Nigar Hüseynova

  Atanas  Manov
  da,  V.  Moşkov  kimi  qaqauzları  fәrqli  bir  millәt  kimi 
öyrәnmәyә  çalışıb  (Manov,  1939:107).  Bütün  bunların  arxasında  Rusiyanın  ayrımçılıq  siyasәti 
dayanır. 
Lyubov  Çimpoyeş
in  dastanlar, 
Mariya  Durbaylo
nun  ballada  türkülәri  (xalq  mahnıları), 
Nikolay  Baboğlu
nun  ata  sözlәri,  deyimlәr, 
Vitaliy  Sırf
ın  nağıllar  vә 
Tudora  Arnaut
un  manilәr 
üzәrindә  araşdırmalar  aparıb.  Qaqauz  araşdırmaçılarının  toplayıb  çap  etdirdiklәri  folklor 
örnәklәri, Türkiyә, Azәrbaycan, İraq, Suriya, Rumıniya, Bolqarıstan, Makedoniya vә b. ölkәlәrdә 
yaşayan türklәrdәn toplanmış folklor örnәklәri ilә qaqauz folkloru örnәklәri arasında elә bir ciddi 
fәrqin  olmadığını  göstәrir.  Mövcud  fәrqlәr  dә  mәhәlli  xarakter  daşıyır.  19-cu  yüzildәn  sonra 
yaradılan folklor örnәklәrinin, xüsusәn ballada vә xalq mahnılarında siyasi tәsirlәr sәbәbi ilә fәrq 
artıb.  
Sovet  dövründә  hәr  vasitә  ilә  qaqauz  әdәbiyyatını  türk  әdәbiyyatından  ayırmağa 
çalışıblar.  Bunun  sәbәbi  dә  siyasilәrin  mәqsәdli  düşüncәlәridir.  Qaqauzları  soyköklәrindәn 
ayırmaq  üçün  hәr  vasitә  ilә  onların  türk  olmadığı,  Osmanlı  dövlәtinin  tәsiri  ilә  dillәrinin 
türklәşdirildiyi, әslindә isә bolqar olduqları vurğulanıb. Bu siyasәt I-ci Pyotr zamanından başlasa 
da,  1812-ci  ildә  Besarabiyada  yaşayan  qaqauz  türklәrinә  xüsusi  imtiyaz  verilmәsi  ilә  daha  da 
sürәtlәndirilib.  Qaqauzların  çoxu  bu  siyasәtlә  razılaşmayıb.  1860-cı  ildә  qaqauz  nümayәndә 
heyәti İstanbula gedәrәk Sultan Əbdülәzizә әrizә verәrәk Osmanlı dövlәti tәrkibindә muxtariyyәt 
yaradılmasını  istәyiblәr.  Lakin  günü-gündәn  güclәnәn  işğalçı  Rusiyanın  qarşısında  qocalmış  vә 
zәiflәmiş  Osmanlı  dövlәti  qaqauzların  arzusunu  gerçәklәşdirә  bilmәyib.  Qaqauzlar  öz  haqlarına 
nail olmaq üçün mübarizәlәrini davam etdiriblәr.