|
Nigar HüseynovaSON -Dünya Edebiyatı (Türk Xalqları Edebiyatı) (1)Qaraçaylar-Malkarlar
Qaraçay vә Malkar türklәri Qafqazda Qaraçay-Çәrkәz vә Kabardin-Balkar muxtar
cümhuriyyәtlәrindә yaşayırlar. Bunların dili Türk lәhçәlәrinin şimal-qәrb qrupunda yer alan
qıpçaq qrupuna daxildir (Tavkul 2003;3).
Şimali Qafqaz xalqları arasında yer alan Qaraçaylar vә Malkarlar әsrlәrdir ki, Kuban
çayının yuxarısında vә Elbrus dağının gündoğan vә qәrb tәrәfindәki sıldırımlı bölgәlәrindә
yaşayan qәdim bir türk tayfasıdır. Onlar ayrı-ayrı deyil, eyni dil vә mәdәniyyәtә mәnsub türk
tayfalarıdır.
Tarixi araşdırmalara әsasәn Qaraçay-Malkarlar XV yüzillikdә Kabartay çәrkәzlәrinin
tәzyiqi nәticәsindә iki hissәyә bölünüblәr vә Qaraçay adı o tarixdәn sonra Qafqazda anılmağa
başlayıb (Tavkul 1991;137).
Qaraçay-Malkarların sayı 200 000 nәfәrdәn artıqdır. 30 000-ә qәdәr Qaraçay türkü dә
Stalin tәrәfindәn represiya siyasәti zamanı Orta Asiyaya sürgün edilib, onlar hәlә dә oralarda
yaşayırlar (Dinkçi 2007;hunturk.net).
Noqaylar
Noqaylar öz әdәbiyyatlarının tarixini Orxon-Yenisey abidәlәri, “Divani-lüğatit-türk”,
“Qutadqu bilik”, Əhmәd Yәsәvinin “Divanı-hikmәt”, Əhmәd Yüknәginin “Atabәtül Hәqayiq”
kimi әsәrlәrdәn başlayırlar (Sikаliеv 1994: 44).
Noqaylar özlәrini Qaranoqay vә ya "Noqay-qaraqaş" adlandırır. 2002-ci ildә aparılmış
siyahıya almanın yekunlarına әsasәn, Rusiya Federasiyasında 90 666 nәfәr (Dağıstan, Stavropol,
Qaraçay-Çәrkәz, Hәştәrxan (Astraxan) bölgәlәrindә vә Çeçenistanda) noqay yaşayır.
Noqaylar XIV yüzildәn tarix sәhnәsindә görünüblәr, ancaq onlar öncәki çağlarda
“noqaylar” kimi adlandırılmayıblar. “Noqay” adının bu xalqa verilmәsi XIV yüzildә gerçәklәşib.
Noqay xanın öz әtrafına topladığı türk tayfaları sonralar birlәşib qüdrәtli dövlәt qurub vә rәhbәr-
lәrinin adını yaşadaraq toplumlarına bu adı qoyublar.
Qaynaqlara görә
Dostları ilə paylaş: |
|
|