Sirg’aluvchi o’rtacha (moving averages) - o’rtachalar davomiyligini keltirib
chiqaradi. S
irg’aluvchi o’rtacha MA (L) belgisi bilan belgilanadi.
Faraz qilaylik, bizda mavjud bo’lgan malumotlar asosida 5 yillik sirg’aluvchi o’rtachani aniqlaymiz. Yillarning
umuimy soni 11 ta, L esa 5 ga teng. Besh yillik sirg’aluvchi o’rtachalar-o’rtachalar davomiyligini keltirib chiqaradi.
Bunda ular vaqtli qatorlarning 5 yillik davomiyligi asosida aniqlanadi.
Besh yillik sirg’aluvchi o’rtachalardan birinchisi quyidagicha aniqlanadi:
Birinchi o’rtacha
Bunda 5 had qo’shilib, 5ga bo’linadi, 2-chi o’rtachani aniqlashda 1-chi o’rtachaning 1-chi hadi tushurib qoldiriladi va
uning o’rniga navbatdagi 5-chi had qo’shilib, olingan natija yana 5ga bo’linadi:
9
David M.Levine, DavidF.Stephan. Statistics for managers. 2014, PHI Learning
Private Limited Delhi-110092. 611-616. P.P.
MA (5) = Y 1 +Y 2 +Y 3 +Y 4 +Y 5 5
5
5
MA (5) = Y 2 +Y 3 +Y 4 +Y 5 +Y 6 5
5
5
34
Ikkinchi o’rtacha
Bunday jarayon oxirgi 5 yil uchun o’rtachani aniqlaguncha davom etadi. Aniqlanayotgan yil uchun sirg’aluvchi
o’rtacha-davr oralig’ining o’rtasida joylashishi lozim. Agar yillarning umumiy soni 11 ga teng bo’lsa L
= 5 ga teng
Malumotlarning o’zgarishini xarakterlovchi uzoq vaqtli tendentsiyalarni aniqlashda sirg’aluvchi o’rtachalardan
tashqari,
