Ön söz 5 GiriĢ

Neftvermə modellərinin yaradılması

Yataqlarda tətbiq olunan iĢlənilmə proseslərinin tənzimlənməsi

Yataqların iki və üçölçülü iĢlənilmə modellərinin yaradılması

Geoloji-iĢlənilmə göstəricilərinə görə təsnifat modellərinin yaradılması və tətbiqi

Neft ehtiyatının (ilk və cari) hesablanması, differensiasiyası və realizəsinin qiymətləndirilməsi

Lay enerjisinin cari göstəriciləri və tükənmə dərəcəsinin öyrənilməsi

Lay parametrlərinin (effektiv qalınlıq, məsaməlik, keçiricilik və s.) cari vəziyyətinin təyini və qiymətləndirilməsi

Neft-qaz mədən geologiyasının tədqiqat istiqamətləri

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Şəkil I.4. Neft yataqlarının işlənilməsinin geoloji-texnoloji modelinin sxematik quruluşu



ĠĢlənilmənin baĢa çatdırılması üçün çoxfunksiyalı geoloji- riyazi və iqtisadi modellərin yaradılması

4. 
   Ekoloji tədqiqatlar. Dünya neftçıxarma təcrübəsində ekoloji təminatların yerinə yetirilməsinə ciddi fikir verilir. Ölkəmizdə isə bu sahədə hələ də çatışmamazlıqlar qeyd olunmaqdadır. Onları aradan qaldırmaq üçün isə müvafiq tədqiqatlar aparılmalıdır ki, bu da quru sahəsi və dəniz akvatoriyasında işlənilən yataqlarda ekoloji mühiti əsaslı surətdə yaxşılaşdırmalıdır.
   

Beləliklə, göründüyü kimi Azərbaycanın quru ərazisində və dəniz akvatoriyasında yerləşən çoxdan işlənilmədə olan yataqların potensial imkanlarının mövcudluğu şübhə doğurmur. Burada indiyədək istifadəsiz qalmış ehtiyatların maksimum realizəsi respublikanın enerji-yanacaq kompleksi üçün çox vacib problemdir. ARDNŞ-nin balansında olan neft yataqlarının işlənilməsinin rasional aparılmasını təmin etmək üçün çoxfunksiyalı bir model təklif olunmuşdur, bu da təcrübədə rast gəlinə bilən bütün məsələlərin həllini operativ rejimdə təmin edir (şək. I.4.). Qeyd etmək vacibdir ki, təqdim olunan modelin bütün elementlərinin alqoritmi tərtib olunmuş və proqramları müxtəlif geoloji-mədən göstəriciləri ilə səciyyələnən yataqlarda tətbiq olunmuşdur [B.Ə.Bağırov, 2003].

2.