Nizomiy nomidagi tdpu tarix fakulteti tarix oʻqitish metodikasi 301-guruh talabasi Asrorova Dilruxsor

Nizomiy nomidagi TDPU tarix fakulteti tarix oʻqitish metodikasi 301-guruh talabasi
Asrorova Dilruxsor

Mavzu:XIX asrning ikkinchi yarmi XX ars boshlarida Angilya iqtisodiyotining o'sishi.Angilyada imperialiszmning mustamlaka siyosati.
luyuk Britaniya ichki siyosatidagi keskin
muammolardan biri - Irlandiya muammosi
edi. Irlandiyanirfj^ ijaraga yer olib kun ko‘ruvchi dehqonlari nihoyatda muhtojlikda yashardilar. Chunki yerlami Britaniya lendlordlari
o‘zlariniki qilib olgan edilar. Ko‘pchilik irlandiyaliklar tirikchilik ko‘-
yida Amerikaga ko‘chib ketdilar. Ochlik, o‘lim va ko‘chib ketish
natijasida aholi soni kamayib ketdi.
1875-yilda Buyuk Britaniyaning parlamenti deputati, olsterlik
protestant, yer egasi Parnell Irlandiyaga muxtoriyat huquqi berilishi
haqida qonun qabul qilishni (gomrul) talab qildi. Shuningdek, u ijaraning qat’iy bo‘lishi, ijara haqining insof bilan olinishi va ijaraga
olingan yeming qo‘ldan qo‘lga erkin o‘tishini ko‘zda tutuvchi agrar
islohotni amalga oshirishni talab qilgan hamjamiyat - Irland muxolifat guruhini o‘z atrofiga birlashtirdi
„Yer-suv ligasi“ Irlandiyadagi katta yer egalariga qarshi ommaviy
terror boshlab yubordi. Ayni paytda, Britaniya tovarlariga boykot kuchaydi.
Buyuk Britaniya hukumati 1881-yilda irlandlarga gomrul o‘miga
„Yer-suv akti“ni taklif qildi. Unda 15 yil muhlatga ijara miqdorini
adolat bilan belgilaydigan va ijarachiga o‘z yer maydonini boshqa
bir shaxsga o‘tkazish huquqini beradigan komissiya tuzilishi ko‘zda
tutilgan edi.
Buyuk Britaniya hukumatining bu xatti-harakatlari yonib turgan olovga yog‘ quyish bo‘ldi, xolos. Irland dehqonlari Parnellning da’vati bilan britaniyalik lendjordlargjf ijara haqi to‘lashdan
bosh tortdilar. Taqiqlangan „Yer-suv iigasi“ o‘rniga „Xotin-qizlar
yer ligasi“ tuzildi. U bilan bir qatg^da, „Oy yog‘dusi bahodirlari“,
„Oq o‘g‘lonlar“, „Yengilmas botirlar“ kabi millatchi jangovar irland
tashkilotlari paydo bo‘ld^
Irlandiyada ochiqdan ^chref fuqarolar urushi xavfi kuchaydi. Shundan keyin Buyuk Britaniya hukumati Parnell va uning tarafdorlariga
kelishishni taklif qildt- 1881-yilda Parnell bilan tuzilgan bitimga muvofiq, irland ijarachi dehqonlari ijara haqi to‘lashni davom ettirishlari
va boykotni to‘xtatishlari, katta yer egalari esa ijarachilaming qarzini
kechib yuborishlari lozim edi.
Biroq Parnell tutgan kelishuvchilik yo‘li Irlandiyadagi mayda terrorchi guruhlami faollashtirib yubordi. 1882-yilda Dublinda Irlandiya
ishlari bo‘yicha stats-sekretar va Irlandiya lord-hokimi o‘ldirildi. Britaniya tomonidan ta’qib va politsiya terrori boshlandi. Bunga javoban
irland qishlog‘ida yangi terrorchilik to‘lqini ko‘tarildi.
Ushbu guruhning rahbari A. Griffit 1905-yili „Shinfeyn" („Biz
o‘zimiz“) partiyasini tuzdi. U Irlandiya mustaqil parlamenti tuzish
tashviqotini olib bora boshladi. Britaniya tovarlarini boykot qilish
yanada kuchaydi.
Hukumat 1912-yilda parlamentga yana gomrul haqidagi qonun
loyihasini taqdim etishga majbur bo‘ldi
1911-yilda Buyuk Bfritaniyada parlament islo-
1911-yilgi parlam ent hoti to‘g‘risida qonun qabul qilindi. Bu qoislohoti
nun parlamen(ping^uqori palatasi - Lordlar palatasining *eto huquqlarini chekladi.
Endi parlamentning quyi - Jamoa palatasi bir qonun loyihasini 3 marta ma’qullasa, u Lordlar palatasi tomonidan tasdiqlanmasa
ham qonun kuchiga ega bo‘ladi^ki bo‘ldi. Lordlar palatasi moliya
masalalarini ham hal^ishdan chetlatib qo‘yildi. Parlamentning vakolat muddati 5 yil etib belgilandi.
E'tiboringiz uchun raxmat!