Na`munaviy masalalar

Yechish:
1 – usul.
1) NaHSO₃ + HCl = NaCl + SO₂ + H₂O
104 gr 64gr
CaCO₃ + 2 HCl = CaCl₂ + CO₂ + H₂O
100 gr 44gr
2) m / gazlar aralashmasi / = 22,4 ∙ 2,32 = 52 gr

3 ) 64 8 x = 40,64 gr (NaHSO₃)

52 +

44 12 x = 60,96 gr (CaCO₃)
20 101,6 gr

40,64 x=0,388 x=25,8

4) Na HSO₃ + HCl = NaCl + SO₂ + H₂O
104 gr 1 mol 64
60,96gr x=1,212
Ca CO₃ + 2 HCl = CaCl₂ + CO₂ + H₂O
100gr 2 mol

5) n │HCl│= 0,388 + 1,212 =1,6 mol

25,8 x=64
6) SO₂ + Br₂ + 2 H₂O = H₂SO₄ + 2 HBr
64gr – 160 gr
7) ω (Br₂) = ∙ 100% = 5%
Javob: 1,6mol HCl; 5% bromli suv


2 – usul
1) Na HSO₃ + HCl = NaCl + SO₂ + H₂O
104x 64x
CaCO₃ + 2 HCl = CaCl₂ + CO₂ + H₂O
100y 44y

2) 104x + 100y = 101,6

51,968x + 51,968y = 64x + 44y
51,968y – 44y = 64x + 44y
7,968y = 12,032x
y = 1,5x
3) Tenglamadagi “y” ni o`rniga qo`yib hisoblasak.
104x + 100 ∙ 1,5x = 101,6
254 = 101,6
x = 0,4 mol
4) y = 1,5x y = 1,5 ∙ 0,4 = 0,6 mol

0,4 mol x=0.4 x=0,4

5) NaHSO₃ + HCl = NaCl + SO₂ + H₂O
1 mol 1 mol 1 mol
0,6 mol x=1.2
Ca CO₃ + 2 HCl = CaCl₂ + CO₂ + H₂O
1 mol 2 mol

6) n (HCl) = 0,4 + 1,2 = 1,6 mol

0,4 mol x=64
7) SO₂ + Br₂ + 2 H₂O = H₂SO₄ + 2 HBr
1 mol 160 gr
8) ω (Br₂) =
Javob: 1,6 mol HCl; 5% Bromli suv
12-masala. Natriy karbonatning 20% li 500 gr eritmasiga necha gramm CaCl₂ ∙ 6H₂O qo’shilsa, natriy karbonatning massa ulushi 12% ga teng bo’ladi.
Yechish:
1) m (Na₂CO₃) = 500 ∙ 0,2 = 100 gr
a = 0,484x x b = 0,457x
2) Na₂CO₃ + CaCl₂ ∙ 6 H₂O = CaCO₃↓ + 2 NaCl + 6 H₂O
106 gr 219 gr 100 gr
3)
60 + 0,065x = 100 – 0,484x
0,065x + 0,484x = 100 – 60
0,549x = 40
x = 73 gr
Javob: 73 gr CaCl₂ ∙ 6 H₂O qo`shish kerak

Na’munaviy masalalar.


1-masala. 60°C 540 gr to`yingan litiy sulfat eritmasi bug`latilishi natijasida 96 gr litiy sulfat tuzi olindi. Litiy sulfatning shu temperaturadagi eruvchanlik koeffitsentini toping.
Yechish:
1) 540 – 96_tuz = 444_suv
2) Eruvchanlik 100 gr suvda erishini hisoblang olib aniqlang.
4 44 gr H₂O 96 gr tuz
1 00 gr H₂O x = 21,6 gr
Javob: 21,6

2-masala. 15°C da kaliy nitratning to`yingan eritmasida uning massa ulushi 20% ni tashkil etsa, shu temperaturada 50 gr kaliy nitratni eritish uchun qancha massa (gr) suv talab etiladi.
Yechish:
Masala shartiga ko`ra eritmaning massasini 100 gr deb hisoblasak, 20 gr tuz 80 gr suv, bo`lishini xisobga olib, proporsiya tuzamiz.
2 0 gr (tuz) 80 gr (suv)
5 0 gr (tuz) x = 200 gr
Javob: 20 gr suv kerak.


3-masala. Kumush nitratning 80°C dagi to'yingan eritmasi 30°C gacha sovutilganda 60 gr cho'kma tushgan bo'lsa, ushbu to'yingan (80°C da) eritmani tayyorlash uchun zarur bo'lgan kumush nitrat va suvning massasini (gr) hisoblang.
S(30°C) = 220; S(80°C) = 520
Yechish:
520 – 220 = 300 gr tuz ↓
520_tuz 100_suv 300 gr ↓
x₁= 104_tuz x₂=20_suv 60 gr ↓
Javob: 104 gr tuz: 20 gr suv


4-masala. Natriy nitratning 1520 gr to'yingan (70°C dagi) eritmasi 15°C gacha sovutilganda cho'kmaga tushgan tuzning massasini (gr) va eritmada qolgan tuzning massa ulushini (%) hisoblang.
S(15°C) = 80; S(70°C)=140
Yechish:
1) Yuqori t° dagi tuzning og`irligidan past t° dagi tuzning og`irligi ayrilsa, cho`kmaga tushadigan tuzning massasi kelib chiqadi.
140 – 80 = 60 gr ↓ cho`kma
2 ) 60 ↓ 140_tuz 100_suv 240 gr eritma
x=380↓ x=886,7 tuz 1520 gr eritma
3) 886,7 tuz – 380 gr ↓ = 506,7 gr tuz eritmada qolgan
4) m/eritma/ = 1520 – 380 ↓ = 1140 gr
5)
Javob: 380 gr cho`kma; 44 %


Na’munaviy masalalar .
1-masala. Quyidagilar: 1) Loyqa suv; 2) Sut; 3) Tuman qaysi dispers sistemaga ta’luqli.
Javob: suspenziya , emulsiya , aerosol


2-masala. Qattiq moddaning mayda zarrachalari suv molekulalari orasida bir meyorda tarqalgan muallaq zarrachali suyuqliklar qanday nomlanadi.
Javob: suspenziyalar.


3-masala. Quyidagi moddalarning qaysilari kolloid eritma hosil qiladi.
1) tovuq tuhumi; 2) soda eritmasi; 3) bariy sulfat; 4) sut
Javob: tovuq tuhumi, sut


4-masala. Kolloid eritmalar chin eritmalardan qanday hususiyati bilan farq qiladi.
Javob: nur tushirilganda yorug’ konus hosil qilishi bilan.


5-masala. Shakarning suvdagi eritmasiga spirt qo’shilganda xosil bo’ladigan loyqa ma’lum vaqt orasida turg’un vaziyatda o’z xolatini saqlaydi va so’ngra asta – sekin cho’kma xosil bo’ladi. Bu qanday sistema ?
Javob: suspenziya.
6-masala. Oltin suvda erimaydi. Lekin uning zarrachalari o’lchami 50 nm bo’lgan suvdagi eritmani hosil qilish mumkin. Ushbu eritma qaysi turga kiradi.
Javob: kolloid eritma.