki FIK uchun tenglama olinadi:
bu yerda NPGU – GTQning ichki quvvati; Qs– GTQ yonish kamerasida
yoqilayotgan yoqilg‘i issiqligi; Q_UQ – BTQga kirayotgan O’q bug‘ining issiqligi; ΣQ_pot, Σq_pot – BGQdagi absolyut va nisbiy yig‘indi issiqlik isroflari.
η_pgu = η_g + η_p – η_g η_p – η_v Σq_pot.
bu yerda N_P, N_G – bug‘ va gaz qurilmalarining ichki quvvati; η_g, η_p – BGQning bug‘ va gaz pog‘onalarining ichki FIKlari.
(1.2) tenglama turli izlanishlar mualliflari tomonidan har xil o‘zgartirishlar bilan qabul qilingan. Bu UQli BGQlarida kechadigan texnologik jarayonlar to‘g‘risida umumiy tasavvur uyg‘otishga xizmat qiladi.
Agar Q_UQ = Q_PTU deb qabul qilinsa, ya’ni o’qda hosil qilingan issiqlik to‘liq BTQga kirayotgan bo‘lsa quyidagi tenglik kelib chiqadi:

bu yerda: G_g, D_p – GTQdan chiqayotgan gazlarning va o’qda ishlab chiqarilayotgan bug‘ning sarfi, kg/s; q_g, q_p – GTQ gazlarining va ishlab chiqarilayotgan bug‘ning solishtirma sarflari, kJ/kg; T_g, T_p.v. – mos ravishda gaz va bug‘ suv trakti ish jismlarining harorati.

GTQdan chiqish gazlarining issiqligi kam ekanligi sababli o’qda ishlab chiqarilgan bug‘ning nisbiy sarfi uncha katta bo‘lmaydi:
d_p = D_p/G_g
To‘g‘ri balans tenglamalariga ko‘ra UQning FIKi bug‘ ishlab chiqarish uchun foydalanilgan o’qdan chiqish gazlarining issiqligini T_s = T_min = T_n.v. holatdagi maksimal ko‘rsatkichiga nisbatidan aniqlanadi:
η_uq = Q_UQ/Q^max_UQ.
UQli BGQlar uchun “binarlik darajasi” tushunchasidan ham foydalanish mumkin. GTQdan chiqish gazlarining issiqligini qurilmaning bug‘ turbinali pog‘onasida bug‘ ishlab chiqarish uchun to‘liq foydalanilganda binarlik darajasi birga yaqinlashadi. Binar BGQda issiqlik isrofi Σq_pot = 0 va qurilmaning FIKi

пгу г п г п
η^b = η + η– η η . Haqiqiy BGQlarda issiqlik isroflari har doim bo‘ladi va
shuning uchun η_pgu < η^b , binarlik darajasi esa:
pgu

пгу
β = η_pgu/η^b (1.6)
Haqiqatda ham bir konturli o’qli BGQning binarlik darajasi 0,9 ga teng bo‘ladi, shuningdek bu qurilmalarda GTQdan chiqish gazlarining haroratini 150 °C dan past haroratgacha sovitib bo‘lmaydi. Shu sababli bu qurilmalarda ishlab chiqarilgan bug‘ va BTQsida ishlab chiqarilgan elektr energiyasi miqdori sezilarli darajada kichik bo‘ladi.