TALVAR
(Naxçıvan) – üzüm tənəklərinin birləşərək
əmələ gətirdiyi yaşıllıq. –Yayda talvarın altda qəşəx' simavar
salırıx.
TAMACA
(Dırnıs) – haşiyələrin birləşdiyi yerə
vuru
lmuş taxta parçası. –Usda tamaciyə elə naxışdar vırmışdı
ki, adamın ağlı gedirdi.
TAMARZI (
əksər şivələrdə) – bir şeyə həsrət qalan. –
D
ədələrimiz də deyip, kəs tamarzıdan, ver dadanmışa.
TAMTIRA (K
ələki) – vəzəri. –Şəhərdə qodem
deyill
ər, əmə biz tamtıra diyərıx.
TAPAN
(Şahbuz) – torpağı yumşaltmaq üçün istifadə
edil
ən alət. –Tapan da belə iridişdi dımrıxdı.
TAPANNAMAX (
əksər şivələrdə) – toxum səpilmiş
sah
əni tapan ilə malalamaq. –Toxumun səpbişix',
tapannamışıx, hazırdı.
TАPАRАN//TƏPƏRƏ (Türkeş) – gildən düzəldilmiş
zibil qаbı. –Zibili yığ tаpаrаnа, аpаr аt.
TAPI
(Naxçıvan) – təndirdə bişirilən yağsız çörək. –
Bir
əz xəmirdən qalmışdı, töx'düm tapı elədim.
TАPILАMАХ (Keçili, Külüs) – оtu kiçik tаyа şəklində
tоplаmаq. –Mən оtu tаpılаdım.
TAPILÇI (Keçili) –
çalınmış otu bir yerə yığan adam.
–M
ən çalıram, Qəmbər də tapılçıdı, yığır bir yerə.
TAPQIR//TAFQIR//TƏNG (Şərur) – yəhəri saxlamaq
üçün atın döşünün altından keçirilən enli qayış. –Tapqır
qoymur y
əhər dərbəşə.
257
TAR (Bab
ək, Culfa, Şahbuz) – toyuqların üstündə
yatdığı ağac. –Tar nində olar.
TАRАBUDUХ (Оrdubаd) – хörək аdı. –Qоnахlаr üçün
yахşı tаrаbuduх bişirdim.
TARAQQA (
əksər şivələrdə) – içərisinə barıt
qoyulmuş, daha çox Novruz bayramında istifadə olunan
partlayan fişəng. –Uşaxlar taraqqa partdatdılar, dik atılıdım.
TAVAZASI (Nehr
əm) – quruluşu, forması. –Bizim
k
ətdəki xeyir-şər əvinin tavazası yaxcıdı, genişdi.
TAVLAMAX I
(Şahbuz) – ipi möhkəm əyirmək. –İpi
tavlıyıb sora toxuyasan gərəx'.
TAVLAMAX II (
əksər şivələrdə) – aldatmaq, yoldan
çıxarmaq. –Nətər başımı tavladısa, mən də uydum una.
TAVLAMAX III (
əksər şivələrdə) - əti, soğanı və s.
y
ağda qovurmaq. –Suyun töx'məmişdən gərək soğanı bir yağda
tavlıyasan, yoxsa xorəx' yağsov olar.
TАVLАNMАХ (Oğlanqala) – dоlаnmаq. –Оrdаn bir
də tаvlаndı gəldi, bir də gеşdi Аrаzın о tаyınа.
TAYBEÇƏ (Babək, Şahbuz, Şərur) – bir kökdən əmələ
g
ələn bir gövdə.
TAYƏLLİ (Şahbuz) – su içmək üçün qulplu mis qab. –
Tay
əlli də elə quruşqadı.
TАYFА-TАBIN
(Xoşkeşin)//TAYFA-TOLUX
(Naxçıvan) – qоhum-əqrəbа. –Bunun bаşındа çох tаyfа-tаbın
оlur.
258
TAYKEŞ (əksər şivələrdə) – tayı düz olmayan. –Bi də
baxam ki, Fatma:n corapları taykeşdi.
TECİRƏ (Kükü) – tuncdan qayrılmış vanna.
TЕĞƏN (Nахçıvan) – qаtıq və yа süd sахlаmаq üçün
dəri tuluq. –Bizim üş tеğən qаtığımız vаrıydı, isrаhаyın аnаm
nеhrədə çаlхаdı.
TЕHRАNİ (Оrdubаd) – tut növü. –Tеhrаni tut yеməli
оlur, çох dаddıdı.
TELMƏX' (Naxçıvan, Şahbuz) – saçaq. –Məkə telməyi
böyr
əx'lərə dərmandı.
TER
(Şahbuz) – ağzını bağlamaq üçün ilməkləri olan
iri xurcun. –
Veşdərimizi doldurmuşux terrərə.
TEŞİ (Şahbuz)// ƏYRİC (Daylaqlı) - əldə ip əyirmək
üçün xüsusi al
ət.
TEYXA//TEY
(Naxçıvan) – tamam, bütün. –Üsdünü-
başını eləmişdi teyxa zığ.
TEYİN (Cəhri) – qədər. –Dünənə teyin Əhmədin oğlu
bıralarda sülənirdi.
TƏBÇƏX' (Culfa) – belin tiyəsinin üst tərəfində ayaq
qoymaq üçün xüsusi taxtadan çıxıntı.
TƏBƏNƏ (Kəngərli, Sədərək) – çuvalın ağzını tikmək
üçün iyn
ə. –Təbənə çuvaldız kimi yekə iynədi.
TƏBƏRRİK (əksər şivələrdə) - əziz, gec və çətinliklə
əldə olunan. –Diloşun balaları təbərrikdi.
Q
ədim türklərdə də tab ünsürü “şöhrətli, şanlı”
259
m
ənasında işlənmişdir.
TƏBƏRZƏ (Culfa) - ərik növü.
TƏFÇİMƏX' (Ləkətağ) – tələsik, başdansovdu tikmək.
–El
ə ordaca təfçidi atdı üsdümə.
TƏFİL-TƏSLİM (Ordubad, Culfa) – boyük çillənin öz
yerini kiçik çill
əyə verməsi. –Təfil-təslimnən sora ta hava
yavaş-yavaş başdıyır sınmağa.
TƏFRİHLİ (Ordubad) – gülməli. –Belə təfrihli söz
danışırsan e.
TƏH (Vənənd) – döngə. –Bı təhdə üç əv vаr.
TƏHNƏ (Culfa, Şərur) – daşdan ovulmuş böyük qab.
TƏHRİNNƏN (Naxçıvan, Şahbuz) – deyəsən, belə
görünür ki. –T
əhrinnən Nağı isdiyirmiş Yüsübnən qahım ola.
TƏKALTI (Ərəzin, Kolanı) – yəhərin altından atın
belin
ə qoyulan uzun və enli keçə. –Təkaltını tərkimizə adam
alanda qoyarıx.
TƏKCƏ-TАNАCА (Dəmirçi) – yаlqız, tək. –Girdim
gördüm təkcə-tаnаcа оturub оtахdа.
TƏKƏ (Keçili) – nəsil artırmaq üçün saxlanılan erkək
keçi. –T
əkə geçinin erkəyidi.
TƏKƏMSEYRƏX' (əksər şivələrdə) – az-az, seyrək. –
Ağaşdar təkəmseyrəx' çiçəx'liyip.
TƏQƏLLİ (Ərəzin) – cavab, izah, məna. –Mətoşun
dedix'l
ərinin təqəllisin mən qanmadım.
TƏLBƏ (Maxta) – tərəzinin gözü.
260
Dostları ilə paylaş: | 
